Yapı Malzemeleri Sektöründeki Gelişmeler

b>T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Sanayi Dairesi uzmanlarından Tarhan Sezgin'in inşaat malzemeleri ve hırdavat sektörünün son 20 yılda üretimde ve ihracatta gösterdiği gelişmeleri irdelediği makalesi sektör açısından büyük önem arzediyor.

TÜRKİYE' DE ÜRETİM
Türkiye'de nüfusun ve yaşam standardının hızlı yükselmesi konut talebini artırmıştır. Ekonomik reformların sonucunda Türkiye'de kısa zamanda büyük ve güçlü bir inşaat sanayi kurulmuştur. DPT (Devlet Planlama Teşkilatı)’nın verilerine göre, 2001 yılında Türkiye’de yıllık konut talebi 568 bindir. Son yıllarda yapılan inşaatların yaklaşık %75-80’ini konut inşaatları oluşturmaktadır.

İnşaat malzemeleri ve hırdavat sektörleri, inşaat sektörüyle paralel olarak gelişmiştir. Ekonomi ve inşaat sektörlerinin dinamizmi sayesinde, son yirmi yılda inşaat malzemeleri ve hırdavat sektörleri hem üretimde hem de ihracatta büyük bir gelişme göstermiştir. Sektörde, iç talebin büyük bir çoğunluğunu karşılayan birçok ana ve gelişmiş inşaat malzemesi ve hırdavat ürünleri üretilmektedir. Ticaretin serbestleşmesi ve Türk inşaat malzemeleri pazarına gittikçe artan sayıda uluslararası firmanın girmesi, sektörün dış ticaretinin daha da büyümesine ve Türk ürünlerinin dış pazarlarda aranılan bir kaliteye ulaşmasına neden olmuştur.

Her ürün grubunda üç veya beş büyük üretici firma bulunmaktadır. Sayıları az olmasına rağmen iç pazarın % 80'ine sahiptirler.

Türkiye'de inşaat malzemeleri ve hırdavat üretimi, başlıca AB üyesi ülkeler ve ABD gibi gelişmiş ülkelerden gelen teknolojinin olumlu etkisi altındadır.

Türk üreticiler, Avrupa ve uluslararası norm ve standartlarına göre üretim yapmaktadırlar. AB'ye ihracat yapan Türk firmaları "Yeni Yaklaşım Direktifleri" kapsamına giren ürünlerinde "CE Uygunluk İşareti" kullanmaktadırlar. Türkiye pazarında "CE İşareti" uygulama zorunluluğu 2002 yılında başlamıştır.

DPT (Devlet Planlama Teşkilatı)’nın verilerine göre, Türkiye’de 2001 yılında 600 bin ton düz cam, 182 bin ton boya, 30 milyon ton çimento, 2 milyon ton seramik yer ve duvar karoları, 125 bin ton seramik sağlık gereçleri üretildiği tahmin edilmektedir.

Türkiye'de hırdavat ürünleri başlıca inşaat sanayinde kullanılmaktadır. Diğer kullanıcılar, otomotiv sanayi, elektriksiz makina sanayi, genel sanayi ve "yapı market" (DIY-Do It Yourself) sanayiidir.

İnşaat malzemeleri ile hırdavat ürünleri iç tüketiminde son yıllarda belirgin bir artış görülmüştür. Bu artış pazardaki değişim ve gelişmenin bir işaretidir. Sektördeki bir diğer önemli gelişme, geleneksel dağıtım sistemleri dışında Türkiye'de yapı market (DIY) hipermarket zincirlerinin kurulmasıdır.

Türkiye'de yapı market pazarının cirosu 1 milyar dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir. Sektörde, 100 bin civarında üretici, ithalatçı, toptancı ve perakendecinin faaliyet gösterdiği ve inşaat malzemeleri ve hırdavat toptancıları ve perakendecilerinin toplam sayısının ise 60 binden fazla olduğu tahmin edilmektedir.

Ekonomik etkenler, kentsel yapı ve Türk toplumunun karakteristik özellikleri nedeniyle 1994 yılına kadar Türkiye'de yapı market pazarı gelişememiştir. Türkiye'de tamircilerin evlere kadar gelip çok makul ücretlerle tamir ve bakım işleri yapmaları ve gerekli ekipman ve malzemelerin yerel hırdavatçı dükkanlarından ve inşaat malzemesi satıcılarından satın alınabilmesi Türkiye'de yapı market pazarının gelişmesini geciktiren etkenler arasındadır.

İlk yapı market (DIY) 1994 yılında İstanbul'da açılmıştır. Bu, Amerikan ACE Hardware firması ile bir Türk firmasının ortak yatırımıydı. Daha sonra bunu, Servistar (ABD), Götzen (Almanya), Bauhaus (Almanya) ve ANPF (Fransa) gibi uluslararası pazarlarda çok iyi tanınan yapı market hipermarket zincirleri takip etmiştir. Bugün Türkiye'de geniş bir ürün yelpazesine sahip 19 adet yapı market hipermarketi (KOÇTAŞ, Tekzen, Mr. Bricolage, Praktiker, Bauhaus and Gama) faaliyet göstermektedir.

Türkiye'deki yapı market pazarı henüz küçük olmasına rağmen hızlı bir şekilde modernize olmakta ve büyümektedir. Türk yatırımcılar yabancı yatırımcıların pazara girmelerini çok olumlu karşılamaktadırlar. Ayrıca, kentli tüketicilerin kültürel gelişimi kısa ve orta dönemde yapı market pazarının değişimini hızlandıracaktır.