|
Toplumda yaygın olan bir yaklaşıma göre, teknoloji yeni
buluşların zorlamasıyla değişimi bizzat belirler. Buna rağmen bu yaklaşım,
kurumsal düzenlemeler, siyasal dinamikler, medya etkisi ve bütçe gerçekleri ile
teknolojinin uzun dönemli etkisini gözardı ediyor. Bu faktörler, insanların
“hazmetme kapasitesi”ne ve yeniliklerin toplumu ve siyaseti ileriye taşımasına
bağlı olarak, teknolojinin nüfuz etme hızı açısından önemli sonuçlar doğurur ki;
bürokratik engeller ve statükonun korunması sorunu da hatırda tutulmalıdır. Ek
olarak, yeni teknolojinin devrimci potansiyeli, siyasal dinamikler tarafından
etkilenir. Finansal kaynaklar ve bütçe koşulları, kamusal değişim sürecinin
diğer önemli faktörleridir. Sözünü ettiğimiz bu etmenlerin, demokrasinin
olgunlaşmasına koşut olarak, e-devletin de olgunlaşmasını (maturation)
beraberinde getireceğine ilişkin görüş, üzerinde tartışılması gereken bir
husustur.
Medya, yeni teknolojinin yayılması için önemlidir, çünkü medya, hem
insanların teknoloji hakkındaki düşüncelerini etkiler hem de onların değişimi
kabullenmelerini sağlar. Siyasal önderlik önemlidir, çünkü seçilmiş kamu
görevlileri ya da üst yöneticilerden gelecek güçlü işaretler, kamu sektörü
kurumlarını cesaretlendirecektir. Teknolojik değişimin karmaşıklığı gözönüne
alındığında, yeni teknolojilerin toplum ve devletteki nihai etkilerini
belirlemek kolay değildir. Günümüzde, istenmeyen e-postalar, virüsler, güvenlik
açıkları ve çökmeleri çağında, insanlar teknolojinin sosyal faydalarını yeniden
değerlendiriyor. İnternet, özgürlük ve kendini güçlü hissetmenin aracı olmaktan
çok, kişisel gizliliği ihlal eden davranışlar ve eylemlerin odağı olmaya
başladı. E-devletin kamu sektörüne etkileri düşünüldüğünde, değerlendirilmesi
gereken birçok unsur var: Bilgilerin geçerliliği, online hizmet sunumu,
demokratik sorumluluk, interaktif işlemlerin demokrasiyi geliştirmesi ve
yurttaşların devlete olan güveni. En temel soru ise, bilginin geçerliliği ve
bilgiye ulaşma kolaylığıdır.
Hizmetlerin erişilebilirliği ise birçok yurttaş için en önemli beklentidir.
Demokratik sorumluluk; e-devlet uygulamalarının sıradan vatandaşa cevap verme
kapasitesinin derecesine işaret eder. Demokrasinin gelişmesi ve ilerlemesi,
sorumluluğun ötesinde demokratik performans gelişiminin teknolojinin
olanaklarıyla desteklenmesini anlatır. Son olarak; “İnternetin politik
dinamikler üzerindeki etkileri” sorunsalı önemlidir.
Finansman ve fiyatlandırılma
Uzun dönemde, e-devletin belirleyicileri ve geliştiricileri, sistemin düşük
maliyetle nasıl idame ettirileceğini ve olgunlaştırılacağını tartışıyor. Böylece
yurttaşların davranışları, kamu sektörünü ve belki de demokrasiyi dönüştürecek
(transformation) güce ulaşacaktır. Demokratik kültürün gelişmesiyle birlikte,
bilgi teknolojilerinin kullanımındaki artış, dahası e-devletin olgunlaşması,
eşzamanlı ve birbirine etki eden süreçlerdir. Eğer hükümetlerin/devletlerin,
bilgi ve iletişim teknolojileri bağlamında performansı artmışsa, bu durum
insanların kamu sektörüne ve devlete bakışını olumlu anlamda
değiştirecektir.
Burada, bilgi teknolojileri kullanımında önemli bir sorun karşımıza çıkıyor
ki, bu da, bilgi teknolojilerinin finansmanı ve fiyatlandırılmasıdır. Aslında
bilgi teknolojilerinin finansmanı, aynı zamanda e-devletin gelişimi ve
olgunlaşması konusunda önemli bir rol oynuyor. Web portalları de artık günümüzde
bir sermaye yatırımı olarak kabul edilebiliyor ve dizaynından finansmanına,
geliştirilmesinden yönetilmesine kadar olan süreç, bu şekilde
değerlendirilebiliyor. Genellikle web portal geliştiricileri incelendiğinde,
özel sektör firmalarının ağırlıkta olduğu, sonra sırasıyla hükümet ajansları ya
da şirketleri ve hükümet-özel sektör ortak girişimleri dikkat çekiyor.
Gelişen teknoloji, kamu sektörü liderlerine, yurttaş ve devlet arasındaki
ilişkileri yeniden tanımlayan, benzersiz olanaklar sağladı. E-government
retoriği gerçeğe dönüşüyor. Gelişmiş ülkelerin yanı sıra gelişmekte olan
ülkelerin de teknolojiyi sabırsızlıkla kucakladığı görülüyor. E-demokrasi,
seçilenlerle seçenler, devletlerle onların yurttaşları arasında elektronik
iletişimi içeriyor hatta kuşatıyor. Kamu web sitelerinin gelişme aşamaları,
evrimsel bir süreci genel olarak takip ediyor.
Devletten-devlete, devletten-iş dünyasına ve devletten-yurttaşa doğru
etkileşimlerin otomasyonu giderek önem kazanıyor. Yerel yönetimlerin bu yeni
sisteme adapte olmalarında çeşitli zorluklar var. E-yönetişimde başarılı bir
yenilenme ve gelişme sağlayabilmek için; durağan çevre koşulları, destekleyici
bir liderlik, elverişli kaynaklar, güçlü bir iletişim, yetenekli personel... vb
gerekiyor. Türkiye bağlamında yerel yönetimlerin, birkaç büyükşehir belediyesi
ya da belediye başkanının kişisel ilgisi dolayısıyla “teknoloji dostu” olmuş
belediyeler hariç, bilgi teknolojileri alanında henüz sistemli çalışmalara
giremediği söylenebilir.
Kemal Atmaca / Dışişleri Bakanlığı, İç
Denetçi
|
