Kadıköy’de Kentsel Dönüşümü Tartışması

Son aylarda kamuoyunda büyük tartışmalara neden olan Kentsel Dönüşüm Projesi’nin Kadıköy’ün eski yerleşimlerinden biri olan Fikirtepe ve civarında uygulanması yönünde gelişmeler olduğunu, Kadıköy Belediyesi olarak bunun farkında olduklarını söyleyen Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk, kentsel dönüşüm kavramının Türkiye’de yanlış anlaşıldığını ve yanlış uygulandığını belirtti.

Öztürk, “Kentsel Dönüşüm aslına bakarsanız başlı başına bölge halkının yararına uygulandığında faydalı. Kentsel dönüşümde bir bölgeyi alt yapısı, üst yapısı, binaları, sosyal donatı alanlarıyla ticaret hacmiyle her şeyiyle değiştirmek amaç olmalı. Kentsel dönüşüm insan yaşamını kolaylaştıran ve rahat yaşamayı sağlayan bir dönüşüm olmalı. Dönüşüm geriye olmaz, dönüşüm ileriye olur. Türkiye’de kentsel dönüşüm yanlış anlaşıldı ve yorumlandı. Daha doğrusu yanlış uygulamalar oldu. Normalde kentsel dönüşümün uygulandığı yerde, bölge halkı daha farklı bir yaşama kavuşmalı. Ancak şimdiki uygulamada öyle değil. Ne yapılıyor? Bir bölge halkı komple oradan tahliye ediliyor, yerleri istimlak ediliyor, küçük yerler veriliyor. Sonra bu arsa rantı belli kurumlar tarafından belli kişilere aktarılarak yeniden buralara plazalar veya iş merkezleri dikiliyor. Bu kentsel dönüşüm değil, rantsal dönüşüm” dedi.

İstanbul’daki bazı semtlerde uygulanan kentsel dönüşüm örneklerine ve uygulamadaki yanlışlıklara değinerek, eleştiri getiren Selami Öztürk verdiği örneklerle ilgili olarak, “Siz kenti dönüştüreceksiniz insanlar rahat yaşayacaklar. Şimdi bizimkiler insanları da dönüştürüyorlar. İnsanları çıkarıyor oraya başka insanları getiriyorlar. Bu çok tehlikeli ve hukuka, hakka uygun bir şey değil. Bu bakımdan kentsel dönüşüm kelimesi, şehir ve imar yönünden çok büyük bir önem arz ediyor. Onun için bunun böyle yanlış anlaşılmasından da son derece üzülüyorum işin doğrusu” diye konuştu.

Kentsel dönüşümün, Kadıköy’de binaların dönüşümünde uygulanması gerektiğini belirterek, insanların depreme karşı güvenli, sosyal donatı alanları içinde, bahçesinde havuzu, altında otoparkı olan alanlarda yaşaması gerektiğini söyleyen Öztürk, bunlar yapıldığında kentsel dönüşümden bahsedilebileceğini belirtti. Öztürk, kentsel dönüşüm projesinin henüz Kadıköy’de uygulanabileceği yönünde henüz İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden çıkmış bu yönde resmi bir karar ve planlama olmadığını da ifade etti.

Kadıköy Belediyesi olarak Fikirtepelilerin haklarını korumak için çaba gösterdiklerini, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile sürekli temas halinde olduklarını, vatandaşın lehine olabilecek düzenlemeler için önerilerde bulunduklarını vurgulayan Öztürk, bu konuda şunları söyledi: “Bizler Fikirtepe’de yaşayan vatandaşlarımızın mağdur olmaması, kafalarında soru işareti kalmaması için konuyu her yönüyle takip ediyoruz. Bu sonuçları vatandaşlarımızla da paylaşıyoruz. Mahalle toplantıları düzenliyoruz. Yaptığımız bu çalışmalar sonucunda mahalle sakinleri bilinçlendi. Kendileri için böyle bir düzenlemenin yapıldığı konusunda bilgi sahibi oldular. Gelişmeleri izliyorlar. Biz de onların yanındayız”.
 
Öztürk, kentsel dönüşüm konusunda ilçe belediyelere yetki verilmediğini, bu durumun uygulamada sakıncalar doğurabileceğini de sözlerine ekledi.

Değerli topraklar söz konusu

Kentsel dönüşümle kentin içinde değerli hale gelmiş toprakların, daha üst düzey, ekonomik durumu iyi olanlara devredildiğini söyleyen Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Anadolu 1. Bölge Temsilciliği Yönetim Kurulu Başkanı Arif Atılgan da, Fikirtepe ve Yeldeğirmeni gibi yerlerin de değerli konumda olduğunu söyledi. Fikirtepe’nin daha önce özel proje alanı diye ayrıldığını açıklayan ve bunun gelecekte yapılacak olan uygulamalar için bir adım olduğunu ifade eden Arif Atılgan, “Kentsel dönüşüm fikrine karşı bizim söylediğimiz şey; oranın insanını yok etmeden, yok saymadan oradaki dönüşüm değil de değişimi ve yenilemeyi sağlayabilmektir. Önemli olan budur. insanları yok sayarak oraya hiçbir proje yapılmamalıdır” şeklinde konuştu.

Fikirtepe Mahallesi Muhtarı Halil Erdoğan da yaptığı açıklamada, Büyükşehir Belediyesi’nin Fikirtepe ile ilgili olarak 1000’lik planlar üzerinde çalışmalar yaptığını Büyükşehir Belediyesi yetkililerinden öğrendiklerini, bunun dışında herhangi bir çalışmadan haberdar olmadıklarını belirtti.

Fikirtepe tarihi öneme sahip

Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selçuk Mülayim ise, Kadıköy ve Fikirtepe’nin tarihsel önemine değinerek, “Fikirtepe, bugün Kurbağalıdere dediğimiz eski çağlarda Kalkedon Deresi denilen yerin çevresinde yerleşik halk vardı. Küçük köyler, yerleşme birimleri vardı. Bazen balıkçılık, kimi zaman da tarım işiyle uğraşan bir halk vardı. 50’li yıllarda Fikirtepe’de yapılan kazılarda paleolitik ve neolitik çağa ait buluntular ele geçti. Çeşitli kap kacak, ok uçları hatta maden parçaları bulundu. Bu buluntular varsa burada insan var demektir. Şu halde İstanbul’un en eski yerleşmelerinden biri Fikirtepe’dir. Daha da öteye götürelim ilk istanbul burasıdır” dedi.

Fikirtepe’nin ilk tarımın yapıldığı, ilk yerleşme ve ilk köylerin kurulduğu yer olması sebebiyle önemli olduğunu, daha önce açılan kazı alanının ne durumda olduğunu bilmediğini belirten Prof. Dr. Selçuk Mülayim, “Önemli eserler çıkabilir. O kazı o yıllarda çok genişletilemedi. Malzemesi öylece İstanbul Arkeoloji müzesine götürülmüştür. Ama burası arkeolojik sit alanı olarak korunup kazılar genişletildiği zaman başka kalıntılar bulunacaktır. Altıyol’da da yapılan kurtarma kazılarında da lahitler, kitabeler vesaire bulundu. Kadıköy’de zengin noktalar olduğu kanaatindeyim. Bulgular onu gösteriyor. Kadıköy yerel yönetiminin öncülüğünde bir Kadıköy Sempozyumu yapılması gerekiyor” şeklinde önemli açıklamalarda bulundu.

Kadıköy’de Fkirtepe var

Kentsel dönüşümünün en çok etkileneceği illerin başnda İstanbul ve Ankara geliyor. Yaklaşık 1.5 milyon binanın olduğu İstanbul’da 200 bini aşkın gecekondu bulunuyor. Bu yasa kapsamında yeniden ele alınması beklenen yerler arasında Avrupa yakasında  Eminönü, Sulukule, Tarlabaşı, Küçükçekmece, ikitelli, Bağcılar, Güngören, Sarıyer, Armutlu başta olmak üzere pek çok bölge var. Anadolu yakasında da ilk ele alınacak yerler arasında Kadıköy’ün Fikirtepe Mahallesi öne çıkıyor.