Halkalı Çöplüğünün Varisi Bile Mahkemeye Koştu TOKİ Panikte

b>Kamulaştırma davalarında 10 yıl sınırı kaldırıldı. 33 yıl önce yapılan kamulaştırmalar için bile dava yolu açılınca TOKİ 11 ayda varislere 32 milyon YTL ödeme k zorunda kaldı. Binin üzerinde dava sırada bekliyor.

İstanbul İkitelli'de 15 yıl önce kamulaştırılan bir arazinin varisinin AB uyum çerçevesinde Kamulaştırma Kanunu'nda yapılan bir değişikliği fırsat bilerek açtığı dava Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nın (TOKİ) başını derde soktu.

TOKİ'nin kasasındaki paralar, geçmiş dönemde yapılan kamulaştırmalarda bedel artırımı yapılması için dava açan ve kazanan varislere akıyor. Başta İstanbul İkitelli olmak üzere Türkiye'nin dört bir yanından binin üzerinde bedel artırımı davası ile karşı karşıya kalan TOKİ 11 ayda varislere 32.2 milyon YTL ödeme yaptı.

"Kanunlarla böyle temelsiz değişikliler olmaz" diyen TOKİ Başkanı Erdoğan Bayraktar, "33 yıl önce yapılan kamulaştırma için şimdi dava açılıp bizden milyonlarca YTL alıyorlar. TOKİ Bütçesi ne yazık ki buralara akıyor" diyor.

TOKİ'nin başını ağrıtan sorunun sebebi, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 38. Maddesi'nin AB'ye uyum çerçevesi kapsamında 2005 başında kaldırılmış olması. Maddenin kaldırılması ile 30 yıl önce kamulaştırma yapılan arazilerin varisleri "Karar bize tebliğ edilmedi" gerekçesi ile dava açma imkânına kavuştu. Dava sayısındaki patlamanın faturasını ödemek de geçmişte yapılan kamulaştırmalarla ilgisi olmadığı halde Arsa Ofisi'nin iki yıl önce tüm yetkilerini devraldığı için TOKİ'ye kaldı.

En önemli sorunu İstanbul'da yaşadıklarını söyleyen TOKİ yetkilileri "Önceden Halkalı, İstanbul'un çöplüğüydü ama şimdi gözde yerleşim merkezlerinden biri. Bölgenin kamulaştırılması ise 20 yıl önce yapılmış. Ama bölgenin rantı artınca onlarca varis çıkıyor ve değişen kanunlardan da istifade ederek bize dava açıyor. Birçoğu da kazanıyor" diyor.

Sadece İkitelli ve İstanbul Toptancılar Çarşısı'nda (İSTOÇ) 100'den fazla bedel artırımı davası ile karşı karşıya kalan TOKİ'nin kasasından varislere ödenen para 11 ayda 32.2 milyon YTL'yi buldu.

Davaları kazananlara ödemeyi TOKİ'nin yaptığını belirten yetkililer, "Ödeme yapmazsak haciz geliyor" diyerek şöyle devam ediyor: "Biz de daha sonra bu parayı şu anki mülk sahiplerinden almak için dava açıyoruz. Ancak kat mülkiyetleri dağıtılmış olduğu için bu parayı geri almak kolay olmuyor. Bir kişi ödemeyeceğim dediğinde bir şey yapamıyoruz. TOKİ olarak hiç ilgimiz olmadığı halde milyonlarca YTL para kendi bütçemizden böylece akıyor."

İkitelli'de açılan davalar için 3.3 milyon YTL ödeme
Kaybedilen davaların tutarını kendi bütçesinden karşılamak durumunda kalan TOKİ, bu durumdan kurtulabilmek için yeni uygulamalar başlattı. Buna göre kamulaştırılan ancak henüz tapu alma aşamasına gelmemiş bölgelerden teminat mektupları istenmeye başladı. Ayrıca açılabilecek yeni "tezyid-i bedel" davaları için de "Kamulaştırılan alandan TOKİ sorumlu değildir" şeklinde yazılı taahhütler toplanıyor.

İşte bu durum da 20 yıldır tapu almak için bekleyen İkitelli Organize Sanayi Bölgesi başta olmak üzere birçok sanayi bölgesinin hayallerini bir kere daha yıktı. İkitelli OSB'de sadece 6 ayda 100'den fazla tezyid-i bedel davası açıldı. İki yıl içinde bölgede kaybedilen davalarda ise TOKİ'nin cebinden 3.3 milyon YTL çıktı. 1.1 milyon YTL'lik de TOKİ'nin sırada ödemesi var. "Açılan davalar nedeni ile bölgenin geleceği tehdit altında" diyen İkitelli OSB Başkanvekili Nuri Konak, "Bir anda yüzlerce varisçi çıktı. Herkes dava açıyor ve kazanıyor. Ciddi sıkıntı içine girdik" diyor. Konak, TOKİ'nin de bu sıkıntılar nedeniyle bölge üzerindeki şerhi kaldırmama kararı aldığını ve binlerce işletmenin tapu hayallerinin tekrar yıkıldığını ifade etti.

Tezyid-i bedel davası, bedel artıcı dava anlamına geliyor. Kamulaştırılan bir bölgenin varisleri tarafından açılabiliyor. Arazinin varisleri düşük bedelle kamulaştırma yapıldığını ya da kendilerine tebliğ edilmeden kamulaştırma yapıldığını iddia ederek dava açıyorlar.

Öte yandan TOKİ, Esenboğa Yolu'nda kurulacak “yeni kent” için düğmeye bastı. TOKİ, “Kuzey Ankara Kentsel Dönüşüm Projesi”nin birinci bölge uygulaması için arsa karşılığı gelir paylaşım ihalesi açtı. İhale, uluslararası bir ihale niteliğinde değerlendirilmeyecek. En az 18 bin konut ve çok sayıda tesisin kurulması öngörülen proje ile Esenboğa Yolu, Ankara'nın yeni “cazibe merkezi” olacak.

Kaldırılan 38. madde neyi amaçlıyordu
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 38. maddesinde, “Kamulaştırma yapılmış, ancak işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırma hiç yapılmamışken kamu hizmetine ayrılarak veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmaz malın malik, zilyet veya mirasçılarının bu taşınmaz mal ile ilgili her türlü dava hakkı yirmi yıl geçmekle düşer. Bu süre taşınmaz mala el koyma tarihinden başlar” deniliyordu. Ayrıca varisçilere tebliğ şartı bulunmuyordu. 2005 yılında Avrupa Birliği'ne uyum süreci çerçevesinde gayrimenkullere yapılan tecavüzlerin önlenmesi için bu madde kaldırıldı.