Zonguldak’ta 24 Bin Konut Her An Çökebilir!

Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi ile Anadolu Üniversitesi’nin öncülüğünde konunun uzmanları tarafından hazırlanan rapor, korkunç gerçeği ortaya koyuyor. Kömür ocaklarından yerleşim yerlerinin altına doğru uzanan galeriler ve mağaralar, zamanla çökerek yüzeyde bulunan binalarda çatlama ve hasarlara sebep oluyor. Kilimli ve Kozlu ilçeleri ile şehir merkezindeki bazı mahallelerde çökme riski bulunuyor. Bugün sıkıntı yaşanmayan yerlerin ileride soruna dönüşebileceğini belirten yetkililer, kente en başta imar izni verilmesinin hata olduğunu öne sürüyor.

Maden işletmelerinin Türkiye Taş Kömürü Kurumu’na (TTK) ait üretim alanları, tasman ve rödevans (devletin özel şirketlere kiraya verdiği yeraltı kaynaklarına sahip sahalar) haritalarına göre, Zonguldak Merkez’de, Kilimli ve Kozlu ilçelerinde yerleşim yerlerinin altında onlarca galeri ve kuyu bulunuyor. Valiliğin verdiği bilgilere göre Zonguldak’ta TTK alanlarından yıllık 1 milyon 457 bin, rödevanslı sahalardan ise 835 bin 157 ton olmak üzere toplam 2 milyon 292 bin ton kömür çıkarılıyor. Zonguldak’ın altında bulunan galeriler toplam 300 km uzunluğa ulaşıyor. Kozlu Müessesesi deniz altında üretimin yapıldığı tek işletme olarak haritaya yansıyor. Bu işletmenin yanı sıra Kozlu’da tek bir özel şirketin işlettiği iki ayrı rödevans sahası var. 19 Mayıs, Taşbaca, Kılıç ve Güney mahalleleri Kozlu’da madencilik faaliyetlerinin devam ettiği bazı yerleşim yerleri. 35 bin 409 nüfusu bulunan Kozlu ilçesinde yerin 300 ilâ 560 metre altında üretim devam ediyor.

24 bin 111 kişinin yaşadığı Kilimli ilçesinde Karadon Müessesesi’nin yanı sıra 10 tane de Rödevanslı saha yer alıyor. Yeraltındaki toplam ocak açıklığının  2008 yıl sonu itibarıyla 106 bin 650 metre olduğu belirtiliyor. Haritaya göre Subatan, Damarlı, Gelik, Merkezayiçi gibi mahalleler Karadon ocağı çevresinde bulunuyor. Mahalleleri doğrudan ilgilendiren Karadon Müessesesi yer altında 100 ilâ 460 metreye kadar derinliklerde onlarca galeri barındırıyor.

Tasman riski haritasında açıkça görülen diğer bir husus ilerleyen dönemde Kilimli’nin yakınında bulunan Çatalağzı yerleşiminin de risk altına gireceği. Kilimli bölgesinin önemli tehditlerinden biri de göçük. Nüfusu 3 bin 521 olan Gelik Mahallesi’nde yüzeyde oluşmuş 20 ilâ 25 metre derinliğinde bir obruk, açık şekilde görülebiliyor. ‘Taşkömürü Üretim Alanları Haritası’na göre Üzülmez Müessesesi Asma, Dilaver ve Esen mahallelerini etkileyebilecek bir çalışma alanına sahip. Müessesenin yedi tane de rödevanslı sahası bulunuyor. 20 kilometrekarelik bir alana sahip olan Üzülmez işletmeleri yer üstünde 10 ile yer altında 250 metre arasındaki derinliklerde faaliyet gösteriyor. Üzülmez müessesesinin doğrudan faaliyet alanında bulunan üç mahalle tasman etkisi altındaki alanlar olarak gösteriliyor.

Şehrin altı oyuluyor, üstüne bina dikiliyor

Zonguldak Valiliği, yer altında oluşan boşlukların, yer üstünde meydana getirdiği çöküntünün (tasman) zararlarının en aza indirilmesi amacıyla önemli bir çalışma başlatmıştı. Üniversiteler ve ilgili kurumlardan uzmanların katıldığı bir komisyon kurulmuş, heyet yaptığı araştırmaları raporlaştırmıştı. Buna göre kent yerleşiminin yüzde 90’ı 61 kilometrekarelik alanı kapsayan Kozlu, Üzülmez ve Karadon kömür üretim bölgelerinin üzerinde yer alıyor. Havzada 50 kilometrekarelik alanı kapsayan 24 bin dolayında konut madenlerin fiziksel etkisiyle karşı karşıya. Altında büyük rezervler bulunan kentte çok katlı gökdelenlerin sayısı her geçen gün artıyor. Hasara uğrayan evlerin yanında yeni apartmanlar yapılıyor. İnşaat sahipleri, bu durumu bildikleri halde ‘hasar olursa kömür işletmesi öder’ düşüncesiyle faaliyetlerini sürdürüyor.