Zaha Hadid İngiltere'de Görücüye Çıkıyor
Tasarımda vardığı noktayla 21. yüzyılın mimari dehalarından biri olarak adlandırılan Zaha Hadid, yıllardır yaşadığı Londra'da tamamladığı ilk yapıtıyla yine çok konuşulacak.
|
Ancak Hadid'in iş haritasında, yıllardır Londra’da yaşamasına rağmen, İngiltere çok da yer almıyor. Çeşitli sebeplerle burada yapmak istediği işleri ertelenen ya da vazgeçilen Hadid’in yaşadığı topraklarda tamamladığı ilk iş olan Kirkcaldy’deki Victoria Hastanesi'ne bağlı Maggie’s Kanser Merkezi binası önümüzdeki hafta görücüye çıkacak.
Mimaride Irak etkisi Zaha Hadid, İngiltere’de eğitim alıp yaşamını burada sürdürmesine rağmen Bağdat doğumlu bir mimar. Mesleğini seçmesinde anavatanının da etkisi büyük. Mimarinin başladığı yer olarak görülen Irak’ın güneyindeki Sümer bölgesini ilk ziyaretinden beri, mimari, Hadid’in aklını çelmiş. Hadid bu anısını şöyle anlatıyor: “ Oraya gittiğimde büyülendim. Kumun, suyun, sazlıkların, kuşların, evlerin ve insanların birarada bulunduğu o muhteşem manzara, aklımdan hiç çıkmadı” Aynı manzara Hadid’i bugün de etkiliyor. “Varolan bir şeyi çağdaş biçimde yorumlayarak yeni bir mimari ve kent planlaması yaratmaya, keşfetmeye çalışıyorum. İşe mücevher gibi parlayan binalar yaparak başladım, şimdiyse onları modern şehirlerdeki kent insanıyla örtüştürmeye, yeni bir manzara anlayışıyla birleştirmeye çalışıyorum”. "Mimari Hala Erkek İşi Olarak Görülüyor" 2006’ya geldiğimizde Zara Hadid hala dünyanın en önde gelen kadın mimarı. “Amerika’da bir çok ünlü kadın mimar var. Ancak onlar, National Gallery’yi tasarlayan Bob Venturi ile Denise Scott Brown örneğinde olduğu gibi, genellikle bir aile şirketinin üyesi olarak kalmışlar. Yerel otoritelerde ya da devlet dairelerinde görev yapan bir çok başarılı kadın mimar var. Ancak mimari dünyasında yalnız başına yol almak, bugün bile bir kadın için çok zor. Bu iş hala erkek işi olarak görülüyor”. Hadid’e göre, mimariye kendini tamamen adamak gerekiyor “Eğer temponuz sizi öldürmezse, iyi değilsiniz demektir. Daha doğrusu her zaman bir önceki işinizin üzerine çıkmanız gerekiyor. Kadınlar genellikle anne olmak için işi bırakıyorlar, geri döndüklerinde ise eski pozisyonlarını almaları çok zor oluyor. Ya da diyelim herşeye rağmen gerçekten başarılı oldunuz, o zaman da basın, yapılan işlerden çok nasıl giyindiğinizle, kendinizi nasıl gösterdiğinizle ilgileniyor”
“En büyük düşmanım kendimim. Bir kadın olarak benden beklenen her şeyin iyi olmasını uman, kendi de hoş, nazik ve iyi olan bir kadın olmak. Ben hoş binalar tasarlamıyorum, hatta onlardan hoşlanmıyorum bile. Ben mimarinin yaşayan ve nazik olmayan taraflarının olması gerektiğini savunuyorum. Herşeyin mükemmel düzeyde yumuşak ya da temiz olması gerekmiyor. Bir binanın inşasından önce, o binadaki ışık kullanımının rolünü planlarsanız, ışığın ve rengin değişimini göz önüne almanız gerekir. Birkaç kış önce, karlı bir havada New York’tan Chicago’ya uçarken gün doğumunu gördüm. Gökyüzünün ve aşağıdaki şehrin manzarası siyah beyaz gibi bir kontrast yaratıyordu, nehir ve göller ise kan kırmızıydı. Büyülendim. Bunu genelde hoş bir manzara olarak nitelendirmezsiniz, ama aynı manzara öyle bir ışık kalitesine sahipti ki benim binalarımda yapmayı sevdiğim şey tam da ışığın bu manzaraya kazandırdığı yaşamsal boyut”. Hadid dünyanın çeşitli yerlerinde çalışıyor. Basında “mimarinin divası” olarak anılan Hadid bir ülkeden diğerine müşterileriyle görüşmek, konferans vermek, bina açılışı yapmak gibi sebepler yüzünden koşturmak zorunda. Ortadoğu da Hadid’in ilgi alanlarından biri. Hadid’in Lübnan’daki Beyrut Amerikan Üniversitesi için yaptığı yeni binanın inşaatı sürüyor. 1972’de mimariden mezun olmadan önce burada matematik okumuş. Bombardıman altında kalan Beyrut’u düşünmek onu üzmekten çok kızdırıyor “Bu çılgınca bir durum, özellikle de yıkmayı değil inşa etmeyi isteyen bir mimar için” diyor. Müslüman olmasına rağmen Bağdat’taki bir Katolik okulunda eğitim alan Hadid, öğrenimine İsviçre’de devam etmiş. Hadid’in bugünkü çok kültürlü iş portfoyünde başarılı olmasının temelleri entelektüel bir aileye ait olmasında olduğu kadar, devrim öncesi Irak’ının eğitime büyük önem vermesi de yatıyor. Hadid, anavatanının ve bölgenin mevcut durumu hakkında ise şöyle konuşuyor: “Kasabalara gittiğimde sazlık kenarında yeni okullar görmüştüm. Kızlar ilk defa okula gidiyorlardı. Irak tarihi için mükemmel bir atılımdı. Bugüne geldiğimizde ise gördüğümüz tek şey yıkım. Şimdi aynı yıkımı, aynı kaybı Lübnan’da görüyoruz. Özellikle genç kadınlar için bir çok imkan yokoldu. Bir çok liberal Yahudi aydın ve Arap entelektüeli var. Onlar neden biraraya gelip bu aptalca kargaşadan sıyrılmanın yollarını aramıyorlar merak ediyorum”.
Mimariden Çatal Bıçak Tasarımına
Hadid aynı zamanda dünyanın en tehlikeli sporlarından biri olan ski-jump'ın (kayakla atlama sporu)yakından takipçisi. Ayrıca müzik dünyasıyla da yakından ilgili. Pet Shop Boys’un 1999-2000 yıllarındaki dünya turnesinin sahne düzenlemesi, ya da İsviçreli kompozitör Beat Furrer’ın Desire operasının düzenlemesi ona ait.
Zaha Hadid kimdir? 1950 yılında Bağdat’ta doğan Zaha Hadid, Beyrut Amerikan Üniversitesi Matematik Bölümü’nden mezun olduktan sonra 1972’de Londra’da bulunan Architectural Association’da öğrenimine devam etti. Üniversiteden 1977 yılında dereceyle mezun oldan Hadid, Metropolitan Architecture Office'in (OMA) ortaklarından biri oldu. 1979’da kendi ofisini kuran Hadid bir yandan da, öğrencilerinin deyişiyle "avangard ve orijinal" bir profesör olarak Architectural Association’dan Harvard’a, Colombia’dan Illinois’e pek çok üniversitede ders vermeyi sürdürdü. Başarılı kariyerine dünya çapında bir çok proje ve 2004 yılında kazandığı, mimarinin Nobel’i sayılan Pritzsker ödülünü de ekleyen Hadid, halen Viyana’daki Uygulamalı Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde profesör ünvanıyla öğretim üyeliği yapmakta. Zaha Hadid’in işlerinden bazıları: Roma Çağdaş Sanat Ulusal Merkezi, Taiwan Guggenheim Müzesi, Napoli Hızlı Tren İstasyonu, Strasburg Tramvay Terminali, Rosenthal Çağdaş Sanatlar Merkezi, dünyada endüstri mimarisinin en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen Leipzig’deki BMW Merkez Fabrikası. Ayrıntılı bilgi için: www.designmuseum.org/design/zaha-hadid http://arts.guardian.co.uk/features/story/0,,1 |
Mimari dünyasının en prestiji ödülü sayılan Pritzker ödülünü alan tek kadın olarak adını tarihe yazdıran Irak kökenli İngiliz mimar Zaha Hadid, tasarımda sınırları zorlamasıyla ünlü. 'İstanbul Stratejik Planı'nın bir parçası olarak seçilen Kartal Kıyı Kesimi Kentsel Dönüşüm Projesi’ni de üstlenen Hadid, İngiltere’de tamamlanan ilk projesinin açılışı sebebiyle İngiliz The Guardian gazetesine verdiği röportajda en son projelerinden bahsediyor. 
