|
Poşetlere doldurup kapının önüne bıraktığımız, içinde "her tür" atığın
bulunduğu çöplerle harikalar yaratılıyor. Sadece 166 kişinin çalıştığı
'kompost' tesisinde İstanbul çöpünün yaklaşık yüzde 10'u geri
kazanılıyor. Kemerburgaz'daki İstanbul Çevre Yönetimi
A.Ş.'ye (İSTAÇ) bağlı Kompost ve Geri Kazanım
Tesisi'ndeyiz. Dışarıdan büyük bir fabrikayı andırıyor. Ancak kâr
amacıyla kurulmuş bir yer değil. Burası yaklaşık 35 milyon dolarlık, geri
dönüşüm esaslı bir tesis. Bizim kapımıza bıraktığımız çöpler burada ya bertaraf
ediliyor ya da geri kazanılıyor.
İSTAÇ A.Ş. Teknik Hizmetler Müdürü Alpaslan Kiriş ve Tesis
Üretim Şefi Zühtü Çelenk bize tesiste neler yaptıklarını
anlattı... Tesisin kuruluş amacı organik atıkların fiziksel ve biyolojik bir
takım işlemlerden geçirilerek 'kompost' denilen bir ürüne
dönüştürülmesi. Evlerimizden, park ve bahçelerimizden çıkan organik atıklar,
dal, budak, çim, yemek atıkları, soğan kabukları gibi atıkların geri kazanılması
hedefleniyor. Tesis ana hatlarıyla iki kısımdan oluşuyor. Biri mekanik biyolojik
ayrıştırma kısmı, diğeri fermantasyon ürün aşaması kısmı. Bu mekanik biyolojik
araştırmada bant sistemleri, elek sistemleri, eleklerin içinde çöpleri patlatıcı
bıçak sistemleri var. Atıklar manyetik sisteme sokularak metaller seçiliyor.
56 günde sonuç
Organik atıkların fermantasyon işleminden geçirilerek komposta dönüştürülmesi
56 günlük bir süreç. Fermantasyon normal şartlarda doğada gerçekleşen bir işlem
ancak tesiste bu süreç hızlandırılıyor. Bu atıklar oksijen, hava ve yoğun suyun
katkısıyla komposta dönüşüyor. Çöpler kontrollü bir bölgede depolanıyor. 30- 40
hektarlık bir arazinin en alt kısmına kil bastırılıyor, üzerine sızdırmazlık
sağlayacak bir tabaka, sonra koruyucu malzeme, filtre malzemesi olarak çakıl ve
onun üzerine çöp konuyor. Daha sonra yükseltildikçe de gaz bacaları ekleniyor.
Bu gaz bacalarından çıkan gazla elektrik enerjisi üretiliyor. İstanbul'da günlük
13-14 bin ton çöp çıkıyor. Yunanistan'ın toplam günlük çöp üretiminden fazla
İstanbul'un çöpü.
Hijyeni sağlanan plastik ve metal satılıyor
Metaller preslenip, plastikler, pet ve benzeri malzemeler piyasanın durumuna
göre ya işlenerek ya da işlenmeden satılıyor. Sonuç olarak tesisten; atıktan
türetilmiş yakıt, değişik milimetrelerde kompost, değişik ebat ve renklerde
plastik granül gibi hammaddeler elde ediliyor. Kompost dışında hepsi satılıyor.
Hepsinin hijyen şartları sağlanıyor. Cam değerlendirilemiyor. Plastiğin
işlenmesi ise yarım, en fazla bir saat sürüyor. Günlük ortalama 5 ton civarında
atık işlenebiliyor.
"Dolarlar ayrıştırma bandına saçıldı"
Tesis yetkililerinden ilginç çöp hikâyeleri de dinliyoruz: "Bir keresinde bir
çanta Amerikan doları çıktı çöpten. Dolarlar ayrıştırma bandına saçılmış tabii.
Arkadaşlar hemen bandı durdurmuş. Paraları topladılar ama sahte çıktı. Bir gün
de teyzenin biri geldi. 'Benim 50 bin liralık altınımı evden biri yanlışlıkla
çöpe attı' dedi ve çöplere bakmak istediğini söyledi. Onun bulunduğu bölgeden
gelen çöplerin olduğu 2-3 peronluk yeri gösterdik. Günlerce aradı ama bulamadı.
Onun dışında bir gün kesik bir kol bulduk, bir gün de yeni doğmuş ölü bir bebek.
Böyle durumlarda zaten jandarmaya haber veriyoruz."
|
