|
Otuz yıl önce, Meksika'nın güneyindeki
Oaxaxa eyaletinde yaşayan Zapotec yerlileri,
ormanın işletmesini yürütmek için verdikleri mücadeleyi kazandı. Daha önce,
devletten ruhsat alan kamu şirketleri ormanı istedikleri gibi sömürüyordu.
Yerliler yavaş yavaş kendi kereste işletmelerini kurup ormanı korumanın
yollarını araştırdı. Şimdi kasabada kereste toplayan, mobilya üreten ve ormanlık
arazilerin bakımını yapan işletme 300 kişiyi istihdam ediyor. Uluslararası
ormancılık uzmanlarına göre Ixtlán, yerel halka verilen orman
mülkiyeti ve yönetimi konusunda örnek oldu. Meksika'daki yerel halka ait orman
işletmeleri artık Yucatán Yarımadası'ndaki maun ağacı
ormanlarından batıdaki Sierra Madre'nin meşe ağaçlarına kadar
çeşitlilik gösteriyor. Ixtlán dâhil 60 işletme, sürdürülebilir ormancılık
uygulamalarını değerlendiren Almanya'daki Orman Koruma Konseyi
tarafından onaylandı.
Meksika Sürdürülebilir Ormancılık Konseyi'nden
Sergio Madrid'e göre, Meksika'daki diğer ormanların yüzde 60
ila 80'inin kontrolü de yerel topluluklara ait. Yasaların gevşek olduğu
gelişmekte olan ülkelerde bir ormanı koruma altına almak, yasadışı bir şekilde
ağaç kesmeyi ya da ormanların tarım veya inşaat için yok edilmesini
durduramıyor. Uluslararası Orman Araştırmaları Merkezi'nin (Center for
International Forestry Research ) eski başkanı ve artık Ford
Vakfı'nda çalışan David Kaimowitz, "Yerel topluluklar
ormanları korumayı üstlenmezse, ormanlar korunamaz. Devlet bu işi onlar için
yapamaz" diyor. Washington'da bulunan çevre koruma grubu Haklar ve
Kaynaklar Girişimi (Rights and Resources Initiative) tarafından yapılan
bir araştırmaya göre gelişmekte olan ülkelerdeki ormanların dörtte birinden
fazlası artık yerel topluluklar tarafından işletiliyor. Bu eğilim, Çin'den
Brezilya'ya dünyanın dört bir yanında geçerli.
Zapotec geleneklerinin hâkim olduğu Ixtlán'da, ormana ve
ilgili işletmelere dair tüm kararlar çoğu erkek 390 kasabalının oluşturduğu bir
komite tarafından alınıyor. "Comuneros" adı verilen bu
kişilerin gerektiği zaman orman ve işletmeler için çalışması gerekiyor. Ormandan
ve işletmelerinden sorumlu komitenin genel sekreteri Francisco
Luna, "Ne kadar uyumlu olduğumuzu görüyorsunuz. Huzur içinde yaşamamız
için, tüm kurallara uymamız gerekiyor" diyor. Meksika'daki diğer ormanlara
musallat olan kaçak ağaç kesimi gibi sorunların çoğu burada görülmüyor.
Ixtlán'da yıllar boyu ormancılık yapmış olan ve bugün Yağmur Ormanları
Federasyonu (Rainforest Alliance) için çalışan Pedro Vidal
García, topluluğun sahip olduğu 19 bin hektarlık ormanda kaçak ağaç
kesimiyle ilgili sorular karşısında gülüyor. "Yasadışı iş yapmaya kalkan herkes
katı bir şekilde cezalandırılır. Komite bu konuda çok sert" diyor.
Geçen sene topluluğa bağlı işletmeler 230 bin dolar kâr elde etti. Bunun
yüzde 30'u işletmelere yatırım olarak geri döndü, yüzde 30'u ormanı korumaya
ayrıldı ve geri kalan yüzde 40'ı da emekli maaşları, düşük faizli kredi ve
başkentte okuyan öğrencilerin konaklama masraflarını ödemek için kullanıldı.
İşletme çalışanlarının ve yöneticilerinin çoğu eski nesil ormancıların eğitim
almış oğulları ve kızları. Kereste fabrikasında çalışan 31 yaşındaki
Julio García Gómez, kaçak olarak çalıştığı New
Jersey'den beş yıl önce Ixtlán'a genç ailesiyle beraber geri döndü.
Burada maaşların yeni ekipmanlar ve eğitim yüzünden arttığını söylüyor.
Ormanların yerel topluluklar tarafından işletilmesini savunanlar bile, bu
uygulamanın her yerde ormanları koruyamayacağını kabul ediyor. Ancak yine de
daha önce yürürlükte olan kurallar göz önünde bulundurulduğunda, bunun büyük bir
ilerleme olduğu kesin. Oaxaca'ya ilk olarak 30 sene önce gelen ve şimdi Yağmur
Ormanları Federasyonu'nda çalışan Francisco Chapela, "Her şey
yolunda. İstihdam yaratıldı ve toplum büyük para kazandı"
diyor.
|
