Trabzon’da Bulunan Sarnıcın Sırrı Çözüldü

Trabzon’da Ortahisar ilçesi Kahramanmaraş Caddesi’nde altyapı çalışması yürüten ekipler, tarihi kalıntı buldu. Kubbe örtüye sahip yapının su biriktirmek üzere kullanılan bir sarnıç olduğu tespit edildi. Yapının ortaya çıkmasının ardından Müze Müdürlüğü ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun talebiyle çalışmalar durduruldu.

DHA’da yer alan habere göre; Müze Müdürlüğü uzmanlarının sarnıçta yaptığı incelemede, iç yüzeyinin sıvalı ve taş arasında kullanılan dolgu harcında kireç ve kiremit tozu karışımının kullanıldığı ve kubbesinde dairesel bir açıklık ve sağ tarafında künk bir boru barındırdığı belirlendi. Yapıya zarar vermemek için isale hattının güzergâhı değiştirildi. Sarnıcın Osmanlı dönemi mimarisini yansıttığını ve özgün kubbeli yapısıyla kentteki diğer sarnıç örneklerinden farklı olduğu belirlendi. Uzmanlar, yapının mevcut koşullarda üzerinin kapatılarak korunabileceği yönünde görüş bildirdi.

Kazıyla keşfedilen sarnıçta ilk incelemeyi yapan Trabzon Mimarlar Odası Başkan Yardımcısı ve Avrasya Üniversitesi İç Mimarlık ve Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Mukaddes Ataman, “Trabzon’u bilen hocalarımızla görüştük. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Yavuz hocamız ilk tespitlerimizin doğru olduğunu söyledi. Ruslar zamanında bu yolun genişletilerek ticaret aksının bu yönde güçlendirildiği biliniyor. Burası bahçeli bir eve veya mahalleye ait su sarnıcı gibi diyebiliriz. Üzerindeki yuvarlak bacasında da lokma demirli korkuluk çıkmıştı. Bunun da orayı korumak için kapatıldığını, kenarından gelen künk borunun da su kaynağından gelen suyun sarnıç içine getirildiğini düşünmekteyiz. Bu yapı geleneksel Trabzon evlerindeki sarnıçlardan çok farklı. Kubbeli yapısıyla özgün bir örnek ve 19’uncu yüzyılın sonu ve 20’nci yüzyılın başları olarak tarihlenebilir.” dedi.

“Geç Osmanlı dönemine ait”
Ataman, Trabzon’un 1800’lü yıllarına ait haritalarında, bu yolun var olduğunu ve bu yapının da yolun altında var olduğunu düşündürdüğünü belirterek, "Yol varken kazılıp bu sarnıcın yapılıp tekrar kapatılmış olmasını öngörmüyorum. Bu zaman diliminde de var olduğunu ve bu nedenle de verilerin geç Osmanlı dönemini işaret ettiğini söyleyebiliriz. Osmanlıların, son dönemlerinde Trabzon’da önemli birtakım imar faaliyetlerinde bulunmuşlardı.” diye konuştu.

Trabzon'da ilk defa böyle bir yapı bulunduğunu ve Trabzon Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararıyla tescilleneceğini söyleyen Ataman, "Trabzon’da daha önceki Rum evlerindeki sarnıçlara baktığımızda; evin girişinin olduğu iki kollu veya tek kollu taş merdiven kütlesinin altında depolandığını, çatıdan gelen suların burada toplanıp bahçe sulamasında kullanılıyordu. Böyle hem yer altından kaynaktan gelen suyun toplandığı, hem de kubbeli örtüsüyle bence özgün ve çok fazla görmediğimiz bir örnek diyebiliriz. Gerçekten değerli. Geçmişte, bodrum-zeminin taş, üzerinin bağdadi düzende olduğu bu türden tescili pek çok örnek var ve onların hepsinde sarnıç var. Geleneksel Trabzon evlerinde su toplama olayını görüyoruz ama böyle bir örneği bugüne kadar görmedim" dedi.

“Sergilenmesi zor”
Ataman, zarar görmemesi için isale hattının, sarnıcın yanından geçirildiğini söyleyerek, “Yanı ve içi doldurularak, dışına koruma duvarları yapılarak yapının üstünün tekrardan örtüleceğini belirtmekte. Trabzon’un kent içi trafik sorunu çözülebilmiş değil. Alternatif başka bir araç yolu bulunduğunda ve bu yolun da diğer paralel iki güzergah gibi. Uzun Sokak ve Kunduracılar Caddesi yayalaştırdıklarında üstünün açılarak cam döşemeyle yayalara gösterebilir. Üzerinden araç geçerken alttaki dokunun sağlıklı şekilde sergilenebilmesi zor.” dedi.