|
erel yönetimlerin "halka hizmet" vaadiyle her yıl kaldırım yenilemesi, trilyonlarca liranın boşa harcanmasına neden oluyor. Özellikle büyük kentlerde siyasi partilerin yandaşlarına ihale ettiği "kaldırım yenileme faaliyetleri" , halkı canından bezdiriyor. Türkiye'deki 11 büyükşehir belediyesi, yurttaşların gözünde "yolsuzluk ve yandaş müteahhitlere kâr yaratma aracı" olarak görülen kaldırım yenileme çalışmalarına 2005'te 66 milyon YTL'yi aşkın para harcadı. Belli bir standart ve kalitenin yakalanamaması nedeniyle "yap-boz" tahtasına dönen kaldırımlara milyonlarca YTL gidiyor.
En büyük pay İstanbul'dan
Yerel yönetimlerin, bu işleri ehil firmalar yerine yandaşlarına vermeyi tercih etmesi nedeniyle kaldırımlar yapılır yapılmaz yeniden bozuluyor veya kaldırım taşının rengi, niteliği değiştiriliyor. Yenileme işleminin yine yandaş firmalara verilmesi üzerine ortaya çıkan kısırdöngünün faturası da birçok yatırımda olduğu gibi yine yurttaşa çıkarılıyor.
İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu'nun CHP Bursa Milletvekili Kemal Demirel'in soru önergesine verdiği yanıta göre, metropoller kaldırım yenileme çalışmalarına büyük miktarda kaynak aktarıyor. Türkiye'deki 11 büyükşehir belediyesi 2005'te kaldırımlar için 66 milyon 394 bin YTL harcadı. İstanbul, Antalya, Konya, Kocaeli, Kayseri, İzmir, Eskişehir, Mersin, Ankara, Adapazarı ve Bursa büyükşehir belediyeleri arasında en fazla harcamayı 37.5 milyon YTL ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi yaptı. İBB, kaldırım ve bordür taşları yenileme ve tadilat çalışmaları için 2001'de 10 milyon, 2002'de 9.2 milyon, 2003'te 27 milyon, 2004 yılında 6 milyon YTL harcarken, 2005 yılında kaldırımlara yaptığı yatırım 37.5 milyon YTL'ye çıktı.
Yerel yönetimlerin kaldırım yenileme hevesi ve başarısızlıkla sonuçlanan işlerin en bilinen örneği de yine İstanbul'da yaşandı. Kentin en önemli kültür ve turizm merkezlerinden Beyoğlu, geçen yıl bir türlü bitmeyen kaldırım çilesine maruz kaldı. İBB, Ekim 2005'te "İstiklal Caddesi'ni yenileme hikâyesi'' ni başlattı. Caddenin işi 4 milyon 650 bin YTL'ye (artı KDV), Gür Yapı İnşaat AŞ firmasına; ara sokakların işi de 8 milyon 500 bin YTL'ye (artı KDV) Güçlü Peyzaj Sanayi Tic. Lim. Şirketi'ne ihale edildi.
Caddedeki üstyapı çalışmaları 3 aya yakın devam etti. Çalışmalarda son aşamaya gelinmesine yakın memnuniyetsizlikler artmaya başladı. Kimileri yeni taşların kalitesizliğinden yakındı, kimisi taş döşemesi iyi yapılmadığı için her adımda çamurlu suyun sıçraması sorununa dikkat çekti.
Milyonlar boşa gitti
Bu haklı şikâyetlere, İBB Başkanı Kadir Topbaş'ın, ocak ayı sonlarında yaptığı "İstiklal Caddesi'nde müteahhit firmanın ortaya koyduğu çalışmayı beğenmedim ve firma, çalışmalarını bana beğendirene kadar devam ettirecek'' açıklaması da eklenince caddenin yeniden yapılması kaçınılmaz hale geldi. Topbaş, Çin malı yerine yerli granit döşeneceğini, iş bitinceye kadar da müteahhit firmaya paranın tamamının ödenmeyeceğini söyledi. Ancak hatalı yapılan iş nedeniyle harcanan 4 milyon 650 bin YTL'lik çalışma boşa gitti.
 Standartlara göre ideal kaldırım
Türk Standartları Enstitüsü'nce yayınlanan "Şehiriçi Yollar - Yaya Kaldırımı Koruyucu Engelleri - Tasarım Kuralları'' el kitabına göre, ideal kaldırımlarda olması gereken nitelikler şöyle:
- Yaya kaldırımı yapılması gerekli olmayan hallerde 0.75-2 metre genişliğinde banket yapılmalı. Bölge bağlantı, bölge içi toplayıcı, bölge içi ve servis yollarında taşıt yolunun her iki tarafına en az 2 metre genişliğinde yaya yolu yapılmalı.
Ön bahçesiz yapı düzenine sahip yollardaki yaya kaldırımı, en az 2.50 metre genişliğinde, yaya trafiğinin yoğun olduğu ticaret, büro, resmi daireler gibi benzeri kullanımların yer aldığı merkezi iş bölgelerinde ise yaya kaldırımı genişliği en az 5 metre olmalı.
Yol genişliğinin el vermediği hallerde 3 metreye kadar genişlik inebilir. Ancak şehrin yapılaşmasına açık meskûn alanlardaki yollarda yapılacak yeni düzenlemelerde yaya kaldırımı genişliği 1 metreden az olamaz.
- Yaya kaldırımında yayanın emniyetle yürümesine mani olacak çiçeklik, taş veya demir gibi her türlü engellerle, elektrik direği, trafik işaret direği, ilan levhaları ağaç ve benzeri elemanlar bulunmamalı. Kaldırım üzerine yapılan alt yapıya ait rögar, baca kontrol ve benzeri tesislerin kapakları kaplama yüzeyiyle aynı düzlemde olmalı.
Yayanın ayağının takılacağı beton veya demir baba veya diğer herhangi bir çıkıntı, bitmiş kaplama taşında topukların girebileceği genişlikteki delikli yüzeylerden kaçınılmalı.
- Yaya kaldırımının eğimi yüzey sularının akıtılması için taşıt yoluna doğru yüzde 2-3 oranında olmalı. Bordür taşı 0.70 metre ile 1 metre boyunda ve 0.15-0.20 metre genişliğinde olmalı.
- Yaya kaldırımı, parke taşı, beton döşeme blokları kolay sökülüp tekrar kullanılabilir malzemeyle kaplanmalı.
|
