|
5957 Sayılı Yeni Hal Kanunu'nun getirdiği en önemli değişim ne? Yeni
tasarı, üreticilere ve satıcılara ne gibi olanaklar sağlıyor? Hangi durumlarda
ceza kaçınılmaz oluyor? Peki ya İstanbul'un iki yakasında bulunan Ataşehir ve
Bayrampaşa halinin geleceğini neler bekliyor?
TBMM Genel
Kurulunda, kamuoyunda ''Hal yasa tasarısı'' olarak
bilinen "Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan
Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı", kabul
edilerek yasalaştı.
Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat
Ergün, hallerde artık laboratuvar ve soğuk hava depolarının olacağını,
belediyelere, mevcut halleri bu standartlara getirmeleri için 4 yıl süre
verildiğini ve gerekli durumlarda belediyelere kaynak sağlayabileceklerini
söyledi.
Artık meyve ve sebzelerin, nereden geldiği belirtilen birer
ürün künyesi olacak ve bu sayede yüzde 70'i kayıt dışı olan ticaret kayıt altına
alınacak.
Artık ne pazarda ne de manavda, ürün künyesi olmayan sebze ve
meyve satılamayacak. Aksi taktirde satıcıya para cezası uygulanacak.
Ürünler tarlada kalmayacak
Hal ve pazarlarda
üretici birlikleri bulunacak. Bu vasıtayla üreticilerin ürünleri tarlada
kalmayacak, bu birlikler aracılığıyla satışı gerçekleşecek.
Ayrıca yasa
ile "kabzımal" olarak da bilinen komisyoncuların aldığı pay, ürünün satış
fiyatının yüzde 8'ini geçemeyecek. Toptancı halinde veya pazarda, çevreyi
rahatsız edecek şekilde satış yapılamayacak.
Hallerde, üç yıl içinde
laboratuvar ve soğuk hava deposu oluşturulacak. Bu iki maddeye de uymayanlara
yine para cezası var.
Şehir içindeki haller şehir dışına
taşınacak mı?
Yeni yasa bunları getirirken İstanbul halkının
merak ettiği diğer bir konu ise otogar, oto galericiler derken, şehir içerisinde
bulunan sebze ve meyve hallerinin de şehir dışına taşınıp taşınmayacağı
durumu...
Kozyatağı’nda şehir trafiğinin içinde kalan Kadıköy Yakası
Sebze-Meyve Hali, Tuzla’ya taşınacak. 2008 yılında İstanbul Büyükşehir
Belediyesi tarafından gündeme getirilen bu kararla, E-5 ve TEM bağlantı
yollarının kesiştiği ve büyük iş merkezlerinin yer aldığı Kozyatağı’ndaki kamyon
trafiğine de son verilmiş olacak.
Yeni bölge Tuzla -
Aydınlı
Belediye Meclisi’nde onaylanan raporla, Tuzla ilçesinin
Aydıntepe, İçmeler, Şifa, Mimar Sinan, Aydınlı Mahallelerinin bir kısmını
kapsayan toplam 675 bin 441 metrekarelik alanı hal alanı olarak belirledi.
TEM ve Sabiha Gökçen Havalimanı’na çok yakın bir alanda kurulacak yeni
hal için Şifa Mahallesi-Aydıntepe Yolu ile Sabiha Gökçen Havalimanı arasındaki
güzergahta yol çalışmaları yapılacak.
Proje kapsamında; yaş sebze-meyve
hali ve kuru gıda hali ile et ve et ürünleri, ofis, büro, konaklama yeri, cami,
lokanta, hamam, postane, sigorta, banka, finans kurumları, katlı otopark,
yönetim binaları, spor alanları, sağlık tesisi alanı, eğitim alanları, yeşil
alanlar sosyal tesis alanları, yol alanları, hal alanı içinde ihtiyaç duyulan
diğer donatı ve hizmet alanları yapılacak.
Bayrampaşa'daki de
taşınacak, yerine konut yapılacak
Türkiye Sınai Kalkınma
Bankası (TSKB) Gayrimenkul Değerlendirme'nin yaptığı araştırmaya göre;
Bayrampaşa'da bir çok yeni proje sırada.
Bunlardan biri de ilçedeki
Sebze ve Meyve Hali'nin şehir dışına taşınması...
Ortaya çıkacak 300
dönümlük bu alanın Bayrampaşa'da gerçekleştirilecek kentsel dönüşüm
çalışmalarında konut alanı olarak kullanılması planlanıyor.
İşte
yeni yasaya ilişkin değerledirmeler...
AYMESKİAD
(Anadolu Yakası Meyve ve Sebze İşadamları Derneği) Yönetim Kurulu
Başkanı Mevlüt Yılmaz
Genel kapsamda yeni yasa ne
getiriyor?
5957 Sayılı Kanunun getirdiği en önemli değişim
"Bildirim Modeli"dir. Bu sistem ile birlikte perakendeci
satıcılar, üretim bölgesinde, hale girme zorunluluğu olmadan, ürünleri servis
etme imkânına sahip olacaklar. Fakat malların perakende satışını yapanlar,
bunların toptancı halinden satın alındığını veya toptancı haline bildirildiğini
belgelemek zorunda.
Toptancı halinde satılan mallardan yüzde bir,
toptancı hal dışında satılan mallardan yüzde iki oranında hal rüsumu tahsil
edilecek.
Rüsum konusu için önemli bir husus ise; bedelin üreticiden
değil, satın alandan tahsil edilecek olması.
Genel itibari ile
baktığımızda yönetmelik bir yıl içerisinde hazırlanıp, yürürlüğe gireceği için
detaylı bilgileri ancak yönetmeliğin yürürlüğe girişiyle konuşabiliriz.
Yine yasa ile getirilen bir başka düzenlemede; tahsislerin kaldırılıp
kiralama ve satış ile toptancı haller içerisindeki dükkânların
değerlendirilmesi.
Ürünlerin izlenebilirliği için "ürün
künyesi" bilgilerinin ambalaj ve kapların üzerinde bulunması
zorunluluğu getirildi. Önemli bir konu olarak "Hallerin Modernizasyonu"
da bu kanun içerisinde yer alıyor.
Sektörümüzün gerek tüketici gerekse diğer aracılar ile modern ve hijyenik
koşullarda gerçekleşecek olması kanunun önem taşıyan bir parçası.
Büyükşehirlere nasıl bir etki sağlayacak?
Kanun
kabul tarihinden bir yıl sonra uygulanmaya başlanacak. Bu sebeple uygulamaları
görmeden toptancı hallere direk etkilerinden ve Büyükşehirin bu hizmetlerden
alacağı rüsuma etkisi hakkında fikir yürütmek doğru olmaz. Fakat, belediyelerin
toptancı hallerden sağlayacakları gelirlerdeki artış veya azalış, toptancı
hallere yapılması gereken hizmetleri etkileyecek.
Değişim ne
kadarlık bir sürede gerçekleşecek?
Kanun bir yıl sonra
uygulanmaya başlanacak. Bu süre içerisinde ilgili yönetmelik hazırlanacaktır.
Hallerin yapısal değişikliği ve ürünlerin izlenebilirliği hususunda yasada
öngörülen süre ise dört yıl.
Belediye sınırlarınız kapsamındaki
Sebze - Meyve Hali'nin de şehir dışına taşınacağı ve yerine konut alanı
yapılacağı söz konusu... Bu konu hakkında detaylı bir bilgi alabilir
miyiz?
Büyükşehir Belediyesinin özellikle Anadolu Yakası Meyve
Sebze Hali'nin taşınması konusunda bir tasarrufu olduğunu biliyoruz. Tuzla -
Aydınlı'da İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yeni hal alanı ile ilgili
2008 yılında Belediye Meclisi tarafından onaylanan bir karar var.
Şu an
Ataşehir'de bulunan alanın değerlendirilmesi ile alakalı resmi bir bilgiye sahip
değiliz.
Hal ne kadarlık bir alanı
kaplıyor?
Anadolu Yakası Meyve Sebze Hali 90 dönüm üzerinde 193
dükkanı ile hizmet veriyor. Taşınılacak alan ise 600 dönüm olması beklenirken
ilk etapta 250 dükkan kurulması öngörülüyor.
Düzenleme ne zaman
başlayacak?
Büyükşehir Belediyesi'nin elinde kesin bir tarih söz konusu değil. Öncelikle
bizim taşınacağımız alanın alt yapı ve yol bağlantılarının yapılması; akabinde
sosyal ve idari binalarla beraber tüm kompleksi içeren hizmet alanının
bitirilmesi gerekiyor.
Ataşehir'deki alan için projeler üretilmesi,
bizim bölgeden ayrılmamız ve Aydınlı bölgesinin tanzimi İstanbul Büyükşehir
Belediyesi'nin tasarrufunda...
Bu düzenlemenin getireceği
yeni yol, altyapı vb. çalışmalarına ihtiyaç duyulacak mı?
Yol,
altyapı, estetik gibi konular gelecek yıllarda oluşacak talep göz önünde
bulundurularak planlanmalı. Böylesine büyük bir kompleksin altyapı, TEM ve
çevreyolu bağlantıları proje kapsamında değerlendirilmeli.
Hal
bölgeden taşınınca gelir konusunda bir kayıp yaşanacak mı?
Halin
taşınacağı bölgeden ziyade, yeni hal yasasının uygulanmasının vereceği randımanı
değerlendirmek gerektiği kanaatimdeyim. Kanunun hassasiyet ile uygulanmasının
yanında, modern bir hal kompleksinin ticari hacmimize artı bir değer
getireceğini düşünüyorum.
Ayrıca bölgenin gelişimi ve
İstanbul'un yıldızı parlayan bölgelerinden biri olması yönünde neler
söyleyeceksiniz? Şu anki çalışmalar ne yönde? Yatırımcılara çağrı yapılabilir
mi?
Bu konuda tecrübelerimiz neticesinde evvela şunu ifade etmek
isterim ki; hal çevresinde oluşacak yerleşimlere belli bir sınırlama
getirilmeli. Yerleşim yerleri ile hal kompleksi arasındaki mesafenin korunması
gerekiyor.
Tuzla - Aydınlı için İstanbul'un parlak bölgelerinden biri
olacağı fikrindeyim. Havalimanına yakınlığı, alışveriş merkezleri, toptancı hali
ve diğer sanayi değerleri ile hem halkımız hem de yatırımcılar için gelecek
yıllarda cazibe merkezi olacağını düşünüyorum. Özelde yatırımcılar için toptancı
halinin de o bölgede yer alacak olması artı bir değer katacak.
'Önyargılı değiliz, bekleyip göreceğiz'
İSMEYDER (İstanbul Yaş Meyve-Sebze ve Bostan Komisyoncuları Derneği)
Başkanı Nevzat Dayan
"Yasa bazı değişiklikler getiriyor.
Örneğin; beyan usulü hal dışı satışlara izin vermesi gibi... Bunun yanında küçük
üreticileri ve üretim bölgelerindeki belediyeleri rüsum gelirlerinin düşmesi
sebebiyle üzdüğünü söyleyebiliriz. Yasanın sektöre olan yansımasını ancak
uygulamalar başlayınca göreceğiz. Şu aşamada ilgili yönetmelik çıkmadığından
dolayı, önyargılı değiliz ancak bekleyip izleyeceğiz."
'Beklenen
bir gelişmeydi, faydalı olacağnı düşünüyorum'
Küçük ve Orta
Büyüklükteki İşletmeler Derneği Başkanı Nurettin Özgenç
"Yeni
Hal Yasa Tasarısı'nın kanunlaşmasıyla birlikte üretici, komisyon ödemeden
mahsulünü dolaylı değil de doğrudan satabilecek olması üreticinin ve dolayısıyla
vatandaşın lehinedir. Ayrıca pazar yerlerinin düzenlenmesi ve satış metotlarının
çağdaş ve günümüzün şartlarına göre uyarlanması Avrupa Birliği'ne girme
arzusunda olan Türkiye'nin bu yasayı çıkarması beklenebilen bir gelişmeydi.
Faydalı olacağını düşünüyorum.
Yeni Hal Kanunu'nun olumlu yönleri olduğu
gibi bazı olumsuz yansımaları da muhakkak olacak. Bunlarda zaman içersinde ek
maddeler ile düzeltilebilir. İlk etapta Kanun yürürlüğe girdiğinde olumlu
yanlarının faydalarını göreceğiz.
Esnafları koruyor, çünkü kayıtlı esnaf
vergi veriyor, kira ödüyor, belli başlı ödemeleri var. Diğer yanda kayıt dışı
olarak mal satan kişiler var bu önem arz eden konuların kanun yapılarak
düzeltilmesi alkışlanacak bir düzenlemedir.
Ayrıca, AB standartlarına
uygun bir şekilde olan kanunun ölçü ve tartı aletlerini hileli bir şekilde
kullananlar veya hileli ve karışık olarak mal satanlar; malları gıda
güvenilirliğine, teknik ve hijyenik şartlarına aykırı olarak satanlar; kaba,
ambalajın üzerinde yazılı miktardan az mal koyanlar hakkında idari para cezası
uygulanacak olması caydırıcı olacak. Aslında ahlaki yönden bakıldığında uyulması
gereken maddeler, ama bazen kötü niyetli kişilerin ticaretten arındırılması
açısından yapılması gereken güzel ve olumlu bir çalışma olduğunu
düşünüyorum."
|
