|
ünya doğalgaz fiyatları üzerinde hedge fonların oyunu tutarsa bu kış Türk
halkı için de soğuk geçecek. Petrol fiyatlarındaki düşüşe rağmen son 12 gündür
dünya doğalgaz fiyatları yüzde 37 oranında arttı. Yatırım Bankası Goldman
Sachs’ın analistleri kış aylarında doğalgazın fiyatlarının üç katına
artabileceğini savunuyor. Eleştirilere uğrayan bu analizlere rağmen doğalgazın
fiyatının 10 dolarlara oturtulmak istendiği konuşuluyor.
BOTAŞ'ın eli kolu bağlı
Tüm bu gelişmeler elektriğinin yüzde 50’sinden fazlasını
doğalgazdan elde eden ve başta İstanbul, Ankara, İzmit, Bursa ve Eskişehir olmak
üzere 50’den fazla ilinde ısınma amaçlı olarak doğalgazı kullanan Türkiye’yi
yakından ilgilendiriyor. Hedge fonların oyunu tutar, doğalgaz fiyatları üç
katına çıkarsa, Türkiye’nin kontratlara bağlı olarak aldığı gazın fiyatı da
artacak görünüyor. Edinilen bilgiye göre Botaş, artan maliyetlerine karşın ekim
ayında doğalgaz fiyatında herhangi bir zamma gitmeyi düşünmüyor. Çünkü bu yıl 35
milyarmetreküplerde kalması beklenen doğalgaz tüketimindeki düşüş Botaş’ın
'maliyet artışına' rağmen zam yapmasını engelliyor. Ancak maliyet bazlı
fiyatlamaya geçildiği için bu durumun devam etmesi mümkün görünmüyor. Kasım ve
aralık ayında maliyet artışlarının devametmesi durumunda Botaş gaz tüketimi
düşse de, al ya da öde yükümlülüğü nedeniyle elinde kullanılmayan gaz olsa da
zamyapmak zorunda kalacak.
Burada gündeme gelen formül ise 'maliyet bazlı fiyat
mekanizmasının' bir süreliğine askıya alınması. Konuyla ilgili görüştüğümüz
Botaş eski Genel Müdürü Gökhan Yardım, "Eğer maliyet bazlı fiyatlama mekanizması
uygulanacaksa önümüzdeki aylarda artması gündeme gelecektir. Ama Botaş’ın önünde
al ya da öde yükümlülüğü var. Bu nedenle Hazine’nin, Enerji Bakanlığı’nın
Botaş’a yardım etmesi gerekiyor. Bu yükü Botaş’ın sırtına
bırakmamalı.Maliyet bazlı fiyatlama mekanizması bir süreliğine
askıya
alınmalı" dedi.
"Ankaralı kartına gaz yüklesin"
Bu arada her ihtimale karşı sert kış aylarına girerken
özellikle Ankara’da olduğu gibi kartlı sayaç kullananlara da seslenen
Yardım, "Ankaralılar kartlı sayaçlarını önceden doldurabiliyorlar. O nedenle kış
aylarına girerken, zam olabileceğini düşünüp önceden yükleme yapsalar bence daha
doğru olur" diye konuştu.
Gıdada yaptıklarını şimdi doğalgaza
uygulayacaklar
Küresel krizin piyasaları vurduğu 2007 yılından beri trilyon
dolarlık kayıpları sineye çeken hedge fonlar zararlarını en kısa sürede çıkarmak
için kolları sıvadı. Yaz aylarında hem mevsimsel nedenler hem de küresel
ekonomide hâkim olan istikrarsız seyir nedeniyle özellikle doğalgaz fiyatlarında
önemli düşüşler yaşandı. Öyle ki 3 Eylül’de 2.5 dolar/mmbtu olan doğalgazın
fiyatı son yılların en düşük seviyesi olarak kayda geçti. Ancak ne olduysa bu
tarihten sonra oldu. Baş döndürücü bir hızla yükselişe geçen doğalgaz fiyatları
peş peşe rekorlar kırmaya başladı. 15 Eylül itibarıyla doğalgazın fiyatı 3.3
dolara yükseldi. Peki doğalgazda 12 gün içerisinde yüzde 37 oranında fiyatı
şişiren neydi? Gelen bilgilere hedge fonlar vadeli işlemlerde doğalgazın ocak ve
şubat kontratını 10 dolardan almaya başladı. Temmuz 2008’de petrol fiyatları 147
dolara ulaştığında, doğalgazın fiyatı da 13.5 dolara kadar çıkmıştı.
Aralarında Goldman Sachs gibi bankaların da bulunduğu ileri
sürülen çok sayıda yatırım şirketinin aynı 2007 yılında gıda fiyatlarında geçici
süre şişmeye neden olan fiyat artışları gibi yapay bir artışı tetiklemeye
çalıştığı ileri sürülüyor. Eğer fiyat artışı fonların istediği gibi
gerçekleşirse şirketler büyük kazanç sağlayacak. Ancak balon şişmezse fonları
yeni kayıplar bekliyor.
|
