|
Vakıflar Genel Müdürlüğü, 350 yıllık tarihi boyunca her
derde deva olan kurutulmuş bitkilerin, çeşit çeşit otların ve yüzlerce tür
baharatın buluştuğu Mısır Çarşısı'nın restorasyonu için ilk
adımı attı. Çarşının restorasyonu, rölöve ve restitüsyon projelerinin koruma
kurulunca onaylanmasının ardından başlayacak. AA muhabirinin Vakıflar Genel
Müdürlüğü'nden aldığı bilgiye göre Mısır Çarşısı, 350 yıl önce Yeni Cami
Külliyesi'nin bir parçası olarak Bizans devrinden itibaren yoğun bir
pazar alanı özelliğini taşıyan Eminönü'nde inşa edildi.
Yeni Cami'nin ileride kendi kendine yetmesini sağlayacak olan geliri
getirmesi için cami vakfiyesi olarak inşa ettirilen "L" şeklindeki Mısır
Çarşısı, Hatice Turhan Sultan tarafından mimar Hassa Baş Mimarı Mustafa Ağa'ya
yaptırıldı. İlk açıldığı dönemlerde "Yeni Çarşı" veya "Valide Çarşısı" adlarıyla
anılan çarşı, dükkanlarda satılan malların genellikle Mısır üzerinden gelmesi
üzerine 18. yüzyılın ortalarından itibaren "Mısır Çarşısı" adını aldı.
Çarşıda iki büyük yangın
Mısır Çarşısı, 1691 yılının Ocak ayında bir gece yarısı çıkan yangında,
neredeyse tamamen yandı. Tüm çarşıyı etkisi altına alan ve iki gün süren
yangında, sadece demir kapılı bir kaç dükkan kurtarılabildi, esnaf büyük maddi
kayba uğradı. Mısır Çarşısı, tarihindeki en büyük ikinci yangını 1940 yılında
yaşadı.
Mısır Çarşısı'nın dükkan düzeni ve kullanım alanının, 1940-1943 yılları
arasında yapılan restorasyonda özgünlüğünü kaybettiği düşünülüyor. Arasta
düzeninde, doğu-batı doğrultusunda uzanan kolu daha uzun olan Mısır Çarşısı'nın,
uzun ve kısa kenarın birleştiği noktada çapraz tonoz ile örtülmüş dua meydanı
yapıldı.
Çarşının inşasında, tonozu taşıyan kemerler duvarlara oturtulmayarak,
taşıyıcı ayaklar kullanıldı. Çarşının güneydoğusunda yer alan ayakların yanına
ezan köşkü inşa edildi. Yapının özgün halinde çarşıdaki her dükkanın mallarını
sergilediği raflar ile satıcının oturduğu sedirin yer aldığı eyvan kısmı ve
arkasında ahşap kapısı kapanan, önündeki alanın 2 misli derinliğinde bir oda
bulunuyordu. Eskiden bu odalar ve hücre girişleri genellikle depo olarak
kullanılıyordu
Son restorasyonda eyvanlar, arkalarındaki odalara bağlandı. Odalar ile
eyvanları ayıran duvarlar yıkıldı ve depo olarak kullanılan bu mekanlar dükkan
haline getirildi. Yeni Cami'nin avlusundan 1941 yılında yol geçirilmesiyle Mısır
Çarşısı ile Yeni Cami birbirinden ayrıldı.
Restorasyon
Vakıflar Genel Müdürlüğü, Mısır Çarşısı'nın onarımının yapılabilmesi için
rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerini aslına uygun olarak hazırladı.
İstanbul Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunca onaylanan
projeler, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kuruluna gönderildi.
Restorasyon projelerinin koruma kurulunca onaylanmasının ardından Mısır
Çarşısı'nın onarımına başlanacak. Mısır Çarşısı'nda yapılacak onarım projesi
kapsamında, değişik malzemelerden yapılan pencere doğramaları ahşap olarak
yapılacak, dükkanların vitrin düzenleri onaylı projeye göre yenilenecek, yapının
cephesinde cephe temizliği, cephelerdeki çimento esaslı harçlar alınarak,
horasan harçlı derzleme yapılacak.
Orijinaline yapılan yanlış müdahaleler projeye göre düzeltilecek, statik
problemleri bulunan kısımlarda gerekli sağlamlaştırma yapılacak, sokak
tonozlarında varlığı eski fotoğraflardan bilinen kalem işleri yeniden işlenecek.
Özgün demir kapılar onarılacak, sokak zemini taş kaplanacak, üst örtüde kurşun
işleri ve buna bağlı imalatlar yapılacak, çimento sıvalar raspa edilerek, yerine
horasan sıva kullanılacak.
|
