Yasama Süreci "Yağmanın Güvencesi" Olarak İşletiliyor

/P>

TOKİ Yasası

Başbakanlık’a bağlı kamu tüzel kişiliğine sahip Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu’nda son yıllarda yapılan değişikliklerle görev alanı oldukça genişletilmiş bir kuruma dönüşmüştür.

Önce 2003 yılında çıkarılan 4966 sayılı Kanun’la TOKİ’ye, yurtiçinde veya yurtdışında doğrudan veya iştirakleri aracılığıyla proje geliştirmek; konut altyapı ve sosyal donatı uygulamaları yapmak veya yaptırmak, kaynak sağlanmasını teminen kâr amaçlı projelerle uygulamalar yapmak veya yaptırmak, doğal afet meydana gelen bölgelerde gerek görüldüğü takdirde konut ve sosyal donatıları, altyapıları ile birlikte inşa etmek, teşvik etmek ve desteklemek gibi görevler verilmiştir.

TOKİ, 2004 yılında yapılan değişikliklerle, uygulama yapacağı alanlarda, her türlü ölçekteki imar planı yapma, yaptırma ve tadil etme, gerçek ve tüzel kişilere ait arazi ve arsaları ve bunların içerisinde veya üzerinde bulunan her türlü eklenti ve yapıları kamulaştırma, gecekondu dönüşüm projeleri geliştirme, inşaat uygulamaları ve finansman düzenlemeleri yapma konularında da yetkilendirilmiştir.

Kanuna 2004 yılında 5273 sayılı Yasa ile eklenen 9. madde ile TOKİ tarafından yapılacak veya yaptırılacak yapılara, mimari, statik vb. her türlü sorumluluğun Başkanlık tarafından üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla başkaca belge istenmeksizin müracaat tarihinden itibaren on beş gün içinde avan projeye göre yapı ruhsatı verilmesi olanağı getirilmiştir.

2006 yılında eklenen fıkra ile TOKİ tarafından yaptırılan her türlü inşaatın yapı kullanma izin belgesi müracaatlarında, Başkanlığın geçici kabulünün yapılmış olması dışında belediyelerce başka belge aranmayacağı ve bina inşaat harçları ve diğer harçların tarifedeki en az tutarlardan alınması kuralı getirilmiştir.

Nihayet 2008 yılında 5793 sayılı Yasa ile TOKİ’nin o zamana kadar donatılmış yetkilerle ayrıcalıklı konuma gelmiş olması yeterli görülmeyerek, planlama, proje, vergi muafiyetleri vb. alanlardaki yetkileri daha da genişletilmiş, bu alanlarda yerel yönetimlerin plan onama yetkileri kısıtlanmıştır.

Bugün TOKİ’nin elinde büyük bir arsa stoku bulunduğu, konut yapımı konusunda nesnel ölçütler ve bilimsel araştırmalara dayalı bir stratejisi olmadığı, plansız konut yapımının söz konusu olduğu, çoğu zaman yapı ruhsatı alınmadan işe başlandığı, gecekondu dönüşüm projelerinin nerelerde uygulanacağına ilişkin standartların bulunmadığı, kurumun İhale Yönetmeliği’nin kötüye kullanımlara elverişli olduğu biçiminde pek çok sorun resmî raporlarla da tespit edilmiştir.

Devletin konut ihtiyacı ile ilgili tedbirleri alma görevini yerine getirmek üzere kurulmuş bulunan ve Hazine’ye ait binlerce arsa ve araziyi "toplu konut üretmek amacıyla" devralan TOKİ Başkanlığı’nın gerçekleştirdiği projelere bakıldığında, dar gelirliyi konut ve arsa sahibi yapma amacından uzaklaşmış olduğu görülmektedir. Görev alanı bu denli genişlemiş olan TOKİ, yasasındaki "İdareye kaynak sağlanmasını teminen kâr amaçlı projelerle uygulamalar yapmak veya yaptırmak" hükmüne dayalı olarak lüks konut veya kâr amaçlı yatırımlara yönelmiştir. Üstelik kâr amaçlı işler yaptığı ileri sürülmesine rağmen, kâr edip etmediği denetlenmeyen bir kuruluştur.