Türk gayrimenkul sektörü yeni bir döneme giriyor, eğilimler farklılaşıyor!

Fuar’da sektör temsilcilerine sunulan 'Küresel Kriz Sonrası Gayrimenkul Sektörü ve Türkiye İçin Öngörüler 2015' raporu, Türk gayrimenkul sektörünün bir değişim sürecinde olduğunu gösterdi. Ekonomi ve Strateji Danışmanlık Hizmetleri Başkanı Dr. Can Fuat Gürlesel tarafından hazırlanan ve küresel kriz sonrası dünya genelinde gayrimenkul sektöründe oluşan yeni koşulların, normalleşme yılı 2010’da oluşan yeni dengelerin, konut ve ticari gayrimenkul alanlarındaki yatırım olanaklarının, gelişmiş ve gelişen ülkeler pazarlarında oluşmakta olan yeni eğilimlerin yer aldığı raporda 2015 yılına kadar olan döneme ilişkin öngörüler detaylı bir biçimde ele alınıyor.

Raporda yer alan önemli sonuçlardan bazıları şöyle:

* 2008 yılında başlayan küresel ekonomik kriz tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de gayrimenkul sektörünü olumsuz etkilemiş ve hızlı gelişimini kesintiye uğratmıştır.

* Krizin etkisi ile birlikte yeni ekonomik koşullar ortaya çıkmaktadır. Bu ekonomik koşullar dünyadaki ve Türkiye’deki gayrimenkul sektörünün gelişiminde belirleyici olacaktır.

* Türkiye’de gayrimenkul sektörü Türkiye ekonomisindeki gelişmeler ve kendi iç dinamikleri ile kriz sonrası yeni bir döneme girmektedir. Bu yeni dönemdeki eğilimler bir önceki dönemden farklı olacaktır.

* ABD ve AB’de konut ve ticari gayrimenkul sektörüne ait tüm göstergelerde 2009 yılında gerileme yaşandı.

* Ticari gayrimenkul kredilerine dayalı menkul kıymetleştirme pazarında 2007 yılında 315 milyar dolar olan işlemler 2009 yılında 28 milyar dolara düştü.

* 2007 yılında 759 milyar dolar olan küresel ticari gayrimenkul doğrudan yatırımları 2009 yılında 209 milyar dolara geriledi.

* 2008 yılından sonra 2009 yılında da küresel ölçekte ticari gayrimenkul yatırımı getirileri gerilemeye devam etti.  

* Küresel gayrimenkul sektöründe 2010 yılında dibe ulaşma ve dipte tutunma süreci yaşanırken, 2011–2012 durağan piyasalar içinde yeni arz-talep ve fiyat dengelerinin oluşması, 2013–2014 ise yeniden istikrarlı bir büyüme sürecine geçiş dönemleri olacak.

* Türkiye’de 2010–2015 yılları arasında hane halkı artışı, yenileme ve kentsel dönüşüm kaynaklı konut ihtiyacı 3,4 milyon adet olacak.

* 2010–2015 yılları arasında yıllık ortalama yüzde 4,5 ekonomik büyüme varsayımına bağlı olarak konut kredilerinin 2015 yılında 124 milyar TL ile GSMH’nin yüzde 7,5’ine ulaşacağı öngörülüyor.

* Bu öngörü çerçevesinde yıl içinde kullandırılacak kredi büyüklüğü 2010 yılında 17,4 milyar TL iken 2015 yılında 36,9 milyar TL’ye kadar çıkacak. 2015 yılında 75 bin TL büyüklüğünde 492 bin adet konut kredisi kullandırılabilecek.

* Hane halkı gelir dağılımındaki göreceli iyileşme ve ekonomik büyüme varsayımı altında en yüksek gelir grubu dışındaki hane halkları ancak faizlerin aylık ortalama 0,60–0,80 arasına inmesi halinde konut kredisi kullanabilir hale gelecekler.

* 2009 yılında 207,7 milyar dolar olarak gerçekleşen perakende harcamalar yıllık ortalama yüzde 4,5 ekonomik büyüme varsayımı ile 2015 yılında 304 milyar dolara ulaşacak. Organize perakende pazarın 2009 yılında yüzde 38 olan payı da genişlemeye devam edecek.

* AB–27 ülkelerinde alışveriş merkezi kiralanabilir m2 başına harcama 4.330 Euro iken, Türkiye’de bu rakam 1.532 Euro olarak gerçekleşti. Türkiye’de 2008 yılında toplam AVM harcamaları 8,0 milyar Euro oldu. 

* Halen inşaatı devam eden AVM’lerin açılması ile birlikte toplam kiralanabilir alan 2011 yılında 8 milyon m2’ye, bin kişi başına kiralanabilir alan 108,1 m2’ye ulaşacak. İzleyen yıllarda yavaşlama öngörülüyor. 2015 yılında toplam kiralanabilir alan 9,7 milyon m2’ye ulaşacak.

* Türkiye, yabancı perakende markaların en çok girmek istedikleri pazarlar içinde 2008 ve 2009 yıllarında ilk sıralarda yer aldı. 

* İnşaatı devam eden 241 bin m2 A ve B tipi ofisin ilavesi ile İstanbul’daki ofis arzı 2011’de 3,2 milyon m2’ye, 2013 sonunda ise 3,45 milyon m2’ye ulaşacak.

* Orta vadeli ekonomik gelişmeler İstanbul’da özellikle yabancıların ofis talebini canlı tutacak. Ancak en iyi iş şehirleri arasında 27. sırada bulunan İstanbul’u listenin üst sıralarına çıkartmak için iyileştirmeler yapmalı.

* Dış ticaret ve perakende sektöründeki genişlemeye bağlı olarak İstanbul’da uluslararası standartlarda lojistik bina ihtiyacı ve talebi orta vadede artışını sürdürecek. Dünya lojistik performansı endeksinde 39. sırada yer alan Türkiye’nin konumunu iyileştirmek için bu alanda da ilerlemeler sağlamalı.

* İstanbul otel piyasası Avrupalı gayrimenkul yatırımcıları için en cazip şehir konumuna geldi. İstanbul’da oda fiyatları ve oda gelirleri olgun pazarların seviyelerine yaklaşıyor. İstanbul’da ve Türkiye genelinde şehir oteli ağırlıklı yatırımlar devam edecek.

* İstanbul gayrimenkul piyasasında getiriler 2015 yılına kadar olgun Avrupa pazarlarının üzerinde kalmaya devam edecek. Ancak Rusya dışında Romanya, Hırvatistan, Sırbistan, Bulgaristan gibi ülkeler yeni rakipler olmaya başlayacak.