|
Amerika’da emlak sektörünün aşırı
şişmesiyle başlayan küresel krizin etkileri hâlâ sürerken, Amerikan hazine
tahvillerinin özellikle borsa ve emlak piyasasında etkili olduğu
Çin’de emlak fiyatlarının yükselmesi krizin reel sektöre
sıçrayabileceği yönünde korku yarattı. Küresel krizden çıkmada bir kapı olarak
görülen Çin’de artan banka kredilerinin emlak balonu oluşturduğu yönündeki
izlenimler piyasaları altüst etti. Çin hükümeti riski kontrol altına almak için
düzeltme adımını attı. Ancak, kredilerde ani bir daralmanın birçok devlet
destekli projeyi bitmemiş halde bırakabileceği ve yeni sorunlu krediler ortaya
çıkarabileceği vurgulanıyor.
Dünyanın en büyük gelişen piyasası Çin, son haftalarda içine girmiş olduğu
sert düşüşler ile gözleri birden üzerine çekti. Çin borsası, temmuz sonunda
yılbaşına göre yüzde 90’a yakın değer kazanmıştı. Çin bankalarının ilk yarıda
verdiği 1 trilyon dolarlık kredi, borsa ve emlak piyasasına aktı. Geçen yılın
aynı dönemine oranla 3 kat artan krediler, bir süredir Çin’de borsa ve emlak
balonu tartışmaları yaratıyordu. Hafta başında hayal kırıklığı yaratan kârlar ve
hükümetin emlak spekülasyonunu engelleyeceği yönündeki tartışmaların etkisinde
Çin borsaları 9 ayın en büyük kaybını verdi. Düşen emtia fiyatları ve hükümetin
likiditeyi kısıtlayacağı iddiaları, hisse senetlerinin yüzde 20 düşmesine neden
oldu. Emlak ve emtia şirketleri düşüşün başını çekti. Hükümetin düzeltme adımı
piyasalara fren yaptırdı, birkaç haftadır devam eden sert düşüşlerin ardından
perşembe Şanghay Borsası yüzde 4.5 yükselerek son altı ayın en yüksek
sıçramasını yaptı, yükseliş cuma günü de sürdü. Yükselişte, bankaların geçen aya
göre kredileri arttıracağı, gevşek para politikasının devam edeceği iddiaları ve
petrol fiyatları etkili oldu.
Havanın olumluya dönmesi, küresel ekonominin gidişatına dair endişeleri
şimdilik bastırsa da Çin piyasasındaki bu değişimler Çin’de beklentilerin
altında olası bir durgunluğun ilk sinyallerini vermeye başladı. Geçen haftanın
sonuna gelindiğinde, Çin endeksi haftalık bazda 3000 desteğinin altında kapandı.
Böylece önemli bir değişimin ilk tekniksel sinyali de verilmiş oldu. Bu da Çin
hükümeti tarafından atılan kredi piyasasındaki önemli adımların Çin piyasası ve
ekonomisi üzerinde oluşturduğu temel ekonomik etkilerin daha devam edeceği
anlamına geliyor.
Çin hükümetinin, son olarak cuma günü bankaların sermaye yeterliliklerini
sıkılaştırmayı planladığını açıklaması, bankaların kredileri azaltmak ya da
hisse satmak zorunda kalacağını, kısacası borsada yüzde 60 ralli getiren rekor
kredilerin önünü kesebileceğini gösteriyor.
Dünyanın en fazla döviz rezervine sahip Çin’de 2 trilyon doların üstünde
yabancı para stoku bulunuyor. Rezervlerin artışı yabancı yatırımların Çin’e
akışına bağlanırken Çin Halk Merkez Bankası döviz kurunun yükselmesini önlemek
için giren dolarların çoğunu satın alıyor. Çin’in elindeki döviz rezervinin
büyük kısmı Amerikan Doları.
Çin, dolar rezervlerinin büyük çoğunluğunu kamu fonu aracılığıyla yurtdışı
yatırımlarında kullanıyor. Avustralya, Brezilya, Sibirya, Papua Yeni Gine,
Sudan, Kazakistan, Türkmenistan gibi ülkelerde ortak yatırım ya da tamamen Çin’e
ait şirketler bulunuyor. Çin’de 2002’de 143 milyon dolar olan yurtdışı
yatırımları 2008’de 40.7 milyar dolara çıkarken, geçen ay 23 Çinli şirket
yatırım yapmak için Türkiye’ye gelmişti.
|
