|
umhuriyet ile birlikte siyasi merkez olmaktan çıkıp sosyo-ekonomik açıdan eski önemini yitiren İstanbul'un 20. yüzyıl başında 1 milyonu aşan nüfusu, 1927'de 700 binin altına düştü. Ancak 1940'larda sanayi yatırımlarının gelişmeye başlaması ile kent, yeniden çekim merkezi oldu. 1950'lerin ortasına gelindiğinde İstanbul, batıda Yeşilköy, kuzeyde Levent, doğuda Bostancı'ya kadar uzanan bir alanda yayılma gösterdi. Sanayi alanlarının etrafında gecekondu mahalleleri oluşmaya başladı.
1970'lerde 2 milyonu aşan nüfusu, etki alanının genişliği, sanayinin kent dışına kayması ve birden çok merkezi ile İstanbul, metropol ölçeğine ulaştı ve konut, ulaşım gibi altyapı sorunlarıyla karşı karşıya kalmaya başladı. 1973'te yapılan Boğaziçi Köprüsü ve çevre yolları kent içi ulaşım ağının omurgası haline gelirken özel oto sayısının artması ile İstanbul'un gelişim alanı doğuda Gebze, batıda ise Silivri'ye kadar ulaştı. 1980 yılına gelindiğinde nüfus 3 milyona dayandı. 1984'te çıkarılan Büyükşehir Belediyeleri Yasası ile İstanbul'da büyükşehir belediyesi ve ona bağlı ilçe belediyelerinden oluşan bir yönetim yapısı kuruldu.
Canavar gibi!
1989 yılında, Boğaz'ın kuzey kesiminden kenti transit geçen Trans Avrupa Otoyolu ve buna bağlı ikinci bir köprünün yapılması, kentin gelişimi ile ormanlar üzerindeki etkisi açısından önemli kilometre taşlarından biri oldu. Otoyol çevresindeki orman ve doğal alanlar üzerinde gecekondu semtleri yükselmeye başladı. Buna 1990'larda Levent-Maslak hattı üzerinde gelişen gökdelenler eklendi.
Nüfusun artık 10 milyonu çoktan aştığı 2000'lerin gündemini ise 3. köprü, tüp geçit, işgal edilen orman arazileri, orman alanlarının başka kullanımlara tahsisi gibi konular oluşturuyor. Kent tarihinde gelinen her yeni aşama, ormanlar ve doğal alanlar aleyhine sonuçlandı. İstanbul adeta üç tarafından kıstırılmış ve kabına sığmayan bir "canavar" gibi kuzeyindeki yaşam kaynağını yani orman ve su havzalarını zorluyor.
Yapılaşma yüzde 90 arttı
İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi'nden Doç. Dr. Ayhan Koç ile Dr. Hakan Yener 'in yaptığı bir araştırmada 1984 ve 1994 yıllarında elde edilen uydu görüntülerine dayanarak özellikle Belgrad Ormanı ve Beykoz çevresini içine alan 360 kilometrekarelik bölgedeki yerleşim alanlarının yüzde 90'lık bir artış göstererek 3900 hektardan 7400 hektara çıktığını ve bu artışın yüzde 18.5'inin orman alanlarından elde edildiğini gösteriyor. Bu da 650 hektarlık bir orman alanını ifade ediyor ve aynı yerde 1984'te var olan toplam orman alanının yüzde 3.64'ünü oluşturuyor. Araştırmaya göre, orman alanlarındaki azalmanın ikinci nedeni madencilik ve benzeri "yerleşim" dışı nedenlerle yaşanan alan kaybı. Bu da 2 bin 263 hektar olarak belirlenmiş.
Uzmanlar, Boğaz üzerine yapılacak üçüncü bir köprü ve ona bağlı otoyolların 350 hektarlık bir orman alanına mal olacağını tahmin ediyor. Araştırmanın ilginç bulgularından biri de ormanların yapısında görülen değişim. 1984'te 36 bin hektarlık araştırma alanının 12 bin 460 hektarı geniş yapraklı ormanlardan oluşurken 1994'te bu 10 bin 275 hektara düşmüş. Buna karşılık iğne yapraklı ormanlar, aynı dönem içinde 5475 hektardan 7570 hektara çıkmış ve bütün içindeki oranı yapraklılar aleyhine artmış.
Yaşanmaz hale geliyor
Orman yetiştirme uzmanı Prof. Dr. Cemil Ata, "Geniş alanlarda ağaçlandırma amacıyla kullanılan sahil çamı gibi türler, yangına davetiye çıkarmaktadır" diyor ve ekliyor: "İstanbul'daki bu saf çam ormanları zamanla eski orijinal yapısına yani meşe, kayın, kestane, akçaağaç, kızılağaç türlerinden oluşan karışık yapraklı ormanlara dönüştürülmelidir."
İstanbul bir yandan kendi su kaynaklarının sigortası olan ormanları kaçak yapılaşma, yeni otoyollar, köprüler ile kaybederken diğer yandan susuzluğa çare olarak yüzlerce kilometre uzaktan başka doğal ekosistemlerin ihtiyaç duyduğu kaynakların getirilmesi önemli bir çelişki yaratıyor. İstanbul'un var olan ormanlarını riske atacak her adım, bardağımızdaki suyun biraz daha azalması ve kirlenmesi, dolayısıyla İstanbul'un daha da yaşanmaz hale gelmesi demek.
|
