Trakya’da O Bir Tek: Vize Tiyatrosu

STRONG>Dünyaca meşhur Aspendos, Side, Efes tiyatrolarını herkes bilir, çoğunuz da görmüştür. Halbuki Trakya’nın da bir tiyatrosu var ve bu bölgenin tek antik tiyatrosu…

Bugün haritada yerini bulmakta zorlanacağınız Vize, Bizans devrinde eyalet başkenti, Osmanlı devrinde ise Sancak merkeziydi. Cumhuriyet’ten sonra hızla küçüldü ve Kırklareli’ne bağlandı. Bizans devrine gelene kadar Vize’de önce Trak boyları hâkimdi. Bunların içinde en savaşçı olanı Astlar’dı. Astlar kendilerine Hisartepe’yi merkez seçmişler ve burada bir kale inşa etmişlerdi. Kalenin eteklerinde yayılan şehre de Kral Byzas’ın adına ithafen Bizye adını verdiler.

M.Ö. 513’te, Pers hükümdarı Daryus çıkageldi. Vize’yi, Midye’yi (Kıyıköy) karşı koymaksızın teslim aldıktan sonra buradan saldırmak üzere Atina’ya yöneldi. Ardında işgal sırası Roma’ya geldi. Roma İmparatorluğu burada Doğu Trakya Krallığı’nı kurdu, Vize’yi de başkent ilan etti. Dolayısıyla Romalılar Vize’ye birçok yatırım yaptılar; bunlardan kale, su kanalları ve tiyatro kompleksi günümüze kadar gelebildi. Roma’dan sonra Vize’nin hâkimiyeti Bizans İmparatorluğu’nun eline geçti. Vize Bizans yönetimi altında en azından bin yıl huzur ve barış içinde yaşadı. Bu devirde kente birçok kilise yapıldı. Bunlardan biri olan Ayasofya, günümüzde Gazi Süleyman Paşa Camii adı altında yaşamaya devam ediyor.

Trakya Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü, nihayet 1995’te Vize’yi hatırladı. On basamaklı, üç bin kişilik tiyatro için kurtuluş umudu doğdu. Üç yıl burada eşelendiler, üç yılın sonunda sadece tiyatronun üstünü kaplayan çer-çöp, toprak kaldırılabildi. Buna da şükür, neden derseniz, aslında buranın kazılacağı filan da yoktu. Define avcıları zaten yöreyi köstebek yuvasına çevirmişlerdi. Mesela Kaymakam sabah uyanıyor, makamına define avcılarının gece yaptığı hafriyatın üzerinden geçerek gidiyordu. Sonunda bu utanca daha fazla tahammül edemeyen bir inisiyatif oluştu fakat bu defa da yerel ve reel politik çıkarlar kazıyı engelledi. Çünkü tiyatronun sahnesi üzerine vaktiyle bir mahalle kurulmuştu. Bu nedenle Vize antik tiyatro kazı çalışması durduruldu. İlgili ve sorumlulara duyurulur…