|
br/>
TEİAŞ, 2006-2015 elektrik arz-talep projeksiyonunu tamamladı. Yüksek senaryoya göre, mevcut ve planlanan yatırımlar tamamlansa dahi 2009'dan itibaren arz, talebi karşılayamıyor. Düşük senaryoda ise açık tarihi 2011.
Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ), 2006-2015 elektrik arz-talep projeksiyonunu tamamladı. Yüksek senaryoya göre, mevcut ve planlanan yatırımlar tamamlansa dahi 2009 yılından itibaren arz, talebi karşılayamıyor. Düşük senaryoda açık tarihi 2011'e çekildi. Buna karşın, planlanan yatırımların zamanında tamamlanmaması, geçen kış olduğu gibi doğalgaz arzında sorun çıkması, otoprodüktörlerin üretimlerinin düşmesi halinde, açık daha yakın bir tarihte ortaya çıkabilecek.
Elektrik arzında sorun yaşanmaması için 2015'e kadar yüksek senaryoda 26 bin 298 MW, düşük senaryoda ise 13 bin 807 MW gücün işletmeye alınması gerekiyor. TEİAŞ'ın yüksek ve düşük senaryolarında; arzın 2005 yılı sonu itibarıyla işletmede, inşa halinde, Aralık 2005 tarihi itibarıyla Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan (EPDK) lisans almış ve öngörülen tarihlerde devreye girmesi hesabı yapıldı.
Yüksek senaryo
TEİAŞ'ın yüksek senaryosuna göre; talebin, gelecek 10 yıllık dönemde yılda ortalama yüzde 8.4 oranında artması ve 2010 yılında 236.7 milyar kWh, 2015 yılında 354.3 milyar kWh'e ulaşması öngörüldü. Bu şartlara göre 2013 yılından başlayarak puant güç talebi karşılanamayacak. Enerji üretimi açısından bakıldığında ise 2009 yılında güvenilir enerji üretimine göre, 2011 yılında ise proje üretimine göre enerji talebi sağlanamayacak.
2015 yılına kadar yılda ortalama yüzde 8.4 oranında artması beklenen elektrik talebinin karşılanması için 8 bin 478 MW'ı rüzgâr ve hidrolik, 17 bin 820 MW'ı termik olmak üzere toplam 26 bin 298 MW yeni kapasite ilavesine gerek duyulacak.
Yalnızca işletmede olan santrallar göz önüne alındığında güvenilir üretim yedeği 2006 yılında yüzde 12'den başlayarak sürekli azalacak. 2008 yılında toplam güvenilir üretim kapasitesi enerji talebinin altında kalarak, yedek ilk defa yüzde 4 ile negatif değere ulaşacak ve 2015 yılında eski yüzde 44'e kadar düşecek.
Düşük senaryo
TEİAŞ'ın düşük senaryosunda ise talebin gelecek 10 yıllık dönemde yılda ortalama yüzde 6.3 oranında artması ve 2010 yılında 218.9 milyar kWh, 2015 yılında 297.1 milyar kWh'e ulaşması planı yapıldı. Buna göre 2015 yılından başlayarak puant güç talebi karşılanamayacak. Enerji üretimi açısından bakıldığında ise 2011 yılında güvenilir enerji üretimine göre, 2013 yılında ise proje üretimine göre enerji talebi sağlanamamış olacak.
2015 yılına kadar yılda ortalama yüzde 6.3 oranında artması beklenen elektrik talebinin karşılanması için 3 bin 877 MW'ı rüzgâr ve hidrolik, 9 bin 930 MW'ı termik olmak üzere toplam 13 bin 807 MW yeni kapasite ilavesine gerek duyulacak.
Yalnızca işletmede olan santrallar göz önüne alındığında güvenilir üretim yedeği 2006 yılında yüzde 12'den başlayarak sürekli azalacak. 2008 yılında enerji talebi yedeksiz başa baş karşılanacak. 2009 yılında toplam güvenilir üretim kapasitesi enerji talebinin altında kalarak yedek ilk defa yüzde 4 ile negatif değere ulaşacak. 2015 yılında da eski yüzde 33'e kadar düşecek.
'Gerekli önlem alınmalı'
TEİAŞ'ın projeksiyonunda; talebin tahmin edildiği gibi gerçekleşmemesi, hidroelektrik santrallara gelen su miktarının tahmin edilenden az olması, yakıt arzında ve kalitesinde kısıtlarla karşılaşılması, santrallarda uzun süreli arızaların olması, tesis halindeki ve lisans almış santralların öngörülen tarihlerde işletmeye girememesi gibi olasılıklarının da değerlendirilmesi gerektiği kaydedildi. Projeksiyonda, "Bu olasılıklar dikkate alındığında güvenilir enerji sistemlerinde birincil kaynak türlerine göre belirli oranlarda güç ve enerji yedeği bulundurulması bir zarurettir. Bu nedenle arz ve talep başa baş olmadan önce üretim sisteminin yedekli olarak işletilmesi için yatırım tesislerinin inşaat süreleri de göz önüne alınarak gerekli önlemlerin alınması sağlanmalıdır" denildi.
Çalışmada, puant talep ihtiyacını karşılamak üzere kurulması gerekecek yeni kapasitenin tamamının termik santrallardan karşılanması durumunda, ilave kapasite miktarının aynı kapasitenin tamamının hidrolik ve yenilenebilir santrallardan karşılanması durumundaki miktarının yaklaşık yarısı olacağı belirtildi. Birincil kaynak dağılımındaki ilave kapasite miktarının, termik santrallara yoğunlaşması ile ilave kapasite miktarı azalırken, hidroelektrik ve rüzgâr santrallarıyla arttığı vurgulandı.
Açığı öne çekecek riskler
Çalışmada, açığı öne çekebilecek risk faktörleri şöyle açıklandı:
Otoprodüktör ve üretim şirketi santralları kendi ihtiyaçları ve piyasa koşullarında kendi müşterileri için çalışarak üretim yaptıklarından üretim miktarları yıllara göre değişkenlik gösterebilecek. Bu nedenle otoprodüktör ve üretim şirketi santrallarının çalışmada öngörülen üretimi gerçekleştirememesi halinde toplam üretim kapasitesi azalabilecek ve her iki talep serisinin karşılanmasında açık olan yıl daha öne gelebilecek. Mevcut otoprodüktör ve üretim şirketi santrallarının birincil kaynağının ağırlıklı olarak doğalgaz ve sıvı yakıt olması nedeniyle piyasa koşullarında rekabet edemeyebilirler.
Doğalgaz yakıtlı mevcut santrallar için öngörülen yaklaşık 100 milyar kWh'lik üretim kapasite miktarı, doğalgaz arzında yaşanan kısıtlar dikkate alındığında, 2005 yılında 70 milyar kWh olarak gerçekleşti. 2006 yılı programında 76 milyar kWh olarak öngörüldü. Doğalgaz arzı artırılmadığı, 2007 yılı ve sonrası için de aynen devam ettiği takdirde bu durum toplam üretim kapasitesini çok önemli miktarda aşağıya çekecek. Böyle bir durumda da her iki talep serisinin karşılanmasında açık olan yıllar süratle daha öne gelebilecek.
Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından yapılmakta olan ve inşa halindeki 2672 MW kurulu gücündeki hidroelektrik santralların ve Aralık 2005 itibarıyla EPDK'dan lisans almış ve öngörülen tarihlerde devreye girmesi beklenen toplam 3350 MW kurulu gücündeki santralların öngörülen tarihlerde işletmeye girmemesi veya gecikme olması durumunda her iki talep serisinin karşılanmasında açık olan yıllar süratle daha öne gelebilecek.
'Üretim düşecek'
TEİAŞ'ın yaptığı projeksiyonda, puant talebin karşılanmasında kurulu güç miktarları dikkate alındığının kaydedildiği projeksiyonda; barajların göl seviyelerinin, termik santralların yakıt kalitesinin, doğalgaz santrallarının ISO şartlarına uygun olarak çalışmalarının, bazı otoprodüktör santrallarının mevsimlik olarak çalışmalarının, kanal tipi santralların su gelirlerine bağlı olarak mevsimlere göre çalıştıklarının; dolayısıyla çıkış güçlerinin değiştiğinin de göz ardı edilmemesi gerektiği belirtildi.
Çalışmada şu ifadelere yer verildi: "Bu durumlardan sadece doğalgaz yakıtlı mevcut santraların çalışmada öngörülen üretim kapasiteleri olan 100 milyar kWh yerine 2006 yılı üretim programında öngörülen 76 milyar kWh üretecekleri ve yine otoprodüktörlerin bu çalışmada öngörülen 24.3 milyar kWh yerine 2006 yılı üretim programında öngörülen 19.1 milyar kWh üretebilecekleri alternatifleri dikkate alındığında mevcut üretim tesisleri için hesaplanan proje ve güvenilir enerji üretimleri 30 milyar kWh düşecek olup, bu durum talebin karşılanamama yıllarını öne çekebilecektir."
|
