Yerel Yönetimler, Kentleşme ve Demokrasi Tartışıldı

Biz bayağı bir savaşın içindeyiz

Doç. Dr. Tarık Şengül, “Bağlamından bağımsız demokrasi tartışması ‘yetmez ama evet’çiliğe götürdü Türkiye’yi. Bağlamdan kopmuş bir demokrasiyi tartışmanın bir anlamı olmadığını düşünüyorum. Biz aslında bugüne kadar alışageldiğimiz kapitalizmin modern toplum senaryoları içinde yaşamıyoruz; biz bayağı bir savaşın içindeyiz. Bütün bu tartıştığımız şeyler kapital ve demokrasi tartışması değildir; kent hakkı, katılım, kaynaklardan pay alma, eşitlik, özgürlük tartışmalarının her biri içinde bulunduğumuz savaş ortamından bağımsız olarak ele alındığında bizi gerçekten bir yere götürmez” dedi. Savaş metaforu üzerinden konuşmak gerektiğinin altını çizen Şengül, “Bugün Türkiye’de olan şey şu; jeopolitiğin belirlediği bir siyasetle karşı karşıyayız. İçerisinin dışarısının çöktüğü bir ortamda siyaseti bir savaş olarak yürütüyor Başbakan” şeklide konuştu. Kent kavramı, kent hakkı, yaşam hakkı kavramlarına değinen Şengül, “Yaşam alanlarımızı yitirmeye başladık. Yani soyut bir kent hakkı meselesinden daha derin sorunlarla karşı karşıyayız. Yaşam hakkımız, yaşam alanlarımız elimizden alınıyor” dedi.

Kente bu kadar saldırı bir tükenmişliğin sonucudur

Ekonomist Mustafa Sözmez, merkez, yerel ve demokrasi üzerine konuştu ve şunları kaydetti: “Yerel yönetimlerimizin nasıl güdük hale getirildiğinin kanıtı harcamalardaki paydır. Merkez tarafından ötekileştirilmiş bir yüzdedir yerel”. Sönmez, 3. Köprü, Kanal İstanbul gibi projelerin, kente bu kadar saldırının bir tükenmişliğin, bir zorlamanın, bir iflasın sonucu olduğunu; tükenmişlerin, başka yolu kalmayanların ancak böyle çılgın projelere başvurabileceğini vurguladı. Yerelden örmeye, yerel icra etmeye başlamanın ana konu olduğunu ifade eden Sönmez, “bunun ruhunu ve inşasını yerel seçimlerden başlatabiliriz. Bu kadar güdükleştirilmiş yerel demokrasiyi, yerel yapıyı kabul edemeyiz. Bunun mutlaka değiştirilmesi gerekiyor” dedi.

“Kentsel Dönüşüm” başlıklı oturumu Prof. Dr. Ali Cengizkan yönetti. İlk sözü alan Doç. Dr. Asuman Türkün, gelişmekte olan ülkelerin kentlerinde ciddi bir nüfus artışı görüldüğüne dikkat çekerek bu nüfus artışıyla birlikte, iş bulma olanağının da olmadığı kentte, insanların çok daha zor koşullarda barınmaya çalıştığı ve gecekondu sayısının özellikle 60’lardan, 70’lerden sonra çok arttığını ifade etti. Son dönemin konut planını beş ana başlık altında toplayan Türkün, “sübvansiyonlar çok ciddi olmadığı için en yoksul kesime ulaşılamıyor. Ulaşmak için kamunun işin içinde olması lazım” dedi.

TMMOB’a bağlı Mimarlar Odası'ndan Mücella Yapıcı, “Kentsel dönüşüm kadar kavram olmayan başka bir kavram görmedim ben. Herkesin kendine göre bir dönüşümü var. Bu bildiğiniz politik ve siyasi bir dönüşüm. O nedenle bu kavrama güvenmiyorum” dedi. Yapıcı, kentsel dönüşümün Avrupa’da da ciddi bir şekilde yaşanmaya başladığına, Hamburg gibi ülkelerde de mekan üzerinden isyanların gerçekleştirildiğine dikkat çekti. 80 darbesini hatırlatan Yapıcı, “12 Eylül 1980 darbesini hiç unutmamak lazım. Merkezi ve yerel devlet yapılandırılması 80 darbesiyle başladı” dedi.

Cumhuriyet Gazetesi muhabiri Özlem Güvemli, kentsel dönüşümle ilgili haberlere nasıl, ne şekilde ulaştıkları üzerine bilgi verdi. Fikirtepe, Süleymaniye ve Zeytinburnu Sümer Mahallesi'ndeki kentsel dönüşüm projelerinden örnekler veren Güvemli, yurttaşların mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ve süreçten dışlandığını belirtti.

Stuttgart Üniversitesi’nden Yaşar Adanalı, kentsel dönüşümün gündelik hayatın merkezinde olan, herkesin konuştuğu, mahallelerin gündem konusu olmuş bir konu olduğunu belirtti ve kentsel dönüşümden ne anlaşıldığı, herkesin aynı şeyi mi anladığı üzerine bir değerlendirme yaptı. Adanalı, bu konuda bir kavram karmaşası olduğuna dikkat çekti. Afet yasasından bahseden Adanalı, total yıkımda asıl amacın rantı büyütmek olduğuna vurgu yaptı.  

3. köprü rant projesidir

“Kentsel Hizmetler ve Planlama Politikaları” başlıklı ikinci oturumu Cemal Gökçe yönetti; Prof. Dr. Haluk Gerçek ve Dr. Ali Tolga Özden birer sunum yaptı. Ulaşım Planlamacısı Prof. Dr. Haluk Gerçek, son yıllardaki ulaşım politikalarında ortaya çıkan eğilimleri ve bizdeki yansımalarını değerlendirdi. Ulaşım sektöründe piyasanın kendi haline bırakıldığında birtakım problemlerin ortaya çıktığına dikkat çeken Gerçek, “Marmaray projesiyle Tarihi Yarımada’yı yayalaştırma hedefi, hemen yanında inşa edilen 80 bin aracın bölgeye akacağı tünel ile inkâr edilmiş oluyor” dedi. Gerçek, hiçbir projenin tek başına İstanbul’daki ulaşım ve trafik sorununu çözemeyeceğini vurguladı. 3. köprüyle ilgili olarak rant projesi diyen Gerçek şunları aktardı: “Anadolu Yakası’ndan bir insanın 3. köprüyü kullanması için akılsız olması lazım. Çünkü fazladan bir sürü kilometre yapması gerekiyor” dedi. 3. köprü projesinin etrafının ranta açıldığını ve bu projeye havaalanı projesiyle anlam kazandırıldığını ifade eden Gerçek, “3. köprü projesi, ulaşım projesi değil, rant projesidir. Ormana zarar vermeyeceğiz dediler, ancak bunun tümüyle yalan olduğunu gördük”. Gerçek, 3. köprü İstanbul’un ulaşım sorununa çözüm olmayacağı için birkaç yıla kalmadan 4. köprü tartışmalarının başlayacağını dile getirdi.  

Mimar Dr. Ali Tolga Özden, Afet Yasası’ndan bahsederek tarih içerisinde afete ve kente nasıl daha rasyonel bir bakış açısı getirildiğini açıklamaya çalıştı. Özden, bugün hala 20 kattan yüksek yapılarla ilgili bir yönetmelik olmamasına karşın bu inşaatların devam ettiğini ifade etti.