|
b>Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri Projesi kapsamında, Türkiye'deki 2 bin 327 mağaranın envanteri çıkartıldı. Proje Koordinatörü Oğut Tanındı, Türkiye'nin doğal, kültürel ve arkeolojik varlıklarını belirlemek için 13 yıldır TAY Projesi'ni yürüttüklerini ve mağaralar hakkında bilimsel bir araştırma bulunmadığını gördüklerini söyledi.
Dört buçuk yıl önce Türkiye'nin mağara envanterini hazırlamaya karar verdiklerini kaydeden Tanındı, TAY Projesi kapsamında yaptıkları gezilerden ve 1800'lü yıllardan günümüze dek yerli ve yabancı bilim adamları, gezgin ve mağaracıların yaptıkları araştırmalardan elde edilen verileri derleyip, 'Türkiye Mağaralar Envanteri'ni oluşturduklarını açıkladı.
Tanındı, iki klasör halindeki envanterde, mağaralardan 467'si hakkında detaylı bilgi ve haritaların yer aldığını, 919'u hakkında kısmen yer tarifleri ve araştırma bilgilerinin bulunduğunu, 941'inin ise bulunduğu il, ilçe ve köy dışında başka bilgi elde edilemediği için liste halinde verildiğini söyledi.
"Dünyada hayli yaygın"
Tanındı, envanterin,mağara turizminin başlaması için ilk adım olmasını umduklarını anlattı:
''Bir süre sonra internet sitemizde bu envanteri Türkçe ve İngilizce olarak yayınlayacağız. Türkiye'de çok yaygın değil ama, dünyada mağara turizmi hayli yaygın bir sektör. İsviçre ve İngiltere'ye sadece mağaralar için gidenler var. Envanter, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile mağaracılara önemli bilgi sağlamış olacak. Özellikle Toros Dağları'nın güneyi, Marmara ve Karadeniz bölgeleri hattı, İstanbul'un güneyi, Sinop ve Samsun civarı, Bodrum bölgesinde çok miktarda araştırma yapılmış ve mağaralar bulunmuş. Dağ olan bölgelerde mağaralar yoğun. Ancak, araştırılmamış daha birçok bölge var.''
En uzunu 12 kilometre
Envanterde bulunan mağaralar içindeki en uzununun, 12 kilometre ile Isparta'ya bağlı Yenişarbademli ilçesinin 11 kilometre batısındaki Pınargözü Mağarası olduğunu, en derin mağaranın ise bin 429 metre ile Mersin'in Anamur ilçesi Çukurpınar Yaylası'ndaki Peynirlikönü Düdeni olduğunu söyledi.
Envanterde, içlerinde arkeolojik dolgu ve kalıntıya rastlanmış, bir kısmı araştırılmış ve kazılmış 200'ün üzerinde mağara ve kaya sığınağı da yer alıyor:
''Doğal mirasımız olan mağaraların çoğu defineciler ya da bilinçsiz restorasyon nedeniyle tahrip oluyor. TAY Projesiyle Türkiye'yi gezerken arkeolojik dokusu olan birçok mağarada, hiçbir bulgunun kalmadığını gördük. Mağaralar adeta, özellikle yok ediliyor. Defineciler içlerinde dinamit patlatıyor, kazı yapılıyor, ahır olarak kullanılıyor. Örneğin İstanbul'da Yarımılgaz Mağarası 400 bin yıllık bir yerleşim. Yani 400 bin yıl önce insanlar girişindeki bölüme yerleşmiş ve yaşamış. 1 kilometrelik mağarada 1999 yılında kazılar gerçekleştirdik. Ancak bugün, demir kapısı kırılmış durumda. Hatta mağarada bir de sinema filmi çekilmiş. Mağaraların işletilmesi özel sektöre devredildi. Ancak, işletmeye açılan mağaralar içinde çok kötü şekilde restorasyon, ışıklandırma ve yürüme alanı yapılarak, mağaralara büyük zarar veriliyor.''
Tanındı, ''Çoğu mağaranın yerini sadece yerel halk biliyor. Hazırladığımız envanterle nerede hangi mağara var bilinirse, bu konuya bilinçli şekilde eğilinip, tahribatın önü alınır'' dedi.
|
