Rüzgâr Sektöründe Kuralları Çin Belirliyor

u fabrikada çıkan gürültüyü dinleyip Çin'de rüzgâr türbini sektörünü yaratan bu İspanyol firmasında işlerin iyi gittiğini düşünebilirsiniz. Ancak Gamesa, dev Çin pazarında iş yapmanın yerel firmalar lehine işleyen kurallara göre hareket etmek anlamına geldiğini son derece olumsuz bir şekilde öğrendi. Örnek olarak Gamesa'nın burada ürettiği milyon dolarlık rüzgâr türbinlerinin neredeyse tüm parçaları yerel tedarikçiler tarafından üretiliyor. Gamesa, Çin'in Pazar kurallarına uymak için bu tedarikçileri eğitiyor. Ancak tedarikçiler ürettikleri parçaları aynı zamanda yerel rüzgâr türbini üreticilerine satıp Gamesa'ya zarar veriyor. Gamesa 2005 yılında Çin rüzgâr türbini piyasasının üçte birine sahipti. Ancak şimdi türbinlerin yüzde 85'i yerel firmalarca üretiliyor. Ayrıca bu yerel firmalar, devlet tarafından verilen düşük faizli krediler ve ucuz araziler sayesinde büyürken, en büyük alıcı olan devlet tarafından öncelikli satıcı konumuna getirildiler. Gamesa'nın pazar payı bugün yalnızca yüzde 3. Devlet destekli Çin şirketleri şimdi 45 milyar dolarlık dünya rüzgâr türbini pazarının yaklaşık yarısını sahip. Bu şirketlerin en büyükleri şimdi General Electric'in lider olduğu ABD başta olmak üzere birçok yurtdışı pazara göz dikmiş durumda.

Gamesa'nın Çin tecrübesi, ülkedeki masaüstü bilgisayar ve güneş paneli pazarlarına giren yabancı şirketlerinkine benziyor. Çinli şirketler çeşitli yöntemlerle en modern teknolojileri alıp, devlet desteğiyle dünyanın en baskın, ucuz tedarikçileri oluyor. Birçok iktisatçıya göre, Çin bu teknoloji geliştirme anlayışını değiştirmezse benzer gelişmeler hızlı tren ve nükleer reaktör sektörlerinde de görülebilir. Yabancı şirketler dev Çin pazarına girmeye o kadar istekli ki, Pekin'in kurallarını kabul etmekle kalmıyor, olumsuz gelişmelere maruz kalınca kendi hükümetlerine şikâyette bulunmayı bile reddediyor. Gamesa şimdi bile isyan etmiyor. Şirketin Çin'deki pazar payı çökmüş olsa da, rüzgar türbini piyasası o kadar büyüdü ki pazar lideri olduğu döneme kıyasla satışları iki kat arttı. Rüzgâr türbini sektörüne 1994'te giriş yapan Gamesa, yıllardır dünya lideri olan Danimarkalı Vestas ve G. E.'nin ardından dünyanın en büyük üçüncü türbin üreticisi. Gamesa, Çin'deki satış ve onarım faaliyetlerini arttırmak için elini çabuk tutup agresif davrandı ve 2005 yılında pazarın yüzde 35'ine sahip oldu. Ancak 4 Temmuz 2005'te Çin'in en önemli ekonomi politikaları kuruluşu Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, rüzgâr çiftliklerinin en az yüzde 70'i yerli üreticiler tarafından üretilmiş ekipmanlar satın almak zorunda olduğunu açıklayan bir direktif yayımladı. Ticaret hukuku uzmanları, şirketleri özellikle bu derece yüksek bir oranda yerel malzeme kullanmak zorunda bırakmanın Çin'in dört yıl önce katıldığı Dünya Ticaret Örgütü'nün kurallarını ihlal etmek anlamına geldiğini söylüyor. Ancak Çin, haklı olarak, Gamesa ve G.E. gibi diğer çok uluslu şirketlerin kendi ülkelerindeki ticaret makamlarına şikâyette bulunarak Çin'in büyüyen rüzgâr türbini sektöründeki paylarını kaybetme riskine girmeyeceklerini tahmin ediyor.

2009 yazında, ABD'li yetkililer Amerikalı temiz enerji firmalarının yurt dışında karşı karşıya kaldığı engelleri araştırmaya başladı. Çin'e yapılan baskılar sonucu yerli katkı kuralını 2 ay içinde kalktı. Ancak zaten bu kural görevini tamamlamıştı. Gamesa'nın ürettiği rüzgâr türbinlerinin yerel içeriği yüzde 95'i geçmişti. Gelişmeler, iklim değişikliği tartışmalarını da zorlaştıracak gibi görünüyor. Batılı ülkeler, temiz enerjiye kaymanın kendi ülkelerine bir kazanç getirmeyip Çin'de istihdam yarattığını düşünürse, yenilenebilir enerji kaynaklarını teşvik etme konusunda daha az istekli olabilir.