|
NASA araştırmacılarının model hesapları
sonucunda daha sıcak okyanuslar yüzünden kutupların yer değiştirebileceği ortaya
çıktı. Eriyen buzullar, yükselen denizler veya olağanüstü hava durumları gibi
iklim değişiminin sonuçları artık açıkça görülebiliyor ve doğa üzerinde etkili
oluyorlar. NASA oşinografi uzmanlarından Felix Landerer,
denizlerin ısınmasıyla su kütlelerinin dünya üzerinde daha farklı dağılacağını
buna bağlı olarak da dünyamızın ekseninde ve kutupların yerlerinde değişimler
olabileceğini söylüyor Geophysical Research Letters dergisinde.
Denizlerdeki suyun iklim değişimine bağlı olarak genleştiği yeni bir bilgi
değil.
Ama bu durumun sadece rotasyon hızı üzerinde etkili olacağı sanılıyordu
bugüne kadar. Ne var ki kütlenin farklı bir şekilde dağılmasıyla eksen de
değişir diyor uzmanlar. Landerer ve arkadaşları, su kütlesinin farklı
derinliklerde çok daha farklı dağıldığını saptamışlar. Bu yüzden kutupların her
yıl 1,5cm kadar kayması bekleniyor. Bu durumda kutuplar iklim değişimi
olmaksızın bile “sabitlenemeyecekler”. Ayrıca dünyanın rotasyonu da
değişecektir. Yaklaşık 432 günlük bir ritimde kutuplar altı metre kadar hareket
eder. Buna ilave olarak da mevsimlere bağlı oynamalar yaşanır kütlede.
Diğer bir etki de şu: Bundan 21.000 yıl önce dünyamızda çok daha fazla buz
vardı. O zamandan bu yana eriyen buz nedeniyle serbest kalan kayaç tabakasının
ağırlığı da yükselmekte. Bu nedenle kutuplar yılda onar santim hareket ediyor.
Ayrıca Grönland buzunun da erimesi kutupların 2,6 cm daha fazla kaymasına yol
açmakta. Okyanuslar sera gazına bağlı ilave sıcaklığın yüzde seksenini çekip,
daha uzun süre depolamaya başlayınca yeni keşfedilen etki Landerer’e göre daha
uzun sürebilir, mesela on yıllar veya yüz yıllar boyu. Fakat Landerer, yeni
keşfedilen kutup hareketliliğinin iklimi etkilediğini sanmıyor, bu yüzden tarım
üzerinde de etkili olması çok zayıf bir olasılık.
Fakat uzmanlar bu gelişmelerin iklim için önemli parametre yerine
geçebileceğini düşünüyorlar. Bu mesela El Nino kasırgasında olduğu gibi
işleyebilir. El Nino dünyanın daha yavaş dönmesine yol açıyor ki bu gelişme
günlerin uzunluğundan anlaşılmakta. Günlerin uzunluğuna bakarak da “El Nino”nun
nasıl değiştiğini ve buna bağlı olarak iklimin ne derece değiştiği
hesaplanabiliyor.
|
