Tayyip Bey Bu Binayı Sevmiyor

“Sezon açılalı 6 ay oldu, 6 aydır bu kent operasız, 6 aydır senfonisiz, 6 aydır bu kent balesiz ve 6 aydır doğru dürüst bir tiyatro salonuna sahip değil.” Bahsedilen kent İstanbul ve tartıştığımız konu Atatürk Kültür Merkezi (AKM). AKM geçen Haziran’dan bu yana tadilat gerekçesiyle “kapalı”. Kültür ve sanat örgütlerinin temsilcileri bu kapalı olma halinden kaygılı, açıldığında karşılarına neyin çıkacağı konusunda endişeli ve önceki dönemde yaşanan “kapatılma” tartışmasının da hâlâ kapanmamış olabileceğine inanıyor.

AKM’nin kapatılması, AKP’li Kültür Bakanı Atilla Koç’un göreve gelişiyle masaya getirildi. Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir Belediyesi başkanı olduğu dönemde Taksim’e cami yapılması tartışmalarının sonucu, 1999 yılında Taksim Meydanı’nı içeren bölgenin tescillenerek koruma altına alınması olmuştu. Ancak Atilla Koç’un “AKM’yi yıkacağız” açıklamalarıyla birlikte AKP’nin Taksim hesaplaşmasının bir türlü sona ermediği ortaya çıktı. AKM’nin kapatılması girişimine kültür ve sanat örgütleri, diğer meslek örgütleri, bir dizi kurum ve kişi çok sert tepki gösterdi.

Herkes sanattan yana ama...

2007’nin Dünya Tiyatrolar Günü’nde binanın önünde “AKM değil, AKP yıkılacak” sloganıyla yapılan büyük gösteri/eylem benzer girişimlerin öncüsü oldu. DSP ve CHP de yükselen bu tepkilerin sözcülüğünü Meclis’e taşıdı. 2007 Kasım başında kabul edilen İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Yasası ile ilgili yoğun tartışmaların sonucunda yasa, “AKM’nin yıkılması” ifadesinin metinden çıkarılmasıyla TBMM’de onaylandı. Buna göre, AKM hakkında tüm projeler, binanın yıkılmasına karşı olan Koruma Kurulu’nun kararlarına göre yapılacaktı. AKP’li Egemen Bağış yasa tartışmaları sırasında “AKM tabii ki yıkılacak, AKM İstanbul’a da Türkiye’ye de yakışmıyor. AKP, yalnızca eski, köhnemiş binaları değil, köhne zihniyetleri de yıkacak” diye konuşmuştu. Bugün ‘yıkılma’ ile ilgili kaygılar hafiflemiş olsa da tümüyle ortadan kalkmış değil, çünkü AKP’nin Taksim’le ilgili yalnızca ideolojik değil, ticari-mali tasarruflarının da gündemden kalkmadığına inanılıyor.

24 Şubat Salı günü Cumhuriyet gazetesinde yaptığımız tartışmada da tüm bu kaygılar farklı biçimlerde dile getirildi. Tartışmamıza, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti (AKB) Ajansı Yürütme Kurulu Başkanı Nuri Çolakoğlu, 2 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Başkanı Mete Tapan, yenilenme projesinin sorumluluğunu alan mimar Murat Tabanlıoğlu, Tiyatro Oyuncuları Meslek Birliği (TOMED) adına Orhan Kurtuldu, Nâzım Hikmet Kültür Merkezi adına Orhan Aydın, İstanbul Mimarlar Odası adına Eyüp Muhçu, KESK’e bağlı Kültür Sanat ve Turizm Emekçileri Sendikası (Kültür Sanat Sen) adına Sevda Binici ve Cumhuriyet gazetesi yazarı Ataol Behramoğlu katıldılar.

AKM’nin kapatılmasına karşı yoğun bir mücadele yürüterek bunu engellediklerini düşünenler, yenilenme projesinin gidişatına dair de kaygılar taşıyor. AKM’nin kapalı kalmasını elbette istemiyorlar, elbette 2002 yılından bu yana ödenek verilmeyen ve 40 yıldır bakım yapılmayan merkezin yenilenmesini çok önemsiyorlar. Ancak yeni ortaya çıkacak AKM’nin çehresi konusunda şüpheleri var. Projenin yürütülmesinde sorumluluk alanlar ise, ‘yıkım’ tartışmalarının geçmişte kaldığını ve çalışmaların 2009 içinde tamamlanmasının kritik olduğuna dikkat çekiyorlar.

Tartışmamız sırasında yıkım olasılığının şimdilik ortadan kalktığı ve AKM’nin aslına uygun bir şekilde yenileneceğine dair kısmi bir “uzlaşma” sağlandı. Ancak yenilenmenin “çağın gerekleriyle” mi yoksa “binanın sade niteliğini koruyarak sanat emekçilerinin ihtiyaçlarıyla” mı uyumlu olacağı belirsizliğini koruyor. Bu konuda tartışmaya katılan herkesin üzerinde hemfikir olduğu bir diğer konuysa iletişimin sürekli kılınmasının, sanat emekçilerinin görüşlerinin dikkate alınmasının gerekliliğiydi.

Ancak ilginç bir biçimde, Nuri Çolakoğlu, “Biz katılım için çağrılar yaptık, ama kimse ilgilenmedi” derken örgüt temsilcileri kendilerine böyle bir çağrının yapılmadığını söylediler. AKM’ye ilişkin merkezi kullanan sanatçıların imzasını taşıyan önerilerin bulunduğu belgeyi toplantı sırasında alan Murat Tabanlıoğlu ise, “Şu ana kadar bize Bülent Bey (AKM Müdürü Bülent Bilgin) bütün grupları temsil ettiğini, yani içerideki herkesin görüşünü alıp bize aktardığını söyledi her toplantıda. Ben ilk defa bütün grupların beraber imzalı yazısını görüyorum. Bir kere bu çok önemli, çok büyük bir ilerleme. Keşke bu bana aylar önce verilseydi” dedi. Projenin ihalesini alacak şirketin gelecek ay belirleneceği üzerinde durulurken yine alan temsilcileri adaylar arasında AKP’ye yakın şirketlerin isimlerinin geçip geçmediğini sorguladı; Tabanlıoğlu ise kendisinin bu konuda bilgisinin bulunmadığını belirtti.

Özetle, AKM tartışmasının ucu açık kaldı. Biz elimizden geldiğince tarafların iddialarını, görüş ve önerilerini sayfalarımıza taşımaya çalıştık. Hangi iddiaların doğru ve anlamlı olduğunu, hangi kaygıların karşılığının bulunduğunu, hangilerinin aşılmış olduğunu zaman gösterecek...