|
Türkiye'de bir AVM (Alışveriş Merkezi) çılgınlığı
yaşanadursun tarihî çarşılar sessiz sakin köşesinde.
Kapalıçarşı, Mısır Çarşısı,
Arasta, Sahaflar Çarşısı ve daha nicesi mantar
gibi çoğalan AVM'lere rağmen dimdik ayakta.
İhtişamı Osmanlı'dan günümüze
gelen tarihî çarşıların tahtı AVM'lerle sarsıldı sarsılmasına ama birçok
yazarın, şairin, sinemacının, tasarımcının, müzisyenin gönlünde bu taht hâlâ
sağlam. Göz dolduran AVM'lerden hiçbiri ilham almıyor, hatta mecbur kalmazsa
gitmiyor. Onlara göre tarihî çarşılar İstanbul'un hissedildiği yerler, ilham
alınan mekânlar. Şair Edip Cansever'in de Kapalıçarşı'da
esnaflık yaptığını hatırlatıp sözü ünlülere bırakalım:
 AVM'de Türk kokan bir
şeyler bulamazsınız
Hülya Koçyiğit (Sinema
sanatçısı): Tarihî dokuyu, kokuyu hissettiğim özel mekânlardır
çarşılar. Kapalıçarşı ve Mısır Çarşısı'na gitmeyi çok severim. AVM'ler pratik,
her türlü ihtiyaca cevap veriyor. Ancak Kapalıçarşı'nın ihtişamı hangisinde var?
Ayrıca Kapalıçarşı sadece alışveriş yaptığımız bir yer değil. Bizim kültürümüzü,
geçmişimizi yansıtıyor. AVM'de Türk kokan bir şey bulamazsınız, dünya
markalarıyla haşır neşir olursunuz ama çarşıda ustaların el emeği ürünlerle
karşılaşırsınız. AVM'lerle eski çarşıları mukayese bile edemiyorum nedense.
 Çarşılar kalemime
ilham veren yerler
Beşir Ayvazoğlu (Yazar):
Kapalıçarşı, Mısır Çarşısı ve Sahaflar çok sık uğradığım mekanlar. Sahaflar
Çarşısı hüviyetini kaybetse de kitapların kokusunu duyduğum, kalemime ilham olan
bir yer. Bir çarşı yüzlerce AVM'ye bedel. Çarşıların kültürel derinliği, arka
planı var. Kokusuyla, rengiyle görüntüsüyle size ait bir yer. AVM'ler çok
sentetik ve steril geliyor, ihtiyaçlar için mecburen gidiyorum.
 Bir çift çorap için kaç
kat geziyoruz AVM'de
Ayla Algan
(Tiyatrocu-şarkıcı): AVM'ye gidildiğinde lüzumsuz şeyler de satın
alınıyor. Ancak çarşıya özel ihtiyaçlar için gidiliyor. AVM vakit kaybı gibi
geliyor, örneğin çorap almam gerek, kaç kat çorapçı arıyorum. Modern binaları
kafamla seviyorum ama duyularımla sevmiyorum. Çarşıda gördüğüm tahta eşyalar,
kaşıklar bana oyunları hatırlatıyor. AVM'ler estetik açıdan güzel ama
otoparkları ürkütücü. Eski çarşılar zamanla yok olur ama insanların şimdi
robotlara can vermek istemesi gibi zamanla bu çarşılara da can vermek
istenebilir.
 Kapalıçarşı, İstanbul'da
olduğumu hissettiriyor
Haldun Dormen
(Tiyatrocu): Rengârenk eşyalar, baharatlar, dükkânlar çok hoşuma gider.
AVM'ye ihtiyaçlar doğrultusunda mecburen giderim ama özellikle tercih etmem. Bu
kadar çok AVM açılmasına da karşıyım. Amerika'da ilk gördüğümde çok hoşuma
gitmişti ama Türkiye'de üç beş derken her yer doldu. Ne mahalle bakkalı kaldı ne
esnaflık. Her şey o kadar çabuk değişiyor ki.
 Çarşılar ilham
veriyor
Cengiz Abazoğlu (Modacı): AVM'ler
alışverişi körüklüyor ancak çarşılar ilham veriyor. Koleksiyonları oluştururken
çarşılarda gördüğüm küçük detaylar ilham kaynağı olabiliyor. Çarşılar keşke daha
geç saatte kapansa. AVM'lerden ilham almak zor, çarşıların tahtını da
sallayamaz, tarihî dokusuyla yarışamaz. Biz genelde başka şehirlerin yapılarını
örnek alıyoruz, bunu doğru bulmuyorum. Bize ait olana sahip çıkmalıyız.
 Çarşıda zaman geriye
gidiyor
Cahit Berkay (Besteci-ses sanatçısı):
Kapalıçarşı'yı severim. Çarşı gezmek açıkçası ilham vermiyor ama etkilenmemek de
mümkün değil. Çarşıda zaman geriye gidiyor sanki. Babalarımızın, dedelerimizin
zamanında yaşayan şeyler hâlâ orada yaşıyor. Her ne kadar turistik bir havaya
bürünse de kendi dokusunu koruyor. AVM'lerde başım dönüyor, kalabalıktan da
yürünmüyor. Ayakkabı almaya gittim diyelim, hemen alıp gitmeye bakarım. AVM'ler
de yazın serin, kışın sıcak olduğundan tercih ediliyor bence. Gezinti mekânları
sadece.
 AVM çılgınlığı devam
etmez
Özdemir Erdoğan (Besteci-ses sanatçısı):
Türkiye büyük bir değişim yaşıyor, Türk insanının kültürel yapısı da değişiyor.
İnsanlar artık ihtiyaç için değil, eğlenmek için alışveriş yapıyor. Eğlenmek
için alışveriş yapılınca AVM'ler kaçınılmaz oluyor. Ancak bu AVM çılgınlığı
ilânihaye devam etmez. Bu kadar AVM'yi besleyecek bir kapital olduğuna da
inanmıyorum. Alışveriş düşkünü değilim. AVM'ye, çarşıya pek gitmem ama
geleneksel şeyleri severim.
 AVM insanı olduk
çıktık
Nefise Karatay (Eski manken): Ayda bir
iki kez mutlaka çarşıya giderim. Keyif alarak hafta sonunu geçirdiğim nadir
mekânlardır. Kapalıçarşı'daki kafelerde değişik çaylar, kahveler vardır. Kültür
zenginliği de çok olan bir yer. Bu nedenle oralarda dolaşmayı çok severim.
AVM'ler birçok markaya bir anda ulaşılabilmesi açısından iyi ama ben pek
hoşlanmıyorum. Çok fazla basınç ve ışık var. Gözlerim kanlanıyor, başım ağrıyor.
Ancak AVM'ler de arz talep meselesi, hızlı tüketen bir profil oluştu, AVM insanı
olduk çıktık artık. AVM'lerin fendi çarşıları yener gibi görünse de bu
çarşıların kemikleşmiş ziyaretçileri var, çarşılar varlığını yitirmez.
 6 aydır bir tane AVM'ye adım
atmadım
Yeliz (Şarkıcı): Kapalıçarşı ve
civarını çok seviyorum. Asıl İstanbul orası. AVM'ler, otoparkı olması, otobana
yakın olması açısından avantajlı ama yine de sevmiyorum. AVM'ye gitme
çılgınlığım yok, hatta 6 aydır bir tane AVM'ye adım atmadım. Her yere AVM
dikildikçe de İstanbul özelliğini kaybediyor, Amerika'dan farkımız kalmıyor. Ama
nasıl ki unutulmayan şarkıcıların yeri dolmuyor, çarşıların da yeri
dolmaz.
|
