KMO: Termik Santrallerin Havayı Kirletmesine İzin Vermeyin

TMMOB Kimya Mühendisleri Odası (KMO) Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Ali Uğurlu, Meclis Genel Kurulu'nda görüşülecek torba yasa tasarısı ile baca gazı filtresi olmadan çalışan kömürlü termik santrallerin iki yıl daha etkin tutulmak istenmesine ilişkin yaptığı basın açıklaması şu şekilde:

"2013 yılında, 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu yürürlüğe girdiğinde, yasanın Geçici 8. Maddesi ile özelleştirme kapsamına alınan termik santrallerin rehabilitasyon ve filtrasyon sistemi kurmaları üç yıl ertelenmişti. 2013 yılında kömürlü termik santrallerin özelleştirilmesinin ardından, bu santrallerin çevre yatırımlarını tamamlamaları için 2018'e kadar süre tanındı. Bu süre içerisinde santraller, filtre ve baca gazı arıtma sistemleri gibi çevre yatırımlarını yapmadan altı yıl boyunca zehirli gazları doğrudan havaya salarak faaliyetlerine devam ettiler. Şimdi bu süre gerekçesiz olarak iki yıl daha uzatılmak isteniyor. Mecliste ilk sırada görüşülecek yasa teklifi, Çanakkale, Kahramanmaraş, Karabük, Kütahya, Manisa, Sivas, Şırnak ve Zonguldak'ta bulunan 10 santrale iki yıl daha havayı kirletme özgürlüğü tanıyacak.

Toplam kurulu gücü 4680 MW olan bu on santral söz konusu şehirlerde doğaya ve insan sağlığına ciddi tehdit oluşturmaktadır. Hava kirliliğinin başta kalp ve solunum yolu hastalıkları olmak üzere, kanser dahil birçok hastalığın ve erken ölümlerin temel nedeni olduğu artık kanıtlanmıştır. Ömrünü tamamlamış bu santrallerin çevre yatırımlarından muaf tutulması anlaşılır bir şey değildir. Bırakın işletmeyi teknik ve ekonomik ömürlerini doldurmuş olması nedeniyle bu santralların faaliyetten men edilmeleri gerekmektedir. Termik santrallerin yol açtığı zararın maliyeti, yasanın getireceği ertelemeyle kazanılması düşünülen miktardan çok daha fazladır. Bu nedenle Meclis'teki oylamada bu santrallere insanları iki yıl daha hasta etme izni verilmemelidir."

2014 yılında Anayasa Mahkemesi (AYM) benzer bir düzenlemeyi iptal etmişti. AYM, iptal kararının gerekçesinde sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkının ekonomik ve mali gerekçelerle vazgeçilecek haklardan olmadığını açıkça belirtmiştir. Bu karara rağmen, santrallerin kirleterek çalışmaya devam etmesi temiz hava hakkının ihlalidir. Anayasa Mahkemesi'nin kararına rağmen termik santraller yıllardır bu ayrıcalıklardan faydalanmaktadır. Türkiye'de 2021 sonuna kadar bu santrallere çevre muafiyeti verilmesi tartışılırken AB üyesi ülkelerde termik santrallerin 2021'den itibaren daha da düşük baca gazı emisyonu sınır değerleriyle çalışabilmesi için yeni düzenlemeler yapılmaktadır.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan partikül madde (PM10) ölçüm verilerine göre, en eski santrallerden Afşin Elbistan kömürlü termik santrali Elbistan'da yaşayanların son üç yılda Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) sınır değerlerinden altı kat daha fazla kirli hava solumasına neden olmuştur. Keza Zonguldak ilinde ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 2108 yılındaki ölçümlerinde PM10 değerlerinin Dünya Sağlık Örgütü sınır değerlerinin üç katı olduğunu göstermektedir.

Meclisteki düzenleme bir an önce geri çekilmeli, ekonomik ve teknik olarak ömrünü doldurmuş bu santrallerin faaliyetine son verilmeli ve insanlarımızın temiz havaya erişim hakkı dikkate alınarak halkımızın sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşamaları için gereken önlemler alınmalıdır."