|
Türkiye'de, İsviçre`deki Avrupa Nükleer
Araştırmalar Merkezi`nde (CERN) yürütülen bilimsel araştırmaların
benzerlerinin gerçekleştirileceği Proton Hızlandırıcı
Tesisi'nin inşaatını da Toplu Konut İdaresi (TOKİ)
yapacak. TOKİ, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK) kuracağı
"Proton Hızlandırıcı Tesisi"nin inşaatı için, 18 Eylül'de
teklifleri alacak. TAEK'e bağlı Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim
Merkezi'nde (SANAEM) gerçekleşecek Proton Hızlandırıcı Tesisi'nin 2 yıl
içinde faaliyete geçirilmesi öngörülüyor. Tesisin faaliyete geçirilmesi ile
halen tamamen ithal edilen, kanser ve kalp hastalıkları olmak üzere birçok
hastalığın teşhisinde kullanılan izotoplar, artık yurt içinden karşılanacak.
Proton Hızlandırma Tesisi'nde CERN'dekine benzer araştırmalar da yapılacak.
TAEK'in TOKİ ile geçen yıl sonunda imzaladığı protokol çerçevesinde, inşaat
ihalesini TOKİ'nin yapacağı tesis, yaklaşık 3000 metrekare kapalı alana sahip
olacak ve bodrum, zemin ve 1. kat olmak üzere 3 kattan oluşacak. Tesiste, atık
odası, siklotron odası, teknik odalar, araştırma odaları, laboratuvarlar
bulunacak. Hızlandırıcı dört demet hattan oluşacak ve bu demet hatlarından
üçünde radyoizotop üretimi yapılacak, birinde ise araştırma faaliyetleri
yürütülecek. Hızlandırıcı tesisinde öncelikle, halen kanser teşhisinden
kardiyolojik uygulamalara kadar değişik tıbbi uygulamalarda kullanılan iyot-123,
flor-18 (FDG), indiyum-111, galyum-67, talyum-201 radyo izotopları üretilecek.
Gelecekte bu sayının 15'e çıkarılması öngörülüyor. İlk aşamada teşhis amaçlı
radyoizotoplar üretilirken, daha sonra tedavi amaçlı, radyofarmasötik
izotoplarında üretimi de öngörülüyor. AB mevzuatına ve kalite standartlarına
uygun kurulacak tesisten, ileri dönemlerde ihracat da planlanıyor. Halen
Türkiye'de tıpta teşhis ve tedavi amaçlı olarak kullanılan radyofarmasötiklerin
büyük çoğunluğu tıp merkezleri ve hastaneler tarafından ithal edilirken, bu
radyofarmasötiklerin TAEK Proton Hızlandırıcısı Tesisi'nde üretimi ile bu alanda
dışa bağımlılık ortadan kalkacak.
Tesis ayrıca, hızlandırıcı teknolojisi alanındaki araştırma ve geliştirme
çalışmalarında altyapının oluşturulması açısından da büyük önem taşıyor.
Gelecekte Türkiye'de bu tip tesis ve laboratuvarların artmasıyla, Türkiye'nin
CERN ve benzeri uluslararası etkinliklerde daha fazla söz sahibi olması mümkün
olabilecek. Burada nükleer araştırmalar için insan gücü eğitilebilecek. Atom
çekirdeğinin içindeki bir parçacık olan proton, vakum altında hızlandırıp hedef
malzemeye çarptırıldığında bir takım tepkimeler oluyor. Bu tepkimeler, değişik
amaçlarla kullanılabiliyor. Laboratuvarlarda ve tesiste kullanılan makinalar
11,6 milyon avroya ihale edilirken, bunlar 2010'dan itibaren Türkiye'ye sevk
edilecek. Bu yıl temeli atılması planlanan ve Türkiye'de bir ilk niteliğindeki
TAEK Proton Hızlandırıcısı Tesisi'nde kullanılacak hızlandırıcı, türünün en yeni
teknolojik özelliklerine sahip olacak. Hızlandırıcıda proton demetinin enerjisi
değişken ve en yüksek proton demet enerjisi 30 MeV olacak. Hızlandırıcının
sağlayacağı hedefler üzerindeki toplam proton demet akımı ise 1200 μA
olacak ve bu özelliği ile tesis türünün dünyadaki ilk örneği olan bir
hızlandırıcı sistemine sahip bulunacak. TAEK tarafından 2006 yılı yatırım
programına alınan Proton Hızlandırıcısı Tesisi kurulmasıyla ilgili sözleşme,
Belçikalı Ion Applications (IBA) firmasıyla
imzalanmıştı. Nükleer
teknoloji sağlıktan enerjiye, çevreden endüstriye kadar pek çok sektörde
kullanılıyor.
|
