Maden Faciası Engellenebilirdi: Takdiri İlahi Değil!

Birgün Gazetesi'nden Hüseyin Şimşek'in haberine göre, Maden Mühendisleri Odası eski Başkanı Mehmet Torun, Siirt’in Şirvan ilçesine bağlı Maden Köyü’nde meydana gelen maden faciasının nedenlerini anlattı.

Meydana gelen facianın ‘heyelan’ olmadığına dikkati çeken Torun, heyelan söyleminin, olayı doğal afet gibi göstermeye çalışmanın bir parçası olduğunun altını çizdi. Torun, “Madenlerde açık işletme yöntemi, cevherin üzerindeki örtü tabakasının kaldırılarak madeni üretme çalışmalarıdır. Olay, insan faaliyeti sonucu maden cevherine rahat ulaşmak için yamaçlarda oluşturulan basamakların kayması sonucu meydana gelmiştir. Öngörülebilir ve engellenebilir bir durumdur. Tamamı mühendislik hesaplarına dayanan bir çalışma ile önlenebilecek olay, faciaya dönüştürülmüştür” dedi.

Az maliyet fazla kâr mantığı

Maden çalışmalarında standart işlerin nasıl yapılacağını değinen Torun, “Bu çalışmalarda kayacın cinsi, yamaç eğimi, topografik durumu, yağış miktarı, yer altı suyu, çalışma yöntemi, ekipman sayısı gibi birçok parametre dikkate alınarak basamakların kaymaması için uygun açı, genişlik ve yükseklik hesaplanır. Tüm bunlar projelendirildikten sonra çok sıkı ve ciddi bir denetim ile üretim yapılmaya başlanır. Basamakların projeye uygun şekilde oluşturulması, cevherin üzerindeki örtünün uygun şekilde kaldırılması sonuç olarak bir maliyet getirmektedir. Özel sektör, az maliyetle fazla kâr öncelikli bir mantıkla çalıştığı için bazı şeylerde tasarrufa gitme durumunda olabilmektedir. Bunun sonucunda uygulamada eksiklikler olmaktadır” ifadelerini kullandı.

Maden işletmelerinin, Maden Kanunu ve İş Kanunu çerçevesinde çalıştıklarını belirten Torun, yasal olarak yapılan projelerin, ilgili bakanlıklar tarafından uygun görüldüğü takdirde üretim yaptıklarını söyledi. Üretime başlandığında bakanlık yetkilileri tarafından rutin denetimler yapıldığını, eksiklik görülmesi durumunda ise faaliyetlerin durdurulduğunu kaydeden Torun, fiili durumun bu şekilde olmadığını belirtti. Siirt’te meydana gelen maden faciasının da aynı nedenle ortaya çıktığını aktaran Torun, şunları söyledi: “Bakanlık denetim elemanlarının hem nitelik hem de nicelik olarak yetersiz olmaları denetimin sağlıklı yapılmasını engellemektedir. Bunun son örneği Soma maden faciasında görülmüştü. Faciadan 2 ay önce bakanlık müfettişleri tarafından yapılan denetimde 'hiçbir noksan bulunamayan' ocakta 301 işçi yaşamını yitirmişti. Firma yetkililerinin siyasi iktidar ile yakınlığı da hazırlanan raporların içeriğini etkilemektedir. Bu yakınlığı hissettirilen denetim elemanının objektif bir şekilde eksiklikleri ortaya koyması zor görünmektedir. Söz konusu ocak, özel sektöre ait bir firma tarafından işletilmekte ve bu firmanın altında başka taşeron firmalar çalıştırılmaktadır. Bunun nedeni maliyetleri daha aşağıya çekmek ve ucuz işçilik üzerinden daha fazla kazanmak politikasıdır. Olay sistemsel bir maden kazasıdır. Bu kök nedenler çözülmeden sorunların çözümü olanaksızdır. Her olayda yaşandığı gibi, işletmede çalışan genç mühendisler ve iş güvenliği uzmanları hedefe konulup günah keçisi ilan edilecek ise bu ancak kandırmaca olur. Buna izin verilmemelidir. Sonuç olarak, yaşanan bu facia, doğal bir afet ya da takdiri ilahi değildir. Mühendislik hesapları ile önlenebilecek bir olaydır.”