"Sanayide Ücretler Aşağı, İşsizlik Yukarı"

TÜİK, Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve IMF verileri kullanılarak yapılan TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO) analizinde şu noktalara vurgu yapıldı:

-Türkiye ekonomisinde 2018’in ikinci yarısından itibaren kendisini iyice belli eden kriz, hızla sanayi odaklı derinleşirken sanayi emeği reel ücret kayıplarına uğruyor. Bunun yanı sıra sanayi çalışanları arasında işçisinden mühendisine ve teknik elemanına kadar işsizlik tırmanıyor.

-Özellikle 2018’in ikinci çeyreğinde hızla yükselen enflasyon karşısında sanayide ücretlerin alım gücü eridi. 2019 yılı için asgari ücrette yüzde 26 oranında gerçekleşen artış, ücretteki alım gücü kaybını kısmen telafi etse de bunun asgari ücretin üstündeki ücretlerde etkisi sınırlı kaldı. Birçok sanayi işyerinde, kriz gerekçe gösterilerek asgari ücret üstündeki ücretlere ya daha az zam yapıldı ya da zam yapılmayarak ücretler enflasyon karşısında savunmasız kalarak alım gücü kaybına uğradı. Sanayi ücretlileri, işten çıkarılma tehdidi ile de sindiriliyor.

-TÜİK verilerine göre, sanayide 2018’in son üç çeyreğinde reel ücretler düzenli geriledi ve dördüncü çeyrekte ücretler, üçüncü çeyreğe göre yüzde 9’dan fazla eridi.

-Birim ücretler dolarla ifade edilmek istendiğinde daha sert bir düşüş gösterdi. 2018’in ilk üç çeyreğinde dolar olarak birim ücretler hep gerileme gösterdi.  İkinci çeyrekte yüzde 12 olan gerileme, doların hızla yükseldiği üçüncü çeyrekte yüzde 18’e yaklaştı, son çeyrekte biraz duruldu ve düşüş yüzde 2’de kaldı. Ama yılın tamamında 20 puanlık bir gerileme gözlendi.

-Sanayi ücretlerinin seyrine yıllık olarak bakıldığında, 2017’de ekonomi yüzde 7,4 büyümüş görünmesine karşın, refah artışı, ücretlere yansıtılmadı. 2018’de ise yıllık büyüme yüzde 2,6 olmasına karşın, ücretler, 2017’deki düzeyini pek aşamadı.

-Ekonomik kriz, sanayi sektöründe odaklanıyor ve beraberinde işten çıkarmalarla sektördeki işsiz sayısını hızla artırıyor. Türkiye İstatistik Kurumu, TÜİK verilerine göre, işsiz sayısı Ocak 2019’da 4,7 milyona yaklaştı. İşsizlik oranı aynı dönemde yaklaşık 4 puanlık artış ile yüzde 14,7’yi; tarım dışı işsizlik 4,1 puanlık artış ile yüzde 16,8’i buldu.

-Ocak 2018-2019 döneminde, 12 ayda istihdam 872 bin azalırken bunun 200 bine yakını imalat sanayi ve madencilikte gerçekleşti. İnşaat bu 12 ayda 480 bin istihdam kaybetti.

-Genelde sanayi çalışanları için geçerli olan ücretlerde erime ve işsizlik sorunu, mühendisleri de kapsamaktadır. TÜİK verilerine göre mühendisler arasında işsizlik oranı 2018’de yüzde 10’un üstüne çıkmış ve işsiz mühendis sayısı 2017’ye göre 18 bin artarak 91 bine çıkmıştır.

-TÜİK verileri, mühendislerin işsizliğinin 2014’ten bu yana arttığına işaret ediyor. 2014’te sayıları 58 bin olan işsiz mühendislerin izleyen yıllarda sayıları artmış ve 2018’de 91 bine çıkarak 2014’e göre yüzde 57 artış yaşanmıştır. Aynı dönemde mühendis işsizliği yüzde 8,8’den yüzde 10,3’e çıkmıştır.

-31 Mart seçimleri düşünülerek çeşitli maliye tedbirleri ile yumuşatılmaya çalışılan krizin etkisi, bu çabalara rağmen çalışanları vururken seçim sonrası bunların kaldırılmasıyla reel ücret kayıpları ve işsizliğin tırmanması beklenmektedir. Birçok sanayi işletmesinin bankalara kredi borçlarını ödeyememesinden, iç pazardaki daralmanın artmasından kaynaklanan bir altüst oluşun yaşanma ihtimali yüksektir. Bunun öncelikle sanayi çalışanlarına ücret kaybı ve işsizlik olarak yansıması muhtemeldir ve buna karşı çalışanların örgütlülükleri, dayanışma gerekliliği, bugün dünden daha çok önem kazanmaktadır.

Analizin tamamına linkten ulaşılabilir.