|
Çin'in devasa kabile binaları ülkenin
simgesi haline geldi ve hatta posta pullarını bile süslüyor. En bilinen kabile
binası türü, yuvarlak ve uzaktan tarlaların ortasına inmiş bir UFO'yu andırıyor.
Ancak kırsal Fuijan eyaletinde yaşayan Hakka
ve Minnan etnik gruplarına mensup köylüler tarafından inşa
edilen binlerce toprak bina aslında Çin'de kabilelerin hâlâ var olduğunu
gösteren mimari bir simge. Mandarin Çincesinde "tulou" denilen
bu binalar yüzlerce yıl boyunca tüm kabilelere ev sahipliği yapıyordu. Bina
içinde yaşayan herkesin soyadı aynıydı. Sadece evlenip kabileye dâhil olanların
soyadı değişik olurdu.
Tulou genellikle dört kattan oluşuyor. Yüzlerce odası ve büyük bir merkezi
avlusu bulunuyor. Toprak kaplı dış duvarlar hırsızlara karşı koruma sağlıyor.
Ancak Çin'de kabile geleneği yavaş yavaş kayboluyor. Gittikçe daha çok sayıda
insan tulou'ları terk edip konforlu modern apartman dairelerine geçiyor.
Toulu'larda tuvalet dışarıda bulunuyor. Toulu'ların inşasına geçen yüzyılda son
verildi. Onları inşa etme sanatı da yok olup gidiyor. Birleşmiş
Milletler, hâlâ yıkılmayanları koruma altına almayı planlıyor. Çinli
yetkililer bu binaları turist çekmesi için kullanmayı planlıyor. Çin Devlet
Başkanı Hu Jintao 2010'da yeni yıl kutlamaları için birini
ziyaret bile etti. Ancak bazı uzmanlar, hükümetin bu binaları korumak ve
insanların içeride yaşamaya devam etmesi için gerekli yatırımı yapmadığını
söylüyor.
28 yaşındaki Jiang Qing, 500 yıllık Han Xing
tulou'nun üst balkonunda dururken, "İnsanlar artık burayı temizlemiyor
bile. İnsanlar burada yaşadıkça, bir ekosistem gibi yaşamaya devam ediyor. Ancak
yaşayan sayısı azaldıkça bu sistem çökmeye başlıyor" diyor. Binada tek bir genç
yok. Çoğu vasıfsız işlerde çalışmak için iki saat uzaklıktaki
Xiamen kıyı şehrine taşındı. Birleşmiş Milletler'in kültürel
koruma sağlayan örgütü Unesco, 2008'de 46 tulou'nun
Dünya Miras Listesi'ne alındığını açıkladı. Fujian'da yaşayan
akademisyen Huang Hanmin'in araştırmasına göre, eyalette 3 bin
tulou bulunuyor. California merkezli koruma örgütü Dünya Miras
Fonu'nun da bir tulou projesi var. Bu kurumun tahmini de 3 bin kadar
binanın kaldığı yönünde.
Belki de en ünlü tulou, 17'inci yüzyılda inşa edilen 402 odalı
Chengqi lou. İç içe evlerden oluşuyor ve zemin katında
ağaçlıklı yollar bulunuyor. Çapı yaklaşık 100 metre. Burada yaşayanların soyadı
Jiang. Ataları Henan Eyaleti'nden göç etmiş. Göç bugün de devam ediyor. 32
yıldır Chengqi lou'da yaşayan 53 yaşındaki Li Jiulan, "Birçok
insan Hong Kong gibi yerlere gitti. Ancak gençlerin burada yaşayıp
yaşamadıklarının bir önemi yok. Yaşlılar hâlâ burada" diyor. Huang ise başka bir
noktadan yaklaşıyor olaya: "Korumaya aldıkları tek şey yapı ama insanların hepsi
taşındı. Yaşayan ekosistem öldü. Siz sadece kabuğunu koruyorsunuz".
|
