"Kentsel Dönüşümün Dayanakları Anayasaya Aykırı"

Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, 16 Temmuz 2010 tarihinde Belediye Kanunu’nun 73’üncü maddesine dayanarak almış olduğu ‘Ballıkuyumcu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı Sınırı’ kararına TMMOB Şehir Plancıları Odası dava açmıştı. Söz konusu davanın iptal isteminin gerekçeleri arasında yer alan ‘Belediye Kanunu’nun 73’üncü maddesinin anayasaya aykırı olduğuna ilişkin iddialar’ Ankara 3. İdare Mahkemesi tarafından da benimsendi ve iptal edilmesi için Anayasa Mahkemesine taşındı.

Konu ile ilgili olarak TMMOB Şehir Plancıları Odası Genel Başkanı Necati Uyar tarafından yapılan basın açıklaması ise şöyle:

“Ankara 3. İdare Mahkemesi, Belediye Kanunu’nun kentsel dönüşümle ilgili 73’üncü maddesinin ‘Anayasaya Aykırı’ olduğu yolundaki TMMOB Şehir Plancıları Odası iddialarına destek verdi ve söz konusu maddenin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurma kararı aldı.

Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nin, Belediye Kanunu’nun 73’üncü maddesi uyarınca 16.07.2010 tarihinde almış olduğu ‘Ballıkuyumcu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı Sınırı’ kararına yönelik Şehir Plancıları Odası tarafından açılan davada; iptal isteminin gerekçeleri arasında yer alan ‘Belediye Kanunu’nun 73’üncü maddesinin anayasaya aykırı olduğuna ilişkin iddialar’ Ankara 3. İdare Mahkemesi tarafından da benimsenmiş ve iptal edilmesi için Anayasa Mahkemesine taşınmıştır.

TBMM’nin gece-gündüz çalışarak (!) yasalaştırdığı 5998 sayılı Yasa ile değiştirilen 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 73’ncü maddesinde yapılan düzenlemelerin önemli bir bölümünün anayasaya aykırı olduğu, Yasa görüşmeleri öncesinde ve sonrasında basına yansımış ve tartışılmıştı.

TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından hazırlanan bu konudaki rapor, TBMM görüşmeleri sırasında da ilgili Komisyon üyelerine de iletilmiş, alt komisyon toplantısına katılarak da konu hakkındaki endişelerimiz milletvekillerimizle paylaşılmıştı. Gerek Şehir Plancıları Odası, gerekse konuyla ilgili diğer kesimlerin tepkisi ve görüşlerine rağmen yasalaşan kentsel dönüşüme yönelik anayasaya açıkça aykırı düzenlemelerin CHP tarafından da Anayasa Mahkemesi’ne taşındığı basında yer almıştı.

Ülkemiz kentlerinin önemli bir bölümünün plansız ve kaçak yapılaştığı, güvenli ve sağlıklı yaşanabilir alanlar haline gelemediği, bu alanlarda bir yenilenme ve dönüşüm gereksinimi olduğu açıktır. Ancak bu gereksinimin Anayasa’da yer alan temel hak ve hürriyetleri kısıtlayan düzenlemelerle, oluşan rantın yandaşlara aktarımı temelinde, zor kullanarak gerçekleştirilmesi kabul edilemez bir anlayıştır. 

Anayasal görev tanımı gereği, konuyu şehir planlama mesleğinin gereklerinin yanı sıra, vatandaşlarımızın, kent yoksullarının temel hak ve hürriyetleri çerçevesinde ele alan Şehir Plancıları Odası, uygulanmaya çalışılan haliyle kentsel dönüşüme yönelik yapılan düzenlemenin ‘anayasaya aykırı’ olduğu yönündeki görüşünü yargıya taşımıştır. Şehir Plancıları Odası’nın ‘anayasaya aykırılık’ iddialarına oybirliği ile katılan ve Anayasanın 152’nci maddesi gereğince ‘itirazen Anayasa Mahkemesine başvurulmasına’ karar veren Ankara 3. İdare Mahkemesi’nin kararında, Belediye Kanunu’nun 73’üncü maddesinin;

• Anayasa’nın ‘Genel Esaslar’ bölümünde, ‘Cumhuriyetin Nitelikleri’ başlıklı 2’nci maddesinde yer alan; ‘Hukuk Devleti’ ilkesine aykırı olduğu,
• Anayasa’nın ‘Mülkiyet Hakkı’ başlıklı 35’inci maddesinde yer alan; ‘Herkes mülkiyet ve miras hakkına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir’. hükmüne aykırı olduğu,
• Anayasa’nın ‘Mahalli İdareler’ başlıklı 127’nci maddesinde yer alan; ‘yerel yönetim’ ilkesine aykırı olduğu,