"Hayatımı Mühendisliğe Adamam Ayasofya'yı Görmemle Başladı"

ERA Mimarlık Şehircilik Müşavirlik koordinasyonuyla, 11 Ekim 2011 Salı günü Yapı-Endüstri Merkezi'ne (YEM) konuk olan ünlü İngiliz yapı mühendisi Tim Macfarlane, ilk kez 20 yaşında ayak bastığı bu kentin mühendislik kariyeri için nasıl bir dönüm noktası olduğunu da paylaştığı konuşmasında, dünya çapında hayata geçirdiği yapısal cam çözümlerini aktardı.

ERA kurucu ortağı Prof. Dr. Ertun Hızıroğlu, konferans öncesinde yaptığı açılış konuşmasında, 2012'de 40. yılını kutlayacak olan ERA'nın, son dönemde gerçekleştirdiği projelerde birlikte çalıştığı danışmanların bilgilerini, Türk mimarlık ve yapı sektörüne aktarmaya çalıştığını hatırlatarak; "Çin'de 320 bin metrekare kapalı alana sahip zor bir projede Tim'le birlikte çalıştık. Bu akşam yapacağı konuşmalardan keyif alacağınızı ümit ediyorum" dedi.

“Cam Mimarisi’nde Yapısal Çözümler” başlıklı konferansında; Apple Store Osaka, Apple Store NewYork, Apple Store Suudi Arabistan, Seattle Halk Kütüphanesi, Kimmel Gösteri Sanatları  Merkezi, Alpine House/Kew Gardens, Yurakucho Canopy/Tokyo ve ERA ile birlikte hayata geçirdikleri Starmall Shenyang Plaza projelerinden bahseden Tim Macfarlane, teknolojinin ilerlemesiyle birlikte sınırsız imkanlar sunan camın zorlayıcı uygulamalarından örnekler sundu.

"Ayasofya'nın kubbesi fastastik bir mühendislik eseri"

Konuşmasına başlarken, bir Londralı olarak iş arkadaşlarının İstanbul'a konuk olmasına ne kadar imrendiklerini dile getiren Macfarlane, ilk kez 20 yaşında ayak bastığı bu kentin mühendislik kariyeri için nasıl bir dönüm noktası olduğunu ise şöyle özetledi:

"Mühendisim, dolayısıyla sayılar ve malzemenin fiziksel özellikleri ile uğraşmayı seviyorum. 20 yaşındayken ilgi duyduğum başka bir alan ise tarihi yerleşimlerdi. Bu merakım beni İstanbul'a yönlendirdi. Müzik ve şiir beni her zaman etkilemiştir. Ama Ayasofya 'yı gezdikten sonra çok daha büyük birşeyler hissettim. Fantastik bir kubbeye sahipti. Hayatımı mühendisliğe adamam işte o noktada başladı."

"Mühendis rutinini kırarak kendi çizgimi ortaya koydum"

Elli yaşındayken kendi pratiğini kurma kararı alan Tim Macfarlane kendini, mimarların istedikleri tasarımı gerçekleştirmelerine yardımcı olmaya adadığını ifade etti. İlk etapta Pilkington'a gidip, camın çekme gerilimini sorduğunu ama firmanın sırrını açıklamaya yanaşmadığını belirten İngiliz mühendis, ülkelere göre farklılık gösteren uygulama yönetmelikleri ile birlikte kafasının iyice karıştığını ekledi. Mimarlar sabahlarken, mühendislerin akşam pub'a gidip, sabah işbaşı yaptığını dile getiren Macfarlane; "Daha önce yapılmayan birşey yaptım ve kendi çizgimi ortaya koymaya karar verdim" diyerek, pratiğinin kuruluş hikayesini aktardı.

"Temel ilkeniz cam kırıldığında ne olacağını hesaplamak olmalı"

"Bir projeye başladığımda ilk düşündüğüm nokta, kullandığım malzemenin özelliklerinden ziyade, cam kırıldığında ne olacağıdır. Bunu mutlaka temel ilke edinmelisiniz" diyen Macfarlane, daha sonra mimarların istekleri doğrultusunda çözdüğü uygulama detaylarından örnekler sundu.


Apple Store Osaka'nın merdivenleri

Uygulama örnekleri üzerinden birleşim detayları, saydamlık, kaymama özelliği, görsel sınır oluşturma, temizlik kolaylığı gibi boyutlara değinen Tim Macfarlane; teknoloji ile birlikte istenilen sağlamlığa ve kıvrımlara kavuşabilen, 15 metrelik yekpare parçalar halinde bile tedarik edilebilen camın, istediğiniz tasarımı hayata geçirebileceğiniz sınırsız bir dil haline geldiğinin altını çizdi.


Tokyo'daki 'Yurakucho Canopy' binaya yerleştirilirken

"İnovatif olmak için büyük maliyetler şart değil"

Eski çalışma arkadaşlarından bir mühendisin çalışmak için Tokyo'ya gittiğini ve devam ettikleri bir projenin yapısal cam çözümü kendisine başvurduğunu söyleyen Tim Macfarlane, 10 metre uzunluğundaki bu gölgeliği çözmek için hangi safhalardan geçildiğini anlattı. Japonların bu çözüm için kendisine 80 bin Pound ödeyeceklerini açıkladıklarında çok şaşırdığını çünkü kendi ülkesinde böyle tutarların söz konusu olmadığını ifade eden Macfarlane; Japonya'daki ana yüklenicilerin belli periyotlarla bir araya gelerek, o dönem hangi Japon mimarın projesine destek vereceklerini kararlaştırdıklarına dikkat çeken İngiliz mühendis, teknolojik ilerlemelerin sağlanması için bunun çok akıllıca bir yöntem olduğuna değindi.

Kimmel Gösteri Sanatları Merkezi

"Steve Jobs tam bir 'ürün insanı'ydı"

Apple Store projelerinden bahsederken, geçtiğimiz günlerde yaşamını yitiren Steve Jobs'u da yad eden İngiliz mühendis, Jobs'un tam bir ürün insanı (product person) olduğunu ve aynen iPhone'da olduğu gibi Apple Store projelerini de bizzat kontrol ettiğini ve yönettiğini söyledi. Macfarlane, New York Times Meydanı için geliştirdikleri Apple Store'un hikayesini ise şöyle aktardı:

Kaza sonucu New York Apple Store şantiyesine giren taksi

"Uygulama safhasındayken, bir taksi şantiye korkuluğunu devirip projenin içine daldı. Sanırım şoför kalp krizi geçirmiş... Will Smith'in oynadığı bir filmde aynı sahneyi elde etmek için tam 2 milyon dolar harcandı!"

"Alicia Keys Apple Store merdiveninde şarkı söylediği gün oğlumun kahramanı oldum" 

"Yaptığım işler 13 yaşındaki oğlumun ilgisini pek çekmez. Ama ne zaman ki Alicia Keys Apple Store'un cam merdivenlerinden inerek şarkısını söyledi, işte o hafta boyunca oğlumun kahramanı haline geldim."

New York Apple Store'un Alicia Keys'i konuk eden meşhur merdivenleri

İnovatif olmanın mutlaka büyük maliyetler gerektirmediğini vurgulayan Tim Macfarlane, Kimmel Gösteri Sanatları Merkezi'nin kubbesinde uygulamayı düşündüğü sistemi yüklenicilere kabul ettirmek için verdiği savaşı eğlenceli bir dille aktardı:

"Yıllardır edindiğim tecrübeler sayesinde tasarım problemini basit bir şekilde çözdüm. Ama yükleniciler bu çözümün gerçekten işe yarayıp yaramayacağı konusunda çekimser kalarak, bu uygulamadan vazgeçeceklerini bildirdiler. Anlamadıkları bir konu hakkında sorumluluk almak istememelerini anlayışla karşılıyorum. Ama bu durumda projenin maliyeti 2,5 katına çıkıyordu. Sonra yerel bir cam üreticisi buldum. 'Yapın gitsin, sorumluğu ben üstleniyorum' dedi ve proje üçte bir maliyete uygulanmış oldu."

Starmall Shenyang Plaza şantiyesinden görünüm

Son olarak ERA ile birlikte Çin'de yaptıkları Starmall Shenyang Plaza projesinden örnekler sunan Macfarlane; "Çin beni çok korkutuyordu, çünkü paraların ödenmediğine dair bir sürü şey duyuyordum. Ama projeyi Türklerle birlikte yürüttüğümüz için biz oldukça lüks koşullarda çalıştık diyebilirim. Çin çok enerjik bir ülke ve çok fazla potansiyele sahip" dedi.

Konuşmasını sonlandırırken camın çelikle yarışacak özellikte bir malzeme olduğunun altını çizen Macfarlane; SentryGlas, silikon ve lamine camın bu alandaki üç sihirli bileşen olduğunu da hatırlatmayı ihmal etmedi.

Konferansın ardından, ERA ortağı Y. Mimar Ali Hızırıoğlu'nun moderatörlüğünü üstlendiği genel değerlendirme ve soru-cevap seansına geçildi. Etkinlik, kokteyl ile sona erdi.