Nükleere ‘Devlet Sırrı’ Sansürü!

Japonya hükümeti, ulusal güvenlik bahanesiyle farklı konulardaki kamu bilgilerinin paylaşılmasını yasaklayan tasarıyı kanunlaştırmaya hazırlanıyor. Birgün Gazetesi'nden Doğu Eroğlu'nun haberine göre, tasarının yasalaşması halinde “devlet sırrı” olarak değerlendirilen bilgileri sızdıran kişiler ve yayınlayan gazeteciler 10 yıla varan hapis cezalarıyla karşı karşıya kalacaklar. Tasarının Japonya’daki basın özgürlüğüne ne derecede darbe vuracağı ise bilinmiyor. Zira tasarıyla birlikte “devlet sırrı” tanımı, başbakan, bakanlar ve bürokratlar tarafından isteğe göre genişletilebilecek. Muğlaklaşan devlet sırrı tanım kümesine, Fukuşima Nükleer Santrali’nin de dâhil edileceği, hükümetin Fukuşima’yla ilgili haberleri yasaklama hazırlığında olduğu söylentileri ise ülkedeki tartışmaların başında geliyor.

Yasaklar genişleyebilir

Bu hafta içerisinde Japonya Parlamentosu’nun üst kanadında oylanacak tasarının yasalaşması halinde, ulusal savunma, diplomasi, casusluk ve diğer zararlı faaliyetler ile terörizmin önlenmesi konularındaki yasaklar her daim yürürlükte olacak. Özel konuların “devlet sırrı” kapsamına girip girmeyeceğine ise hükümet mensupları karar verecek. Herhangi bir konunun kamuoyuna açıklanmasının Japonya’nın ulusal güvenliğine tehdit teşkil edip etmediğine, başbakan, bakanlar ve üst düzey bürokratlar karar verecek.

Yasallığı hükümet belirleyecek

Taslakta, devlet memurlarına, emniyet yetkililerine ve kamudan ihale alan kurumlara özel bilgilerin ifşa edilmesi halinde, bilgi sızdıran ve yayınlayan kişiler hakkında 10 yıla kadar hapis cezası öngörülüyor. Yasa taslağında, hükümetin yasa maddelerinin uygulanması sırasında basın özgürlüğüne özel önem vereceği, yurttaşların haber alma hakkını koruyacağının da altı çiziliyor. Düzenlemeyle yasak kapsamına alınan maddeler haricinde kalan haber toplama eylemlerinin yasal sayılacağı vurgulanıyor.

Süreç işliyor

Hükümetin bu yasaya sığınarak tüm eylemlerini gizleyebileceğini ve kamuoyunu karanlıkta bırakacağını düşünen binlerce yurttaşın protesto gösterileri, tasarının 27 Kasım’da alt meclisten onay almasından bu yana sürüyor. Yaygın protestolara karşın iktidar ise yasa taslağı konusunda geri adım atmamakta kararlı. Tepkilerin ardından gözlerin çevrildiği Başbakan Şinzo Abe, Japonya’nın diğer dünya ülkeleriyle yaptığı işbirliği kapsamında bu önlemlerin gerekli olduğunu savunarak, “Bilgi sızmalarının gittikçe artığı bir zamanda, gizli kalması gereken şeyleri korumayı tasarlayan bir kanun hazırlanması çok acil ve önemli bir iştir” açıklamasını yaptı. Başbakan Abe’nin bir diğer iddiası ise, tasarıdan “normal gazetecilik faaliyetlerinin” etkilenmeyeceği yönünde. Konuyla ilgili ciddi bir yanlış anlaşılma olduğunu ifade eden Abe, “Gazetecilerin normal etkinliklerinin, tasarı kapsamında suç sayılmıyor olduğunun altını çizmem gerekiyor” dedi. Parlamentonun üst kanadına gönderilen tasarının, 6 Aralık tarihine kadar yasalaşması bekleniyor.

Fukuşima'ya yasak gelecek mi?

Kamuoyu ve basının tasarıya ilişkin en büyük endişelerinden biri, ucu açık devlet sırrı tanımının toplum sağlığı ve güvenliği için kritik olan enerji sektörünü de kapsaması ihtimali. Mart 2011’deki deprem ve tsunami felaketlerinin ardından, hasar gören Fukuşima Nükleer Santrali reaktörleriyle ilgili hayati bilgilerin TEPCO (Tokyo Enerji Şirketi) ve hükümetler tarafından kamuoyundan gizlenmesi, tasarının yasalaşması halinde yaşanabileceklere ilişkin endişeleri artırıyor. Japonya Barolar Birliği avukatlarından Yutaka Saito Reuters’e yaptığı açıklamada, nükleer enerjinin de devlet sırrı olarak tanımlanması halinde kamuoyunun bu konuda hiçbir şekilde bilgi edinemez hale geleceğini ifade ederek, “Nükleer enerji santrallerinin kırılganlığına dair bilgiler ve hükümetin nükleer enerjiye ilişkin tasarrufları devlet sırrı kapsamına alınabilir” sözleriyle yasanın muğlak kapsamına dikkat çekti. Fukuşima Nükleer Santrali’ndeki sorunlara dikkat çeken raporların hükümet tarafından saklanmış olduğu gerçeği, nükleer felaketten sonra anlaşılmıştı. 2000’li yıllarda devlet kurumları tarafından hazırlanan raporlarda Fukuşima Nükleer Santrali’nin 1 ve 2 numaralı reaktörlerinde hataların tespit edildiği, sorunların giderilmemesi halinde reaktör çekirdeklerinde erime gerçekleşme ihtimalinin bulunduğunu belirtilmiş, raporlar kamuoyuna açıklanmamıştı.

Hükümetlerin ve TEPCO’nun Fukuşima felaketinin boyutlarıyla ilgili gerçekleri toplumdan gizlediklerinin kesinleşmesinin ardından gündeme gelen tasarı, Sınır Tanımayan Gazeteciler örgütünü de öfkelendirdi. Örgüt, 27 Kasım’da yaptığı basın açıklamasında, “Kritik bilgilere ulaşan ve bunları yayınlayanlar için öngörülen ağır cezalarla, Parlamento araştırmacı gazeteciliği kanunsuz hale getirmeye, gazeteci ve haber kaynağı arasındaki gizliliği ortadan kaldırmaya ve kamu yararı için gazetecilik ilkesini bertaraf etmeye çalışmaktadır” ifadelerini kullandı.

***

Toplumun yüzde 50’si karşı

 Asahi Shimbun gazetesinin yaptığı araştırma, devlet sırrı yasa tasarısına toplumun üçte ikisinin karşı olduğunu gösteriyor. Araştırmaya katılanların yüzde 50’si yasaya karşı çıkarken, yüzde 25’lik kesim ise yasa lehine görüş bildiriyor. Araştırmaya katılanlar arasında Abe hükümetini destekleyenlerin yüzde 51’i, yasanın daha kapsamlı bir biçimde tartışılması gerektiğini savunurken, yüzde 22’si tasarının derhal geri çekilmesi gerektiği görüşünde. Abe hükümeti destekçileri arasında tasarının yasalaşması gerektiğini ileri sürenlerin oranı ise yüzde 22. Devlet sırrı yasa tasarı tartışmaları, hükümete olan desteğe de önemli darbe vurdu. 9-10 Kasım tarihlerinde yapılan araştırmalarda toplumun yüzde 53’ünün desteğini aldığı görülen hükümete olan güven, bu hafta yapılan araştırmalarda ise yüzde 49’a geriledi.