"Türkiye’nin Büyüme Modelinde Sorunlar Var"

Lütfi Kırdar Kongre Merkezi'nde düzenlenen İSO 12. Sanayi Kongresi’nde konuk konuşmacı olarak katılan Stanford Üniversitesi Siyasal Bilimler Profesörü Francis Fukuyama, 'Kalkınma Modelleri ve Jeopolitiğin Geri Dönüşü' başlıklı konuşmasında dünyanın soğuk savaş sonrasında iki dönem bitirdiğini ve şu anda zorlu olan üçüncü bir döneme girmek üzere olduğunu belirtti.

"Yüksek gelir statüsüne geçmek farklı gelişmeler gerektirir"

Yeni dönemde, gelişmekte olan piyasaların küresel ekonomide baskın olmasının sonuna gelindiğinin görüleceğini vurgulayan Fukuyama, gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan Türkiye’nin büyüme modelinin, yabancı yatırıma dayalı olduğu için birtakım sorunlar teşkil ettiğini dile getirdi. Türkiye'de tasarruf oranın oldukça düşük, insan sermayesine yatırımın da yeterince olmadığına işaret eden Fukuyama, Türkiye’nin ciddi bir dönüm noktasında olduğunu ifade etti.

Fukuyama, Türkiye'nin  orta gelir statüsünü başarıyla elde ettiğine vurgu yaparak, " Yüksek gelir statüsüne geçmek bir ülke için farklı gelişmeler gerektirir. Türkiye’de orta sınıf, oransal olarak Çin’den daha fazla. Siyasi sürdürülebilirlik, katılımı destekleyen bir niteliğe kavuşmalı. Türkiye, şimdiye kadar oluşturduğu herkese açık siyasi sistemi daha da geliştirecektir. Ekonomik büyüme, bu anlayışla mümkün olacak” dedi.

"Türkiye’de sürdürebilir ekonomik büyüme, demokrasinin sürdürülebilirliğine bağlı"

Türkiye’de sürdürebilir ekonomik büyümenin, demokrasinin sürdürülebilirliğine bağlı olduğuna dikkati çeken Fukuyama, ekonomik rekabet için demokrasinin önemini vurguladı.

Fukuyama,  Twitter, Facebook gibi sosyal medya araçlarının belli kişilerin siyasi amaçlarına hizmet etmeyeceğini belirterek, "Günümüzde güç tamamen bilgiye dayalıdır. Bilgiyi elinde tutan, gücü de elinde tutar. Sosyal medya araçları da bilgiyi çok kişiye ve ucuz sunduğu için dünyada örgütlenmeyi sağlamaktadır. Türkiye’de kadınların işgücüne daha fazla katılması gerekir. Türkiye'nin beşeri sermayesini hızla geliştirmek için bütünsel bir stratejiye ihtiyacı vardır” değerlendirmesinde bulundu.

"Çin’in büyümesi sürdürülebilir değil"

Francis Fukuyama, ekonomik mucize gerçekleştiren Çin’in 2008 krizinden yara almadan kurtulmasını, hükümetin altyapıya ciddi kaynak ayırmasına bağlı olduğunu belirterek, şöyle konuştu:

"Çin modelinin uzun vadede zorlukları olacak. Çin’in büyümesinin sürdürülebilir olacağını düşünmüyorum. Gelecek 10 veya 20-30 yıl içinde bu büyüme sürdürebilir olmayacak. Çin eski ihracata dayalı modelin yerine daha çok iç tüketime dayalı modele geçmeyi düşünüyor. Bunun için ciddi sorunlarla karşı karşıya. Örneğin ülkede kırsal kesimde yaşayan 500 milyon civarındaki yoksul kesimin işgücüne katılımı direkt mümkün değil. Hükümetin bu insanları kırsal kesimden alıp apartman dairelerine yerleştirmesiyle piyasaları geliştirmesi mümkün olmayacak”.

Fukuyama, Çin’in siyasetten ekonomiye yüzleşmesi gereken çok sorunu olduğunu dile getirerek, “Çin’deki tarım toprağının yüzde 20’si, gıda üretiminde kullanılamayacak ölçüde sanayiden dolayı kirlenmiş durumda. Şu anda Çin'de büyüme yüzde 7,4 e düşmüş. Yüzde 5 ila 6'dan fazla yıllık büyüme sağlamaları mümkün görünmüyor. Orta sınıf siyasi değişimin lokomotifi. Bu dünyanın her yeri için geçerli. Çin’deki 300 ila 400 milyon arasındaki orta sınıf, taleplerini hükümete iletmekte oldukça etkili. Hükümetin istikrarı da bu taleplere ne kadar cevap verebileceğine bağlı. Çünkü Çin zenginleştikçe sosyal olarak geliştikçe bu talepler de gelişecek” ifadesini kullandı.