|
"İstanbul'un mermer taşları;
Başıma da konuyor, konuyor aman, martı kuşları;
Gözlerimden boşanır hicran yaşları;
Edalım,
Senin yüzünden bu halim."
Ressam, Şair Bedri Rahmi Eyüpoğlu İstanbul Destanı şiirinde ise;
“İstanbul deyince aklıma martı gelir
Yarısı gümüş, yarısı köpük
Yarısı balık yarısı kuş
İstanbul deyince aklıma bir masal gelir.
Bir varmış, bir yokmuş”
Bizler de bir varmış, bir yokmuş diye başlayan yeni bir İstanbul masalı mı anlatacağız çocuklarımıza? Bugünler de eski Kabataş vapur iskelesinin yerine deniz doldurularak yeni bir martı kuşu konduruluyor.
Boğazın beyaz, gri, sarı gagalı, sarı ayaklı martıları; bu dev, çelik, cam, beton martıyı gördüklerinde üzülürler mi, sevinirler mi bilmem!
“Dalgalar çekilirse kabahat denizin değildir.” der bilgeler.
İstanbul’un bu beyaz martılarıda korkup giderse; masallarda, şiirlerde bu beton, cam martyı mı anlatırız?
Dünyada temalı yapılar yapan, doğadan etkilenmiş mimarların başında İspanyol Mimar Santiago Calatrava gelir; ABD’de Miwaukee Art Museum, bu sanat müzesi martı formundadır.
Mimar felsefesinde sadece güzel bir kuş çizmeyi bilmek değil, bir sineğin nasıl hareket ettiğini bilmenin öneminden bahseder. Mimaride görüntüler dünyasında yaşamakta olan herşeyi kullanmıştır. Rüzgarla havalanan kuş tüyü, martı formunu çelik bir çatıyla tamamlanmıştır. Calatravanın bu projesi Wisconsin eyaletinin en büyük şehiri Miwaukee’de yapılmıştır. Miwaukee kültür ve çevresi yeni olan bir şehridir.
Oysa İstanbul’un fetihten sonra 15. Yüzyıldan 19. Yüzyıl ortalarına kadar camiilerin, kulelerin, surların, hanların bu değerli yapıların İstanbul’un silüetini çizdiğini görürüz.
İstanbul’un büyük külliyeleri çevresindeki sosyal yapı topluluklarıda İstanbul silüetine büyük etkiler katmışlardır. Bu yapıların plan şamaları, mekan anlayışları değerli mimarlar tarafınadan tasarlanmıştır.İstanbul’un bu değerli manzarası, bu anıtsal yapılarla bir çok ressamın gravürlerin de tuvallerinin de manzarası olmuştur.
Dünyadaki şehirlerin simge yapıları vardır. Atina’nın Parthenon’u, Paris’in Eyfel kulesi Londra’nın Big Ben saat kulesi, Avustralya’nın Sydney’in operası bu şehirleri simgeler.
Ancak İstanbul’a yapılan yeni yapılar İstanbul görünümüne olumsuz katkılarıyla, İstanbul’un bir dünya kenti imgesini zedelemekte, İstanbul silüetini bozmaktadır.
İstanbul çok özeldir. On bin yıllık bu şehire herkes aklına geleni yapmaz. Hatta bu denli kamusal yapıları ulusal mimari proje yarışmalarıyla elde etmek daha doğru olacaktır.
Artık tüm dünya şunu kabullenmiş durumda. Kazanan ve kazandıran tek bir şey var; Doğamız, tarihimiz ve kültürümüz.
Boğazın, Marmara denizinin zarif iskeleleri 1. Ulusal Mimarlık döneminin büyük ustası Vedat Tek’in yaptığı Haydarpaşa, Moda vapur iskelesi, rahmetli hocam Orhan Şahinler’in yaptığı Üsküdar vapur iskelesi, Şirket-i Hayriye’nin yaptırdığı Boğaziçi iskeleleri Marmara denizine ve Boğaziçi’ne değerler katan yapı topluluğudur.
Şehirlerin siyasi hayatımızda, kültürümüzle değişen şehircilik anlayışı vardır. Ne yazıkki bu kültürel gelişimler ve olumsuzluklar şehirin değerlerine yansır.
İstanbul silüeti, birkaç devrin üslup görünüş değerleri olan eserlerle doludur. Öylesine değerli yapılar İstanbul silüetine katılırlarki uzaktan inşaat teknikleri, örtü sistemleri bile size bu yapıların değerlerini yansıtır.
İstanbul bir dünya kenti. Onun bozulan, zedelenmeye başlayan değerlerini, parçalarını yeniden düzeltmek, çağdaş ilaveler yapmak şüphesiz gereklidir.
Ancak İstanbul’un kalbinde kültürel etkinliklerin odak noktasında, Dolmabahçe Sarayı, Eski Meclis-i Mebusan (Mimar Sinan GSÜ), Dolmabahçe Camii, Fındıklı Camii yanında martı formunda iskele yapmak bir fikir projesi olabilir. Ancak bu fikir gerçekleştirilirse İstanbul’un
bu tarihi silüetine olumsuz katkısı olacaktır.
İstanbul’un yeni kültürü, yeni silüetine taklit martı kuşundan, iskele yaparsak. Emirgan’a çaydanlık, Kumkapı’ya balık, Beşiktaş’a hoş geldiniz tabelalı zamanı göstermeyen saat temalarıyla; İstanbul’un camiileri, minareleri, kuleler, hanlar, hamamlar silüetinin içine yanar
döner ışıklı lunapark görünümlü objeler inşaa etmiş oluruz.
|
