|
b>Türkiye ile Kafkaslar'ı dünyanın petrol köprüsü haline getiren Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattının vanası yarın törenle açılıyor. Sırada Kafkaslar'ı İstanbul'a bağlayacak tren hattı var.
1990'lı yılların başından bu yana ABD, Türkiye, Rusya ve Azerbaycan başta birçok bölge ülkesinin çekiştiği Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) projesinde sona gelindi. Yarın yapılacak törenlerle hatta ilk petrol pompalanacak. Törene Türkiye, Azerbaycan, Gürcistan ve Kazakistan cumhurbaşkanlarının yanı sıra ABD, İngiltere ve Rusya'dan yetkililer katılacak.
Hazar petrollerini dünya pazarlarına taşıyacak ana hat olan 'asrın projesi'ne Kazakistan'ın da katılımını öngören siyasi deklarasyon da Bakü'de imzalanacak. Liderler, Kars-Tiflis-Bakü demiryolu projesi deklarasyonunu da yarın yayımlayacak.
Haziranda Gürcistan'a
Hatta pompalanan ilk petrolün haziranda Gürcistan sınırına, aynı ayın sonunda da Türkiye'ye ulaşması öngörülüyor. Bakü'de yarın yapılacak törenlere Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in yanı sıra ABD Enerji Bakanı Spencer Abraham da katılacak. Törenler sırasında Kazakistan'ın da projeye katılımını içeren bir siyasi deklarasyon imzalanacak. Sezer, Aliyev, Saakaşvili ve Nazarbayev'in imza koyacakları deklarasyonun ardından Aliyev ve Nazarbayev'in Hazar Denizi'nin altından geçerek Aktau ile Bakü'yü birleştirecek boru hattı için hükümetlerarası anlaşmaya imza koyacaklar. Deklarasyona ABD'li Enerji Bakanı'nın da imza koyabileceği belirtiliyor.
1774 kilometrelik hat
Toplam 3.5 milyar dolara mal olacak olan BTC, 1774 kilometre uzunluğunda. Bu hattın 440 kilometresi Azerbaycan, 260 kilometresi Gürcistan ve 1074 kilometresi ise Türkiye topraklarından geçecek.
Boru hattı kapsamında 10 tane de pompa istasyonu bulunuyor. Bu istasyonlardan dördü Türkiye topraklarında olacak.
60 yıl işletilebilecek
BTC'nin en önemli avantajı, petrolün rafineriye ulaşma süresini kısaltması. BTC Direktörlüğü'ne göre Basra Körfezi petrolleri rafineriye 15 günde ulaşırken, Hazar petrolleri sadece iki günde ulaşacak.
Toplam kapasitesi 50 milyon ton petrol olan hattın 40 yıl boyunca işletileceği, şirketlerin anlaşması durumunda bu sürenin 60 yıla kadar çıkarılacağı belirtiliyor.
Törenler sırasında imzalanacak bir siyasi deklarasyon da Kars-Tiflis-Bakü arasına çift hatlı demiryolu döşenmesini içeriyor. Türkiye, Gürcistan ve Azerbeycan arasındaki deklarasyon, yıllardır konuşulmasına karşın adım atılamayan bu önemli projenin somuta geçmesine neden olacak.
Toplam maliyetinin 500 milyon dolar olması beklenen tren yolu projesinin finansmanının uluslararası kredi kuruluşlarından alınacak kredilerle gerçekleştirilmesi öngörülüyor. Projenin 1 milyon dolarlık fizibilite masrafını ise Türkiye karşılayacak.
İstanbul'dan Bakü'ye hızlı tren
Projenin 2006 yılı sonuna kadar tamamlanması bekleniyor. Demiryolunun hızlı trenlerin işletilmesine uygun şekilde yapılması ve böylece üç ülke arasındaki yolcu ve yük taşımacılığında önemli bir gelişmenin sağlanması hedefleniyor.
Kars'ı Erzincan üzerinden Ankara ve İstanbul'a bağlayan hatların da modernize edilmesiyle Anadolu'dan Kafkasya'ya ulaşımdaki zaman kaybı giderilecek.
Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı, Bakü-Tiflis-Erzurum doğalgaz hattı ve Kars-Tiflis-Bakü demiryolu hattı projelerinin tamamlanmasıyla Hazar'dan Avrupa'ya kadar uzanan köprünün ayaklarının tamamlanmış olacağı belirtiliyor. Bu sayede bu bölgeler arasındaki enerji transferi ve ticaret yollarının da güvence altına alınmış olacağı vurgulanıyor.
'Asrın projesi'nin temeli 11 yıl önce atıldı
Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının geçmişi 1990'ların başına gidiyor. Azerbaycan'ın bağımsızlığını ilan etmesi ve zengin petrol ve doğalgaz yataklarının işletilmesine ilişkin imzaladığı anlaşmanın ardından boru hatlarının güzergâhı tartışılmaya başlandı. 1994'te Azerbaycan Uluslararası Petrol Şirketi (AIOC) kuruldu. Azerbaycan devlet şirketi Socar ile TPAO'nun da bulunduğu yabancı şirketleri bir araya getiren bir konsorsiyum oluşturuldu. Hükümetlerarası anlaşma ise 1999'da ABD Başkanı Bill Clinton'un da katılımıyla İstanbul'daki AGİT zirvesi sırasında imzalandı. 2000'de Azerbaycan, BTC Projesi'ni destekleyecek bir sponsor grup kurdu. AIOC üyesi sekiz şirketten (Socar, BP, Unocal, Statoil, TPAO, Itochu, Ramco ve DeltaHess) oluşan yeni grubun üyeleri, bir 'Sponsor Grup Finansman ve İşbirliği Anlaşması' imzalayarak Ana İhraç Boru Hattı (MEP) Katılımcıları adını aldılar. BTC'yi gerçekleştirecek anlaşmalar da
19 Ekim 2000'de imzalandı. Hatta temel mühendislik çalışmaları Kasım 2000-Mayıs 2001 arasında, detay mühendislik çalışmaları Haziran 2001-Ağustos 2002 arasında, arazi temini ve inşaat ise Eylül 2002-Mayıs 2005 arasında gerçekleştirildi.
|
