|
ursa’nın sembollerinden Yeşil Türbe, 30-35 yıl önce takılan banyo
fayanslarından kurtarılıp yeniden çinilerle bezendi. Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliği’nin sponsorluğunda gerçekleşen restorasyon, orijinaline en yakın
çinilerin imal edilip yerine takılmasıyla tamamlandı.
Ahşap pencere ve kapılar temizlendi, kubbe kasnağı
sağlamlaştırıldı, mihrap tarafındaki çatlak, özel dikiş atılıp enjeksiyon
sistemi ile bütünleştirildi. Yeşil Türbe geçtiğimiz günlerde yapılan bir törenle
ziyaretçilere açıldı. Esas açılış ise çevre düzenlemesinin tamamlanması ile bu
ayın sonunda.
Yeşil Türbe, Osmanlı mimarisinde dış duvarlarının tümü çini ile
kaplı tek türbe. Bu sembol yapı, 3 yıldır restorasyondaydı. Bursa Valiliği’nce
başlatılan çalışmalar nihayet tamamlandı. Türbeyi orijinal kimliğine kavuşturmak
2 milyon liraya maloldu.
Daha önceki yıllarda da birkaç restorasyon görmüştü ama çoğu
hatalıydı. 2006’da başlatılan yenilemede ilk önce bu hatalar giderildi.
Depremler nedeniyle yaşadığı statik sorunlara müdahale edildi, güçlendirme
yapıldı. Mezar odası hariç her yere takviye edildi.
İç mekânda ahşap pencere ve kapılar temizlendi, eksik çini
desenleri özel imalat yaptırılarak yerine takıldı. Kubbe kasnağı
sağlamlaştırıldı, mihrap tarafındaki çatlak, özel dikiş atılıp enjeksiyon
sistemi ile bütünleştirildi. Türbenin iç kısmında, ziyarete açık bulunan ve
çinili lahitlerin olduğu bölümde de eksik çiniler tamamlandı. Altın varaklı
yazılar temizlendi. Lahitli bölümü İznik Çini Vakfı, binanın dışındaki düz
turkuvaz çinileri Eren Semamik, sıraltı tekniği ile yapılmış bordürler ile
mozaik panoları Anikya İznik Çini yaptı. Türbenin eski çinilerinin
restorasyonu Kültür Bakanlığı Restorasyon ve Konservasyon Merkez Laboratuvarı
Müdürlüğü’nce gerçekleştirildi.
Dış çinilere 10 kez donma testi
yapıldı
Dış çinilerin üretimi epey zaman aldı. Çünkü teklif veren
şirketler yeterli görülmedi. Sonunda görev Anikya İznik Çini’ye kaldı. Şirketin
ortağı ve Tasarım, Üretim Grup Başkanı Nejla Anıl, süreci şöyle
anlatıyor:
"2006 ortalarında başlayan yenileme inşaatı 1.5 yıl gecikmişti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Röleve Anıtlar Müdürlüğü ile Restorasyon ve ve
Konservasyon Merkezi’nce istenen ve İstanbul Teknik Üniversitesi’ne yaptırılan
bazı testlerde onay almak kolay değildi. Bize başvurdular. Başlattığımız AR-GE
çalışmaları sonucunda orijinaline en yakın çinileri imal ettik. İTÜ Mimarlık
Fakültesi Yapı Malzemesi Laboratuvarı tarafından incelendiler, 10 ayrı donma
testine tabi tutuldular. Don kaybı oranının yüzde sıfır olarak belirlendiği
raporu aldık. Titiz incelemeler sonucunda onay verildi, üretime geçtik. Cephede
büyük oranda dökülme ve eski restorasyonlardan kalma fayanslar vardı. Sağlam
kalan çini bordürler, mozaik panolar ve alınlık çinilerinin orijinalleri
üzerinden hassas bir çalışmayla ilerledik. Daha önce uygulanan yenilemelerde
çinilerin her biri birbiriyle uyumsuzdu. Kalebodur olarak bilinen banyo
fayansları vardı. Dış cephede sır altı tekniği ile toplam 1800 civarında çini
bordür, 8.4 metrekare alınlık pano, 6 tane mozaik pano yaptık. Tarihi bir
görevdi."
En gösterişli mezar anıt
Dünya mirası kültürel varlıkları arasında yer alan Yeşil Türbe,
Yıldırım Beyazıt’ın oğlu Çelebi Sultan Mehmed tarafından 1421’de yaptırıldı.
Mimarı Hacı İvaz Paşa, nakkaşları ise Ali bin İlyas Ali ile Mehmed el Mecnun.
Türk mezar anıtlarının en gösterişlilerinden.
21 yıllık restorasyon
Yeşil Türbe’nin mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait,
işletmesi Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda. Yenileme izninin alınması tam bir
yılan hikâyesi. Çalışmalar 1985’te resmileşti. Zamanın valisi Zekai Gümüşdiş’ti.
Erdoğan Şahinoğlu, Erol Çakır, Necati Çetinkaya, Rıdvan Yenişen, Orhan Taşanlar,
Ali Fuat Güven ve Oğuz Kağan Köksal dönemlerinde de gündeme geldi. Toplam 21
yıllık sürecin sonunda projenin Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kurulu’ndan geçmesi sağlandı.
Tarihte geçirdiği onarımlar
Çelebi Sultan Mehmet’in vefatından 253 yıl sonra Hassa Mimarı
Elhac Mustafa Bin Abidin tarafından onarıldı. Diğer onarımlar ise 1769’da Mimar
Es-Seyyit Elhac Şerif Efendi, 1864-1867 arasında Leon Parville ve 1904’te Osman
Hamdi Bey’in katkılarıyla Asım Kömürcüoğlu tarafından yapıldı. 1941 ve 1943’te
mimar Macit Rüştü Kural tarafından yenilendi. 1980’li yıllardaki onarımlar
Vakıflar Bursa Bölge Müdürlüğü tarafından gerçekleştirildi. 1985’te düşen ve
kırılan çiniler bir fabrikadan alınan seramiklerle tamir edildi.
Mihrabı muhteşem
Türbenin bir başka özelliği ise günümüze ulaşan en muhteşem
çinilerle bezeli bir mihraba sahip olması. Sekizgen duvarlı mekanın ortasında
Çelebi Sultan Mehmed’in sandukası yer alıyor. Üzerinde kabartma sülüs celisi ile
yazılı kitabesi var. Yanında oğulları Mustafa, Mahmud’a ve Yusuf’a ait
sandukalar yer alıyor. Arkasında kızı Selçuk Hatun’un kabartma kitabeli
sandukası, kızı Sitti Hatun’un (Safiye) beyaz zemin üzerine lacivert motifli,
altıgen ve üçgen çinilerle kaplı sandukası, Ayşe Hatun ve dadısı Daya Hatun’un
sandukaları bulunuyor.
|
