|
ntik çağların en önemli merkezlerinden Efes kenti, piknik alanına döndü. Her yıl yaklaşık 2 milyon kişinin, kişi başına 15'er YTL ödeyerek gezdiği antik kent, para basmasına karşın sahipsiz bırakıldı. Ziyaretçilerin tarihi eserlerin üzerine oturup güneşlendiği kentte çöp toplama işini esnaf üstlenirken, ilgisizliğe isyan eden rehberler, "Dünyanın en önemli kentinin hali içler acısı" diyor.
Ünü M.Ö. 4000'lere uzanan antik kentte ilk göze çarpan binlerce yıllık kalıntıların üzerinde sere serpe yatan ve gezinenler. 8 kilometrekarelik alanın temizliğini ise girişteki çarşı esnafının maaşlarını ödediği iki görevli üstlenmiş. Ama sadece iki kişinin yerli ve yabancı turist akınına uğrayan alanın temizliği konusunda pek de yeterli olmadığı fark ediliyor.
Toprak götürüyorlar!
Efes'in ışıklandırma tesisatının kabloları da içler acısı halde. Kentin jandarma dışında güvenliğinin bulunmaması ise görenleri hayrete düşürüyor. Yerli ve yabancı turistlerin güvenlik zincirlerini hiçe saydığı, bazı turistlerin yeri eşeleyerek yanlarında getirdikleri kaplara toprak doldurup götürdüğü gözleniyor.
Başıbozukluğa en büyük tepkiyi gösteren, turist rehberleri. Rehberler "Buradan trilyonlarca lira gelir elde ediliyor. Ama gözümüz gibi korumamız gereken antik kent sütunlarının, kalıntıların üzerinde geziliyor. Eserler zarar görüyor" diyor.
Alan yönetimi şart
Selçuk Belediye Başkanı Vefa Ülgür de Efes'in başıbozukluktan kurtarılması için mutlaka alan yönetiminin devreye sokulması gerektiğini savunuyor. Ülgür, "Altı yıldır bağıra bağıra söylüyorum. Bakanlık, her yıl Efes'ten 15-20 trilyon lira geliri alıp götürüyor, buraya bir bekçi bile vermiyor. Her şeyden önce Efes'in sahibi belli değil. Kâğıt üzerinde Efes Müzesi koruma sağlıyor ama, doğru dürüst bekçisi bile yok. Alan yönetimi kurulur, belediye, bakanlık, müze, kazıevinin oluşumuyla bir inisiyatif kurulur ve gelirlerden pay almaları sağlanırsa sorun çözülür" diye konuştu.
Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri ise Efes'te temizlik ve aydınlatma işlerinin 2006'da özel hizmet alma yoluyla karşılanacağını söyledi. Bakanlığı bugün konuyla ilgili resmi açıklama yapması bekleniyor.
Asya'nın kalbi
İzmir'in Selçuk ilçesi sınırlarındaki Efes antik kentinde ilk yerleşim, M.Ö. 6000 yıllarına, cilalı taş devrine kadar uzanıyor. Son yıllarda yapılan kazılarda, Efes çevresindeki höyükler ve kalenin bulunduğu Ayasuluk Tepesi'nde tunç çağları ve Hititlere ait yerleşimler de saptandı. Hititler döneminde kentin adı Apasas. M.Ö. 1050 yıllarında Yunanistan'dan gelen göçmenlerin de yaşamaya başladığı liman kenti Efes, M.Ö. 560 yılında Artemis Tapınağı çevresine taşındı.
Bugün gezilen Efes ise Büyük İskender'in generallerinden Lysimakhos tarafından M.Ö. 300 yıllarında kuruldu.
Hellenistik ve Roma çağlarında en görkemli dönemlerini yaşayan Efes, Asya eyaletinin başkenti ve en büyük liman kenti olarak 200 bin kişilik nüfusa sahipti. Efes, Bizans döneminde tekrar yer değiştirmiş ve ilk kurulduğu Selçuk'taki Ayasuluk Tepesi'ne gelmiş. 1330 yılında Türkler tarafından alınan ve Aydınoğullarının merkezi olan Ayasuluk, 16. yüzyıldan itibaren küçülmeye başladı, 1923'te Selçuk adını aldı. Bugün Selçuk 30 bin nüfuslu turistik bir yer. Antik dünyanın en önemli kent merkezlerinden biri olan Efes, İ.Ö. 4000'e dek uzanan tarihi boyunca uygarlık, bilim, kültür ve sanat alanlarında daima önemli rol oynadı.
|
