|
Türkiye'nin mekansal planlama, yerleşme ve yapılaşma konularında
Cumhuriyet'in 100. yılı 2023'ü hedef alan "kentleşme ve imar
vizyonu" oluşturuldu. Yüksek Planlama Kurulu'nun,
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı koordinatörlüğünde ilgili kurum
ve kuruluşların katılımıyla hazırlanan Bütünleşik Kentsel Gelişme
Stratejisi ve Eylem Planı'nı (2010-2023) kabulüne ilişkin kararı,
Resmi Gazetenin bugünkü sayısında yayımlandı.
Kısa adı Kentsel Gelişme Stratejisi (KENTGES) olan
"Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı" ile kentleşmenin yapısal
sorunlarının çözümüne, sağlıklı, dengeli ve yaşanabilir kentsel gelişmenin
sağlanmasına yönelik ilke, strateji ve eylemler ortaya konuldu, uygulama
esasları belirlendi ve bir eylem programına bağlandı. Bu ulusal dokümanla,
yerleşmelerin yaşanabilirlik düzeyinin, mekan ve yaşam kalitesinin
yükseltilmesi, ekonomik, sosyal ve kültürel yapılarının güçlendirilmesine
yönelik "yol haritasının" oluşturulması amaçlanıyor.
"Bayındırlık ve İskan Bakanlığı yeniden
yapılandırılacak"
KENTGES'te temel stratejiler, "mekansal planlama sisteminin yeniden
yapılandırılması", "yerleşmelerin mekan ve yaşam kalitesinin artırılması",
"yerleşmelerin ekonomik ve toplumsal yapılarının güçlendirilmesi" olmak üzere 3
ana eksende gruplandırıldı. Söz konusu 3 ana eksen itibariyle hedefler,
stratejiler, eylemler, sorumlu ve ilgili kuruluşlar ile 2023'e kadar işin
tamamlanacağı süreçler belirlendi.
Bunlardan bazıları şöyle:
- Mekansal Planlama Sisteminin Yeniden Yapılandırılması (1.eksen)
. Şehircilik ve Mekansal Planlama Çerçeve Yasası hazırlanacak.
.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı yeniden yapılandırılacak.
. Yerel yönetimlerin
kapasitelerinin artırılması ve yeniden yapılandırılması için Belediye Kanunu,
Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve İl Özel İdaresi Kanununda ve ilgili diğer
yasalarda düzenleme yapılacak.
"İzleme ve denetleme mekanizması kurulacak"
. Kent Bilgi sistemlerinin kurulmasında ve işletilmesinde ikincil mevzuat
düzenlemeleri yapılacak.
. Ar-Ge çalışmalarına dayalı olarak mekansal
planlama ve kentsel tasarım konularında el kitapları hazırlanacak.
. Mekansal
planlama alanındaki yönetici ve meslek insanlarının uymaları gereken etik kural
ve değerler belirlenecek.
. Etkin bir izleme ve denetleme mekanizması
kurulacak.
- Yerleşmelerin Mekan ve Yaşam Kalitesinin Artırılması (2.eksen)
. Yerleşmelerde dengeli gelişen ve kontrollü büyüyen kent makroformunun
desteklenmesine yönelik hukuki düzenlemeler yapılacak.
. Arsa ve arazi
spekülasyonunun önlenmesi ve denetimi için yasal düzenleme yapılacak.
.
Farklı gelir grupları için, plan kararları, yöresel doku ve mimariye uygun konut
üretilecek.
. Konut kooperatiflerinin arsa ve finansman temin biçimlerinin
araştırılması, konut sunumunun çeşitlendirilmesi ve etkinleştirilmesi için
düzenleme yapılacak.
"Yeni açılacak alışveriş merkezleriyle ilgili düzenleme
yapılacak"
. Yapı Denetim Kanunu'nun uygulama alanı genişletilecek ve İmar Kanunu'nun
kamu yapılarıyla ilgili maddeleri yeniden düzenlenecek.
. Kentlerin planlı ve
sağlıklı gelişimi için, yeni açılacak alışveriş merkezlerinin plan kararları ile
uyumlu olacak şekilde nitelik, yer seçimi ve yapılaşma ölçütlerini içeren
düzenlemeler yapılacak.
. Yaya ve bisiklet yollarının yaygınlaşması için
rehberler ve tasarım kriterleri ile ilgili yasal düzenleme yapılacak.
. Yaya
ve bisiklet yollarının yaygınlaşması için plan kararları geliştirilecek ve etkin
bir şekilde uygulanacak.
. Kentte üretilen ve kente getirilen malların
depolanacağı, işleneceği ve dağıtılacağı merkezler mekansal planlarda ve ulaşım
planlarında belirlenen yerlerde oluşturulacak.
"Büyükşehirlerde altyapı ana planları hazırlanacak"
. Ulaştırma hizmetlerinin hareket kısıtlılığı bulunanlar tarafından da
kullanılabilmesine yönelik standartlar geliştirilecek.
. Toplu taşıma
sistemlerinin hizmet kalitesi ve teknolojik düzeyi
artırılacak.
. Büyükşehirlerde altyapı ana planları hazırlanacak.
. Kentsel enerji
taleplerinin mümkün olduğunca yenilenebilir enerji kaynakları ile karşılanmasına
yönelik araştırma, envanter ve projeksiyon çalışmaları yapılacak.
. Yağmur
suyu depolama ve kullanımının yaygınlaştırılması için mevzuat hazırlanacak.
.
Yerleşmelerdeki mevcut yeşil alanları koruyan ve mekânsal planlarda açık ve
yeşil alanlar sistemini öneren düzenlemeler yapılacak.
"Bütünleşik tehlike haritaları hazırlanacak"
. Doğal ve kültürel varlıkları koruma çalışmaları kapsamında geleneksel ve
yerel yapı malzemeleri ve teknolojileri geliştirilecek.
. Sürdürülebilir
mekan kalitesi için göstergeler hazırlanacak.
. Kentsel dönüşüm uygulamaları
için fizibilite hazırlanacak.
. Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla
Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun ve ilgili yönetmelikleri
yeniden düzenlenecek.
. Bütünleşik afet tehlikelerinin belirlenmesine yönelik
mevzuat düzenlemesi yapılacak.
. Bütünleşik tehlike haritaları
hazırlanacak.
. Risk Sakınım Planlamasıyla ilgili yasal düzenlemeler
yapılacak.
"Deprem dışındaki afetler de zorunlu sigorta kapsamına
alıancak"
. Risk Sakınım Planlaması el kitabı hazırlanacak.
. Deprem dışındaki
afetlerin de zorunlu sigorta kapsamına alınmasını sağlayacak ve risk durum
raporunun da hazırlanmasını zorunlu kılacak Doğal Afet Sigortaları Kanunu
hazırlanacak.
. Kent Rehberleri hazırlanacak.
. Ulusal düzeyde Şehircilik
ve Planlama Müzesi oluşturulacak.
"Güvenli yerleşme tasarım rehberi hazırlanacak"
. Güvenli Yerleşme Tasarım Rehberi hazırlanacak.
. Enerji etkin ve iklim
duyarlı yerleşme stratejileri hazırlanacak.
- Yerleşmelerin Ekonomik ve Toplumsal Yapılarının Güçlendirilmesi (3.
eksen)
. Merkez köyler ve benzeri yerleşme uygulamaları yaygınlaştırılacak.
.
Kırsal kesimde üreticilerin teşvik edilmesi için yeni mekanizmalar ve araçlar
geliştirilecek.
"Kırsal kesimde tarım dışı ekonomik faaliyetler
geliştirilecek"
. Kırsal kesimde tarım dışı ekonomik faaliyetlerin geliştirilmesine ve
çeşitlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılacak.
. Kente yeni gelenlerin
uyum sorunlarının giderilmesine yönelik çok yönlü programlar uygulanacak.
.
Kentsel hizmet alanlarının dezavantajlı grupların ihtiyaçlarına göre
düzenlenmesi için standart geliştirilecek.
. Sosyal yardıma ihtiyaç
duyanların nesnel ölçütlerle belirlenmesi için araştırma yapılacak.
. Çalışan
çocuklar ve sokakta yaşayan çocuklar için entegre koruma programları
oluşturulacak.
Hazırlanma süreci
KENTGES'in hazırlanma sürecinde, 2009 yılında düzenlenen Kentleşme Şurası
önerilerinden yola çıkılarak, Türkiye'de yerleşme ve yapılaşmaya ilişkin
kentleşme, imar ve mekansal planlamayla ilgili tespitler, sorunlar ve fırsatlar
ile ulusal ve uluslararası dayanak ve belgelerin yönlendiriciliği esas alındı.
Dokümanda, Kentleşme Şurasındaki çalışmalardan hareketle, Türkiye'de kentleşme
ve yerleşmeye ilişkin sorun ve potansiyeller de ortaya konuldu. "Geçmişte ortaya
çıkan sorunlar" başlığı altında, "kentsel sorunlar ve kentlerde kontrolsüz
büyüme", "kırsal gelişme ve göçler", "kaçak yapılaşma ve gecekondu", "afete
dayanıksız kentleşme", "kentsel altyapı ve çevre sorunları", "kentsel ulaşım
sorunları", "planlama sisteminden kaynaklanan sorunlar" ve "yerel yönetimlerin
kapasiteleri" sıralandı. İklim değişikliği, kentsel dönüşüm, sürdürülebilir kent
formu ve enerji verimliliği de kentleşmede yeni olgular olarak ele
alındı.
|
