|
Aşağı Manhattan'daki Canal
Sokağı ile West Broadway'in kesiştiği kavşakta, çoğu
kişinin bir zevksizlik abidesi olarak gördüğü beyaz badanalı, camsız bir cephesi
olan bir ofis binası bulunuyor. Ancak burası, geçtiğimiz akşamlardan birinde,
JR Skola'nın "Space Monkey" (Uzay Maymunu)
adındaki gezici çalışması için altı katlı bir tuval oldu. "Dawn of
Man" isimli sanat topluluğunun kurucusu olan Skola, bir dizüstü
bilgisayar, portatif bir jeneratör ve arabasının tavanına monte ettiği bir
projektörü kullanarak, binanın üzerine dans eden bir maymunun videosunu
yansıttı. Yaratık ellerini çırpıp ayaklarını yere vururken, insanlar kalabalık
caddede videoya bakakaldı ve fotoğraf çekmeye başladı. Skola, "Bunu Aşağı Doğu
Yakası'nda gösterdiğimizde, sarhoşlar maymun gibi dans etmeye çalıştı" diyor.
Skola ve yaratıcı ortağı Max Nova,
projeksiyon cihazıyla kaçak gösteriler yapıyor. Yaniç alışmalar, gerekli onaylar
alınmadan halka gösteriliyor. Bunlar New York, Londra ve diğer büyük şehirlerde
yükselişe geçen "video odaklı sanatın" bir parçası. Video
projeksiyon sanatı yeni bir şey olmasa da, herhangi bir yüzeyin üstünde çok
boyutlu hareket yanılsaması yaratan 3 boyutlu projeksiyon teknolojilerindeki
gelişmeler sayesinde git gide daha iddialı hale geldi. Video projeksiyon
yazılımlarının ucuz versiyonlarının piyasaya çıkması, bu mecrayı çok daha geniş
bir sanatçı kitlesiyle buluşturdu.
Bu sanat türüne adanmış en önemli festivallerden biri, uzun yıllardır
Fransa'nın Lyon şehrinde düzenlenen "Fête des Lumières"
festivali. Buradaki pencerelerin önüne Meryem Ana şerefine mum koyma geleneği,
150 yıldan eskiye dayanıyor. Festivalin modern versiyonuna, geçtiğimiz yıllarda
3D teknikleri de eklendi. Festivalin açılış günü olan 8 Aralık'ta,
"Urban Flipper" isimli enstalasyon için, bir zamanlar
Sarah Bernhardt'a ev sahipliği yapmış eski bir tiyatronun
cephesi dünyanın en büyük langırt makinesine dönüştürüldü. Langırt, üzerindeki
beyazlamış, dev bıyığı ve turuncu renkte altı kaşıyla bir palyaçoyu andırıyordu.
Toplar binanın cephesinde dolaşıyor, bıyıklardan geri tepiyor ve kaşlara
çarpıyor. Tüm bunlara atari salonu sesleri ve hareketli ışık efektleri eşlik
ediyordu.
United Visual Artists isimli Londralı sanat topluluğunun
kurucusu olan Matthew Clark'a göre, video projeksiyon
teknolojisiyle ilgili kendisini en çok heyecanlan şey, çoğu insanın
projeksiyonla ilişkilendirdiği geleneksel dikdörtgen perdelere muhtaç
bırakmaması. Clark, "Özgür kalıyorsunuz. Birden her şey tuvale dönüşüyor" diyor.
2012 Olimpiyat Düzenleme Komitesi, United Visiual Artist'ten
sadece kumaş ve ışıktan oluşacak bir stadyum projesine katılmasını istedi.
Bazı video çalışmalarının eylemci bir yanı da var. Kasım ayında sanatçı ve
aktivist Mark Read, "Wall Street'i İşgal Et"
protestoları için çizgi karakter Batman'e ait "Batman Signal"
adında bir projeksiyon yaptı ve engin bilgilerinden yararlanmak için
Nova ve Skola'yla çalıştı. Read, görsel
öğelerden yararlanarak "Wall Street'i İşgal Et" hareketinin hâlâ aktif olduğunu
göstermek için, projeksiyon özelliklerine sahip "Batmobile" (Batman'ın
arabası) benzeri bir araç tasarlıyor. "Batman filminde gibi, Komiser
Gordon yardım çağrısı yapıyor ve Batmobile yardıma yetişiyor" diyor.
Benzer bir çizgide ilerleyen yeni-medya sanatçısı Evan Roth,
6 yıl kadar önce, tıpkı geleneksel grafiti sanatçılarının sprey kullanması gibi,
kamusal alanlara grafiti yazmak için dijital bir kalem ve bir video
projektörünün kullanımına öncülük etti. Berlin ve Brezilya'daki Belo Horizonte
gibi şehirlerde bulunan sanat toplulukları binaları, köprüleri ve okul
bahçelerini renklendirmek için artık Roth'un yönteminden yararlanıyor. Türlü
sorun yaratma potansiyeline rağmen, bu grafiti sadece projektör açık olduğu
sürece görülüyor. YouTube gibi video paylaşım sitelerinin, "video grafitileri"
koruma açısından önem taşımasının nedeni de bu. 33 yaşındaki Roth, "Bu, bir
işaret bırakmanın ötesinde bir aktivizm türü. Benim yaşımdaki insanların,
siyasetten bağımsız olarak dâhil olmak isteyebileceği türden bir şey" diyor.
3 boyutlu projeksiyon teknolojisinin kullanıldığı alanlara müzik de eklendi.
Rapçi Drake ve elektronik müzik sanatçısı
Skrillex ve Amon Tobin gibi müzisyenler,
çıktıkları ABD turnesinde video projeksiyonlarının kullanıldığı sahne şovlarıyla
izleyenleri hayran bıraktı. Örneğin Tobin'in kısa süre önce çıktığı
"ISAM" turnesinde, üzerine "Blade Runner" ve
"Yıldız Savaşları" gibi bilim kurgu şaheserlerini andıran
görüntülerin yansıtıldığı dev bir küp kullanıldı. Tobin, "İnsanlar bu
teknolojiyle Yıldız Savaşları'yla tanıştı. Orada da zaten özel efektti. Bu
filmin hayranlarını heyecanlandırmak istedik" diyor.
Pek çok şirket , pazarlama kampanyalarında 3 boyutlu projeksiyon
teknolojisinden faydalanmaya başladı. Bazı video-projeksiyon sanatçıları, bu
akımın ticarileşmesini eleştiriyor. Kaçak çalışmalarının yanı sıra Modern
Sanatlar Müzesi ve Heinz Ketchup gibi müşteriler için de projeler üreten Nova,
teknolojinin hem sanat hem de ticaret alanında kullanılmasına sıcak bakıyor.
Manhattan'daki Canal Street'te ise bir sürücü, topaç gibi dönen Space Monkey'e
daha yakından bakmak için arabasını kenara çekiyor. Sürücü arabanın camını
indirip, "Hey" diye bağırıp soruyor, "Bu bir reklam mı yoksa sanat eseri
mi?"
Adrienne Day
|
