|
İstanbullu sanatseverler, “İstanbul’da Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks
Kiliseleri’’sergisini, 10 Mart 2010 tarihine dek, Yunanistan
Başkonsolosluğu’nun Sismanoglio Megaro (Şişmanoğlu
Köşkü) binasında görebilirler. Sergilenen 53 fotoğraf, izleyicilere
İstanbul’daki Rum Ortodoks kiliselerinin kapılarını açıyor. 20 yıla yakın bir
çalışmanın ürünü olan sergiyi hazırlayan Zafer Karaca’yla
sergisi üzerine söyleştik.
Çalışmalarınızın temelinde Rum kiliselerinin olmasının belli bir
nedeni var mı?
Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü’nden mezun olduktan
sonra sanat tarihi arkeolojiden daha cazip geldi ve bu bölümü seçtim.
Çalışmalarımda ise, Bizans’ın etkilerinin Osmanlı’da ne yönde yaşandığı ve
Osmanlı tarafından fethedilince Bizans’a ne olduğu sorularının yanıtlarını
aradım. Cevabın Rum cemaatinde olduğunu fark ettim. Bana göre Rum ortodoks
kiliseleri bir anlamda ‘Osmanlı’daki Bizans’tır. Bu nedenle çalışmalarımı
kiliseler üzerine yaptım.
Bu kiliselere neden ‘Osmanlı kiliseleri’ de diyoruz?
Osmanlı Devleti, İstanbul’u fethettiği zaman mimari açıdan gayrimüslim
cemaatine belirli sınırlamalar getirdi. Kiliselerin çevreleri duvarlarla
örülerek yeni ve kubbeli kilise yapılması, kiliselerin dışına çan, haç gibi
Hıristiyanlığa ilişkin unsurların konulması yasaklandı. Fakat bunun yanında
Osmanlı, kiliselerin iç mimarisine (ritüel, litürji) karışmayarak eskiden
kilise olan yapıların, aynı plan tipinde eski malzeme kullanılarak inşa
edilmesine izin verdi.
Osmanlı Devleti’nin bu
politikası o döneme ait kiliselerin Bizans etkisini kaybetmeyerek günümüze
ulaşmasını sağlamıştır. Dolayısıyla bu dönem kiliselerine, Bizans temelleri
üzerine kurulmuş, fakat Osmanlı kurallarıyla şekillenmiş Osmanlı Kiliseleri de
diyebiliriz.
Bu sergiyi açarken ya da açtıktan sonra ne gibi tepkilerle
karşılaştınız?
Öncelikle bu sergiyi açarken hiçbir olumsuz
tepkiyle karşılaşmadığımı belirtmek isterim. Bunun dışında sergiyi ziyarete
gelen vatandaşlarımızın görüşleri olumlu yönde. Gerek İstanbul’a tatile gelmiş,
gerekse burada yaşayan Rum cemaati ise böyle bir serginin açılmış olmasından ve
hatırlanmaktan dolayı gurur ve mutluluk duydu.
Zafer Karaca kimdir?
Karaca 1953 Ankara, Yenimahalle doğumlu.1972-1973’te İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Latince ve Eski Yunanca, 1974-1979’da Ankara Üniversitesi
Basın Meslek Yüksekokulu ve 1985-1989’da Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji ve
Sanat Tarihi bölümlerinde lisans eğitimini tamamladı. Hacettepe Üniversitesi’nde
Bizans Sanatı dalında sürdürdüğü lisansüstü eğitimini, ‘’İstanbul’ da 1453
Sonrası İnşa Edilen Kiliseler’’ adlı yüksek lisans tezi ve ‘’İstanbul’da
Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks Kiliseleri’’adlı doktora tezi ile tamamladı.
Zafer Karaca’nın Yapı Kredi yayınları
tarafından 1995 yılında, ‘’İstanbul’da Osmanlı Dönemi Rum Kiliseleri’’ ve 2008
yılında, ‘’İstanbul’da Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks Kiliseleri’’ adlı
yayımlanmış iki kitabı bulunuyor.
|
