|
Alman otomotiv şirketi Daimler'in Türkiye'deki iştiraki Mercedes Benz Türk'ün
karıştığı rüşvetin izi ABD'den çıktı. Türkiye'nin yanı sıra Yunanistan, Çin,
Mısır ve Rusya'nın da aralarında bulunduğu 22 ülkede kamyon ve otobüs
ihalelerini alabilmek için aralarında hükümet yetkililerinin de bulunduğu bazı
kişilere milyonlarca dolarlık rüşvet dağıtmak, yetkililere lüks otomobil ve
tatiller hediye etmekle suçlanan Daimler AG, ABD hükümetinin Yabancı Ülke Rüşvet
İşlemleri Yasası'nı ihlal nedeniyle açacağı davada suçlamaların düşürülmesi için
185 milyon dolar tazminat ödemeyi kabul etti.
ABD yasası, Alman Daimler'e, ABD'li otomobil şirketi Chrysler'in eski sahibi
olduğu için uygulanıyor. Daimler Chrysler'ı 2007'de satmıştı. Amerikan Adalet
Bakanlığı'nın Daimler hakkında hazırladığı 76 sayfalık rüşvet iddianamesinde
Türkiye'nin de adı geçiyor. İddianameye göre Daimler-Benz AG'nin Türkiye'deki
iştiraki Mercedes-Benz Türk, Kuzey Kore, Letonya, Bulgaristan, Libya, Romanya,
Suudi Arabistan ve Yemen gibi ülkelerdeki otobüs ihalelerini alabilmek için
üçüncü şirketlere 6.05 milyon euro tutarında ödeme yaptı. Bunun en az 3.88
milyon eurosunun rüşvet ve hediyelerden oluştuğu ileri sürüldü. 3.3 milyon
euronun katıtlarında bilinmeyen gider olarak gösteren şirketin bu ihalelerden 95
milyon euro ciro elde ettiği belirtildi.
ESHOT'un da adı geçti
İddianamede Mercedes Benz Türk'ün diğer ülkelerin yanı sıra Türkiye'de de
rüşvet dağıttığı ileri sürüldü. Dosyaya göre şirket 1997 ve 1998'de Türkiye'de
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin otobüs işletmesi ESHOT ve İçişleri Bakanlığı
kanalıyla Emniyet Genel Müdürlüğü'ne araç satışlarında, Bay ve Bay X olarak
belirtilen kişilere rüşvet verdi. Eylül 1997'de ESHOT'a 130 adet otobüs satmak
için 26 milyon 785 bin euro değerinde anlaşma yapan Mercedes Benz Türk, sözleşme
kapsamında belediyeye 9 adet otobüs bağışladı. Bağışa ek olarak ise zarf içinde
Bayan X olarak tanımlanan kişiye 10 bin Alman markı ödedi. Söz konusu ödeme
şirket kayıtlarında bilinmeyen gider olarak yer aldı. Temmuz 1998'de de İçişleri
Bakanlığı kanalıyla Emniyet Genel Müdürlüğü'ne 14 otobüs satan Mercedes Benz
Türk, teslimatın gecikmesi halinde ödenecek cezayı ortadan kaldırabilmek için
yerel bayisine 2 bin 840 Alman Markı ödedi. Bayininin bu paranın tamamını ya da
bir bölümünü Bay X adlı kişiye ödemesi öngörüldü. Bu ödeme de şirketin
dosyalarında bilinmeyen gider kalemi olarak yer aldı.
'İhaleler açık yapılırdı rüşvet tutarı komik'
ESHOT ihalesinin yapıldığı dönemde İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanı olan
Burhan Özfatura, rüşvet iddialarını kesin bir dille yalanladı. "Böyle bir şey
olacağını zannetmiyorum. İhaleler benim 10 yıllık görev sürecim boyunca hep açık
yapılmıştır. Hiç bir zaman kapalı zarf usulü ihale yapmadık" diyen Özfatura
rüşvet miktarını da komik buldu. Özfatura "Bahsi geçen ihalede bir bayandan
bahsediliyor ama bizim o dönemde bayan çalışanımız yoktu. Ayrıca böyle büyük bir
ihalede 10 bin Mark komik bir rakam. Gerçi 10 lira da olsa çok ciddi bir olay
ama Mercedes büyük bir firma. İyi fiyat kırardı. Böyle bir şeye de ihtiyacı
yoktu zaten" diye konuştu.
Kuzey Kore'ye kadar uzanmış
Dosyaya göre Mercedes Benz Türk, Nisan 1999 ve Eylül 2000'de de Kuzey
Kore'nin Mangyong firmasına iki otobüs ihalesi için anlaşma yaptı ve aynı
zamanda bir devlet bankasının direktörü olan Mangyong'un yöneticisine söz konusu
anlaşmanın yüzde 2'sine tekabül eden 7 bin 937 euroluk rüşvet verdi. 2000
yılındaki anlaşmanın ardından da Mangyong firmasının Almanya'nın Hamburg
kentindeki banka hesabına 15 bin 765 Alman Markı yatırıldı. Kasım 1998'de ve
Nisan 2000'de Letonya'nın Riga Belediyesi'ne 40 otobüs satan Mercedes Benz Türk,
satışı kolaylaştıran Silverstar SIA'ya toplam 383 bin 485 euro verdi.
Silverstar'ın Daimler'in bağlı ortaklığı EvoBus'un Letonya distribütörü olduğu
da kayıtlarda yer aldı.
|
