Hükümetin Gizli Gücü TOKİ

Dünyanın neresinde olursa olsun vatandaşını konut sahibi yapan hükümetlerin iktidarları da güçleniyor. Sektör önemli bir istihdam ve gelir kaynağı olurken ekonominin de motoru haline geliyor. Bunun farkında olan hükümetler uyguladıkları politikanın merkezine de bu sektörü yerleştiriyor. Tıpkı, ABD’de patlak veren ve dünyaya yayılan krizin merkezinde inşaat sektörünün olması gibi. Bu ülkede yaşanan mortgage krizinin tek neden olmasa da  cumhuriyetçileri iktidardan ettiği düşünüldüğünde sektörün önemi bir kez daha ortaya çıkıyor. Başbakan Tayyip Erdoğan’ın iktidara geldiği andan itibaren binlerce konut üretimi için verdiği talimat ve bu talimat çerçevesinde TOKİ’ye altı yıl boyunca 337 bin 556 konut ürettirdi. Bu konutların önemli bir kısmı da yoksul ve alt gelirli kesimin konut sahibi olması için kamu sübvansiyonlarıyla inşa edildi.

Bu durum, TOKİ’nin AKP iktidarı döneminde 15 kente eşit yerleşim alanı kurmasını sağlarken, hükümete olan ilgiyi de artırdı. Başbakan Tayyip Erdoğan, Diyarbakır'da TOKİ'nin yaptırdığı 4006 konutun anahtarını da teslim ederken, Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, iktidarları süresince TOKİ'nin yaptığı çalışmaların sayısal bilgilerini açıkladı.

MHP Milletvekili Alim Işık'ın 2003'ten bu yana TOKİ'nin yaptırdığı konutların geri ödemesinde zorlanan vatandaşlara kolaylık sağlanıp sağlanmayacağına ilişkin soru önergesini Erdoğan adına Çiçek yanıtladı. Verilen bilgilere göre, TOKİ altı yılda 337 bin 556 konut yaptırdı. Konutların yanı sıra 448 okul, 442 spor salonu, 35 kütüphane, 37 hastane, 74 sağlık ocağı, 232 yurt ve pansiyon, 325 ticaret merkezi, 14 sevgi evi, 10 engelsiz yaşam merkezi ve 263 cami  inşaa etti. TOKİ'nin 1155 şantiyede yürüttüğü toplu konut uygulamaları ile sayısı 400'ü aşan yerel ve ulusal ölçekli firmaya iş imkanı yaratıldı, doğrudan ve dolaylı 800 bin kişiye istihdam sağlandı. Çiçek'in verdiği bilgilere göre TOKİ'nin altı yıllık çalışmasında ortaya çıkan tablo şöyle:

15 yeni şehir

- TOKİ, Ocak 2003-Ocak 2009 tarihlerinda 81 il, 487 ilçe, bin 155 şantiyede toplam 337 bin 556 adet konutun üretimini başlattı. (Çiçek'e göre bu 100 bini aşkın nüfuslu 15 yeni şehir kurmak anlamına geliyor.)

- Türkiye genelinde, konutların yanı sıra 13 bin 25 derslikli 448 okul, 442 spor salonu, 35 kütüphane, 325 ticaret merkezi, 37 hastane, 74 sağlık ocağı, 232 yurt ve pansiyon, 14 sevgi evi, 10 engelsiz yaşam merkezi, 263 cami de TOKİ tarafından yaptırıldı.

- TOKİ bu sürede Türkiye çapında toplu konut çalışmalarını 1155 şantiyede yürüttü. Bu çalışmalarda sayısı 400'ü aşan yerel ve ulusal ölçekli firmaya iş imkanı yaratılırken, doğrudan ve dolaylı iş sağlandı. Çiçek, yoksul ve alt gelirli kesimin konut edinmesine büyük ölçüde kamu sübvansiyonlarıyla yapıldığını belirtirken, "Takdir edileceği gibi, kamu kaynağı kullanıldığı hususu dikkate alındığında, daha üst gelir dilimleri için sübvansiyon doğuran uygulama istenmesinin sosyal devlet mantığıyla örtüşmediği değerlendirilmektedir" dedi.

41 konut geri alındı

Çiçek, “TOKİ'den gayrimenkul alanlardan 41'i Gayrimenkul Satış Sözleşme hükümlerine aykırı davranılması (taksit geri ödemelerinde temerrüde düşülmesi v.s.) nedeniyle, fesh edilmiştir. Ayrıca, 94 adet konut ve işyeri hakkında da yasal işlem süreci devam etmektedir" diye konuştu.

Kriz inşaatı vurdu

Yüzlerce çeşit mal ve hizmet üretimiyle doğrudan bağlantısı nedeniyle ekonomi içinde önemli yere sahip olan ve istihdamda da 'sünger sektör' olarak nitelendirilen inşaat sektörü, küresel krizle birlikte önemli ölçüde küçüldü. 2008'in ilk döneminde yüzde 1.5 büyüyen sektör, ikinci dönemde yüzde 0.2, üçüncü dönemde de yüzde 4.3 küçülerek yılın ilk dokuz ayını yüzde 1.1 daralmayla kapattı. Geçtiğimiz yılın ilk üç çeyreğinde sanayinin GSYH'daki payı yüzde 26.9, ulaştırma ve haberleşmenin yüzde 14.8, ticaretin yüzde 13.3 olurken, inşaat yüzde 6.2 paya sahip oldu. 2008'in ilk dokuz ayında sabit sermaye yatırımları toplamı 147.1 milyar TL'yi bulurken, inşaat harcamaları toplamı 70.1 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. İnşaat yatırımlarının yüzde 29'u kamu sektörü, yüzde 71'i ise özel sektör tarafından üstlenildi. Sektör yaşadığı krizin sorumlusu sık sık TOKİ’yi gösterdi. Eleştirilere 'biz sosyal konut üretiyoruz' açıklamasıyla yanıt veren TOKİ Başkanı Erdoğan Bayraktar krizin sorumlusu olmadıklarını ifade etti.