Tarihî Silüet, Gökdelenlerin Gölgesinde

İstanbul denilince pek çok insanın aklına Ayasofya, Sultanahmet ya da Süleymaniye camileri başta olmak üzere tarihî yarımadadaki eserler ve onların kente damgasını vurmuş silüetleri gelir. Daha doğrusu gelirdi; çünkü son yıllarda kentin tarihi silüetinin üzerini gökdelenler gölgelemeye başladı. En büyük minareden bile yüksek, Yeditepeli İstanbul'un en büyük tepesinden bile yukarıda, neredeyse bulutlara erişen bu gökdelenler, binlerce yıllık tarihine inat İstanbul'u Chicago, New York, Şanghay, Dubai ve Sidney gibi dünya şehirlerine yakınlaştırıyor. Tarihî yarımada mütevazılığıyla, Maslak ise mağrur duruşuyla aynı kentin iki ayrı yüzü gibi duruyor.

İstanbul'un semalarında son yıllarda adeta bir gökdelen yarışı var. Bir gökdelen projesi tamamlanmadan bir diğeri gündeme geliyor. Büyük inşaat şirketleri, en yüksek binayı dikmek için 300 metre seviyesini zorluyor. Sabancı, Koç, Zorlu ve Eczacıbaşı gibi büyük holdingler, gökdelenlerin büyüklüğünü prestij olarak görüyor. Nitelikli arazi bulma noktasında çekilen sıkıntılar ve arsa fiyatlarının el yakması gökdelen yapımını daha cazip hale getiriyor.

181,2 metrelik Levent'teki Sapphire, İstanbul'un en yüksek binası olma iddiasıyla yola çıkmıştı ki, 240 metrelik Diamond of İstanbul projesinde ilk kazma vuruldu. İETT arazisini alan Sama Dubai, Levent'te yapacağı Burgu Kuleler ise Danıştay'ın kararına takıldı. Kuleler için onay çıkıp belirsizlik ortadan kalkarsa İstanbul'da hayat 300 metre yüksekliğe ulaşacak. Bu değişimle birlikte Mecidiyeköy, Gayrettepe, Levent ve Maslak hattı Amerikan filmlerinden görmeye alıştığımız manzaraları aratmıyor.

Gökdelenler sadece bu hat üzerinde değil. Şişli, Ataşehir, Kozyatağı ve Esenler'de yapılanlarla birlikte şehrin mimarisi hızla değişiyor. Şu an İstanbul'un farklı yerlerinde inşaatı devam eden 100'e yakın gökdelen bulunuyor. Anadolu yakasında da yüksekliği 100 metreyi geçen birçok konut projesi devam ediyor. Skyport Residence, 212 İstanbul, My World, Andromeda, Flora Residence, Selenium Residence ve Mashattan bunlardan bazıları.

İstanbul'un gökdelenleri yarışıyor

Cumhuriyet'in ilk yıllarıyla birlikte çok katlı binalar ilk kez Ankara'da yapılmaya başlandı. 1965 yılında tamamlanan 24 katlı Kızılay binası, Türkiye'nin değişen yüzünü temsil ediyordu. Ankara'nın bu üstünlüğü fazla uzun sürmedi. Hızla büyüyen İstanbul, 1990'lı yıllarla birlikte gökdelenlerle tanıştı. 1992 yılında tamamlanan Maya Center ve Sabancı Center, yüz metre sınırını zorladı. 2000'li yılların başında İstanbul'daki gökdelen inşaatı adeta patladı.

181 ve 117 metrelik İş Kuleleri, 152 metrelik Polat Tower, 154 metrelik Süzer Plaza, 118 metrelik Tekfen Tower, 136 metrelik Beybi Giz Plaza, 120 metrelik Metrocity, 140 metrelik Elit Residence, 143 metrelik Garanti Genel Müdürlük Binası ve 130 metrelik Kaya Ramada Plaza hizmete girdi. 2005 yılından sonra gayrimenkul sektörünün hızlanmasıyla birlikte Koza Plaza, Sun Plaza, Kanyon, Kempsinki Astoria, Tat Towers gibi gökdelenler bulutlar arasındaki yerini aldı. Önümüzdeki yıl İstanbul'da birçok gökdelen inşaatının tamamlanması bekleniyor. Şu anda Sapphire, Diamond of İstanbul, Garden Plaza ile Trump Towers'ın inşaatı devam ediyor. Renault'nun Levent'teki binasını alan Kazak inşaat firması Landmark da 250 metrelik iki kule dikmeye hazırlanıyor.



Maslak, modern gecekondu semti

Maslak, uzaktan bakıldığında modern bir semt görüntüsü sergiliyor. Mimarlara göre bu modernliğin altında düzensizlikten kaynaklanan bir çarpıklık yatıyor. Bölgedeki gökdelenler o kadar çok iç içe girmiş durumdaki, mimar Dr. Sinan Genim, Maslak'ın halini 'modern gecekondu semti' benzetmesiyle özetliyor. Genim, "Gökdelenler, değişen konut kültürü için çok iyi bir alternatif. Hem güvenli hem modern hem de teknolojik binalar. Ama gökdelen yapımında belirli standartlara uyulmazsa çirkin bir gecekondudan hiçbir farkı kalmaz." diyor. Genim, İstanbul'un tarihî dokusuna zarar vermemesi için Eminönü, Beyoğlu, Beşiktaş ve Şişli gibi semtlere gökdelen dikmeyi doğru bulmuyor. Gökdelenler, birbirine olan uzaklığı, otoparklar, geniş yollar, park ve yeşil alanlar göz önünde bulundurularak dikilmeli. Mimar Hakan Kıran, "Belirli bir şehirleşme kültüründen yoksun olan İstanbul'un gelecek yıllarda sıkıntı çekmemesi için acilen gökdelen yapımıyla ilgili belirli bir standardın getirilmesi gerekiyor." diyor. Meteoroloji uzmanı Bünyamin Sürmeli ise gökdelenlerin şehir iklimini doğrudan etkilediğini söylüyor. Rüzgârın yönünü değiştiren gökdelenler aynı zamanda şehrin güneşlenmesini de etkiliyor. Sürmeli'ye göre şimdilik İstanbul için bir tehlike yok. Ama gökdelen sayısındaki artış bu hızla gider ve önlem alınmazsa İstanbul'un ikliminde değişiklikler olacak.



'En havalı' 10 gökdelen

* İş Kule, 52 katlı 182 metre.
* Tekfen Tower, 38 katlı, 118 metre.
* Sabancı Center, 35 katlı, 139 metre.
* Kanyon, 26 katlı, 112 metre.
* Sapphire, 57 katlı, 261 metre (yapımı devam ediyor).
* Diamond Of İstanbul, 240 metre (yapımı devam ediyor).
* Landmark Towers, 250 metre (proje halinde).
* Şişli Plaza, 42 katlı, 160 metre.
* Kempinski Astoria, 27 katlı 125 metre.
* Tekstilkent-Koza Plaza, 44 katlı, 168 metre.

Gökdelende hayat oh ne rahat

Gökdelenler hem güvenlik hem de konfor açısından tercih ediliyor. Daha çok ofis olarak kullanılan gökdelen daireler değişen yaşam kültürüyle birlikte konut ihtiyacına da cevap vermeye başladı. Alışveriş merkezi, restoran, sinema, havuz, golf sahası ve süper lüks daireleri içinde barındırıyor. Sapphire, Türkiye'nin ilk yeşil gökdeleni sloganı ile yola çıktı. Müşterilerine 22 farklı tipte 174 farklı alternatif sunuyor. Gökdelenlerdeki rezidans daire fiyatları ise çok yüksek. Metrocity'de her türlü lüks düşünülerek tasarlanan dairelerin aylık kirası 10 bin TL'ye kadar çıkıyor.

Şehrin iklimini değiştiriyor

İstanbul'da 35 metreden yüksek toplam 2 bin 93 bina bulunuyor. Bu rakamla İstanbul, dünyada 6. sırada. Bu binaların 70'e yakını ise 100 metrenin üzerindeki gökdelen sayılan binalar. Türkiye'deki ilk gökdelerin Ankara'ya inşa edilen 24 katlı Kızılay binası olduğu kabul ediliyor.

100 metre yükseklikteki bir gökdelen küçük bir kasaba kadar elektrik ve su harcıyor. Örneğin Sabancı Center'da her ay 1 milyon 67 bin 166 kilovat elektrik, 5 bin 508 metreküp su tüketiliyor.

Anadolu'daki en yüksek bina Mersin'deki 52 katlı gökdelen.

Gökdelenler, rüzgarların yönünü değiştirdiği için iklimi etkiliyor. Meteoroloji uzmanı Bünyamin Sürmeli'ye göre şimdilik İstanbul için bir tehlike yok ama gökdelen yapımı bu hızla sürer ve belirli önlemler alınmazsa şehrin ikliminde değişiklikler olacak.