Taş Kalpli Şehirler

/p>

Son güne gelindiğinde geriye, atölyenin ikinci gününden beri devam eden ve iki ülkenin taş ustalarının birlikte işlediği taşların yerleştirilmesi adımı kalmıştı. 1840’larda inşa edilmiş bir kale kompleksinin (Kuzey Kule diye biliniyor) alt surlarının zarar gören kısmına geleneksel harç ve yerleştirme yöntemleriyle eklenen bu siyah tüf taşlarının sayısı, işçiliğindeki zorluk derecesi, mimari değerleri azdı ama üzerlerine her iki ülkenin taş ustalarının elleri, emekleri değmiş, yan yana üretilmiş ve kavgasız bitmişlerdi.  Birkaç gün boyunca süren bu taş işleme sahasında ailesi Kars’tan göçen Gümrü’lü bir annenin hazırladığı öğle yemekleri, molalar, işçi ve uzmanların bilgi takasları, 70’ini devirmiş Valod ustadan öğrenilen ustalıklar ve ekiplerin birbirlerini kendi ülkelerinde çalışmaya daveti, taşların aldıkları şekillerden, olup olmadıklarından daha da önemli kazanımlardı. Proje süresince değişmeyen ortak algıysa, kurumsal yapı, mevzuat ve kullanılan teknoloji bakımından Türkiye’nin öndeliğine karşın, kentsel mimariye rengini ve dokusunu veren taşların elde edilmesi, işlenmesi, kullanımı ve bu kültürün devamlılığı konusunda da Ermenistan’ın öndeliğiydi.

Taşlar, kötülüklerin öznesi ya da sıfatıdır daha çok. Ama söz konusu kentler, sokaklar ve yapılar olduğunda, bu kötülük nedeni olan sertlikleri ve değişmezlikleri taş kalpli şehirler yaratır. Rengi, ritmi ve gücü zayıflasa da kalp ve taş ancak bir şehirde iyiliklerin öznesi ya da sıfatı olur.