İstanbul ve Ankara'yı Geride Bıraktı!

İstanbul’da kira artışı yüzde 357’de kalırken Bayburt’ta yüzde 4 bin 228’e kadar çıktı. Aynı dönemde enflasyon yüzde 532 oldu

Maliye Bakanlığı’nın kira beyannameleri istatistiklerinden yaptığımız hesaba göre kira geliri elde etmek için İstanbul’a değil Anadolu’ya yatırım yapanlar kazanmış. Gazete Habertürk'ten Rahim Ak'ın haberine göre; son yıllarda İstanbul’da ev satın alıp kira geliri elde etmeye çalışanlar ise aslında kaybetmiş. Çünkü 2000 ile 2014 arasında enflasyon 2001 krizinin de etkisiyle yüzde 532 olmuş.

Aynı dönemde İstanbul’da ev kirası yüzde 357 artmış. Yani reel olarak düşmüş. Böylece kazancı ile kendi bulunduğu ilden değil İstanbul’dan ev, işyeri satın alıp kira geliri elde etmeye çalışan Anadolu esnafı ve işadamının aslında zararda olduğu ortaya çıkıyor. Başkent Ankara’da da aynı durum geçerli. Ankara’da 14 yılda kira artışı İstanbul ile aynı olmuş. İki büyükşehirden daha kötü kira artışı görülen şehir sadece terör faaliyetleri dolayısıyla güvenlik zaafiyeti oluşan Diyarbakır. Bu ilde kira yüzde 307 artabilmiş.

Hâlâ bin 564 lira ile lider İstanbul

Eskişehir, Kayseri ve Çorum illerinde de artış enflasyonun altında kalmış. Sivas, Malatya ve Aksaray’da ise yaklaşık olarak enflasyona eş bir artış söz konusu. Yüksek oranlı artışlara rağmen Anadolu hâlâ İstanbul’u yakalamış değil. İstanbul ortalama bin 564 lira aylık kira ile hâlâ en yüksek kiranın ödendiği yer. İstanbullu yıllık 18 bin 700 lira ortalama kira geliri elde ediyor. İstanbul’da 2000 yılında ortalama kiraların 342 lira civarında olduğu hesaplandı. İstanbul’u Gaziantep bin 205 liralık kira ile takip ediyor. Antep’in ardından ise Antalya ve Van geliyor. Kiranın 2014’te ortalama bin lira ve üstü olduğu iller de bu 4 şehir. İzmir ve Ankara’da ise ortalama kiralar bin liranın hemen altında. 2014’te en düşük kiraların ödendiği iller ise 292 lira ile Ardahan, 320 lira ile Bitlis ve 322 lira ile Tunceli oldu.

Kirada Anadolu'daki ev sahibi kazandı

2000’den sonra ekonomideki büyüme ile Anadolu’daki kiralar normalleşti. Şehirlerde açılan üniversiteler ve kayıtdışılığın azalması kira gelirlerini enflasyonun 8 katı kadar artırdı.

Anadolu’da ise kira artışları bilinenin tersine neredeyse uçuşa geçmiş. Öyle ki Anadolu’da Bayburt’ta kira artışı enflasyonu 8’e katlayarak yüzde 4 bin 228’lik artış gösterdi. Bayburt’u Kilis ve Osmaniye, Bingöl gibi Anadolu illeri takip ediyor. Kira artışı ilk 20 ilde yüzde binin üstünde gerçekleşirken bu yüksek oranlı artışlarda en Batı’daki il Kütahya oldu.

Dikkat çeken bir nokta da Düzce, Bolu ve Van gibi depremlerden büyük zarar gören illerdeki kira artışlarının yüksek düzeyde olması. Bu illede evlerin yıkılması ile konut stokunun azalmasının yanı sıra yeni yapılan evlerin daha kaliteli malzeme ile biraz daha lüks yapılmasının kiraları artırdığı tahmin ediliyor.

Ağbal'ın şehrinde kayıtdışı azaldı

Anadolu’da kiraların bu kadar yüksek olmasında son yıllarda ekonomideki büyüme trendi ile kiraların bu şehirlerde çok düşük olması olduğu görülürken aynı zamanda bu şehirlerde açılan üniversitelerin de etkili olduğu tahmin ediliyor. Diğer yandan 2000 yılında Anadolu’da kira gelirlerinin kayıtdışı ödenmesi de bu durumun ortaya çıkmasında etkili olabilir. Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın memleketi Bayburt’taki artışın bu kadar yüksek olması bir nebze kayıtdışılığın azaltılmasına da bağlanabilir.

İstanbul'da arz fazla, fiyat zaten yüksekti

İstanbul’da ve Ankara’da kira artışlarının enflasyonun altında kalmasında, 2000 yılında da bu illerde kiraların yüksek olması nedeniyle ev sahiplerinin artık artış yapamaz hale gelmeleri etkili oldu. Bunun yanı sıra İstanbul’da konut arzının çok hızlı artması ile kiralık konut sayısının yükselmesi kira fiyatlarını aşağı çekmiş gibi görünüyor. Maliye’nin kira beyannamelerinden derlenen rakamlarda tek handikap ev sahiplerinin kiralarını tam olarak beyan etmemeleri. Rakamlar toplam matrahın mükellef sayısına bölünmesi ile elde edildiği için kiradaki ev sayısındaki artışın getirdiği artıştan kaynaklı yanlış bertaraf edildi.