Kıdem Tazminatında Brezilya Modeli İnceleniyor

Hürriyet'ten Hacer Boyacıoğlu'nun haberine göre, kıdem tazminatı sistemini değiştirmek için başlatılan çalışmalarda, dünya örnekleri masaya yatırılmaya başlandı. Başka ülkelerdeki kıdem tazminatı uygulamaları için uzmanlar ülke seyahatlarına başlarken; akademisyenlerle de toplantılar yapılıyor. Yurtdışı örneklerinde ise Brezilya ile Avusturma modeli başı çekiyor. Brezilya’da işverenler çalıştırdıkları her işçi için aylık ücretin yüzde 8’ini işçi adına açılan hesaba yatırırken, Avusturya’da ise işverenler işçiye ödedikleri aylık brüt ücretin yüzde 1.53’ünü kendi seçtikleri kıdem tazminatı hesabına yatırıyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu da kıdem tazminatıyla ilgili bir soruya yanıt verirken; hem akademisyenlerle görüş alışverişlerinin, hem de yurtdışında konuyla ilgili incelemelerin yapıldığını söylemişti. Akademisyenlerle ilki şubat ayı içinde yapılan kıdem tazminatı değerlendirme toplantısının, ikincisinin mart ayı içinde yapılabileceği belirtiliyor.

Brezilya modeli

İşverenler Garanti Fonu Kanunu’na göre çalıştırdıkları her işçi için, aylık ücretinin yüzde 8’ini işçi adına Federal Tasarruf Bankası’nda açılan hesaba yatırmakla yükümlü bulunuyor. Banka hesaplarında biriken bu paralar çeşitli yatırım araçlarıyla değerlendiriliyor. Hesapta biriken paraların çekilebilmesi için “iş sözleşmesinin feshi, müteahhitlik hizmetinin sona ermesi, zorunlu nedenlerle işçi veya işveren tarafından yapılan fesih, işçi ve işverenin karşılıklı anlaşması yoluyla yapılan fesih, işverenin ölümü, işçinin ölümü, işçinin konut edinmesi, emekli olması, işçi veya bakmakla yükümlüolduğu kimselerin kanser veya AIDS hastalığına yakalanması” gibi şartlar aranıyor. İşveren, işçisinin iş sözleşmesini haksız nedenle feshederse, hesapta biriken kıdem tazminatı tutarına ek olarak bu tutarın yüzde 40’ını tazminat olarak işçiye, yüzde 10’unu ise devlete ödemek zorunda kalıyor. İşçinin iş sözleşmesi işveren tarafından haklı nedenlerle feshedilirse ve mahkeme bu durumu onaylarsa ise, işçi hesapta biriken tutarı çekemeyebiliyor.

Avusturya modeli

İncelenen ülkelerden Avusturya ise 2003 yılında kıdem tazminatı sisteminde değişikliğe gitti. Yapılan değişiklikte, mevcut iş sözleşmeleri devam eden işçilere hem eski sistemle devam etme, hem de yeni sisteme geçiş hakkı tanındı. Her ay işverenlerin işçiler için ödedikleri brüt ücretin yüzde 1.53’ünü kendi seçtikleri kıdem tazminatı hesabına aktarmasını öngören yeni sistemde, hesapta biriken paraların işçiye ödenmesinde de iki şart aranıyor. Bunlar “işçi adına üç yıl boyunca prim yatırılmış olması ve iş sözleşmesinin işçi tarafından kendi arzu ve iradesiyle feshedilmemesi” olarak sıralanıyor. Hesaptaki para işçi hiç çalışmazsa emeklilikte, eğer çalışırsa ikinci çalışmasındaki sürelere bağlı olarak ödeniyor. Aynı şekilde işçi işgücü piyasasından çıkar, başka bir ülkeye gider, kendi işini kurar yahut çocuk bakımı amacıyla çalışmaktan vazgeçerse de; işten çıktığı tarihten sonra 5 yıl geçmesi şartıyla hesabında biriken parayı çekebiliyor.