|
Economist, gıda krizini aşmak isteyen
ülkelerin başta Afrika olmak üzere dünyanın dört yanından tarım arazisi
aldığını, BM’nin "yeni kolonicilik" olarak nitelendirdiği anlaşmalar kapsamında
Bahreyn’in Türkiye’de 500 milyon dolara arazi aldığını yazdı. Suudiler de
Türkiye’de arazi bakıyor.
Dünyada gıda fiyatlarında son iki yıl içinde yaşanan yükseliş,
tarım arazileri nüfusunu doyurmak için yetersiz kalan birçok ülkeyi dünyanın
dört bir yanında arazi satın almaya ya da leasing yoluyla kiralamaya
yönlendirdi. The Economist dergisinin bu haftaki sayısında geniş yer verdiği ve
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Organizasyonu Başkanı Jacques Diouf tarafından
"neo-kolonicilik" olarak nitelendirilen anlaşmalar kapsamında Çin, G.Kore,
Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Katar gibi topraklarının büyük
bölümü çöl olan ülkeler, Sudan, Etiyopya, Kongo, Pakistan gibi ülkelerde tarım
arazileri satın aldı ya da kiraladı. Dünya Gıda Fonu rakamlarına göre son iki
yılda ülkeler arasında el değiştiren bu tür toprakların boyutu 20 milyon hektar.
Büyüklüğü ise Fransa’nın toplam tarım alanına, ya da AB’nin toplam tarım
alanlarının yüzde 20’sine eşit. Anlaşmaların ticari boyutu 20-30 milyar dolar
düzeyinde. Bu rakam da Dünya Bankası tarafından yoksul ülkelere aktarılan gıda
yardımlarının 10 katı.
Önce Türkiye sonra Filipinler
The Economist 2006-2009 tarihleri arasında el değiştiren
topraklar ve ülkeler arasında anlaşmaların da yer aldığı bir tablo/harita da
yayınladı. Buna göre, Bahreyn merkezli yatırım fonu AgriCapital ile Türkiye
arasında bu tarihler arasında bir anlaşma imzalandı. Bu anlaşma Türkiye’deki bir
tarım arazisinin Bahreyn tarafından kullanılmasını öngörüyor. Bedeli ise 500
milyon dolar. The Economist, "Anlaşmanın boyutu 3-6 milyar dolara çıkabilir"
diye not düştü. Suudiler’in de Türkiye’de tarım arazisi baktıklarını
yazdı.
Gül de anlaşmayı övmüştü
İslami bir yatırım fonu olan AgriCapital ile Türk hükümeti
arasındaki "mutabakat notu" (Memorandum of Understanding) 31 Ekim 2008 tarihinde
imzalanmıştı. Anlaşmaya Türkiye adına imzayı Nazım Ekren koydu. Anlaşmanın
kapsamı da iki ülkenin tarım alanında işbirliği olarak açıklandı. Ardından 15
Nisan 2009 tarihinde Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün ve Tarım Bakanı Mehdi Eker’in
de aralarında olduğu 6 bakanın katıldığı Bahreyn-Türkiye Ekonomik Forumu’nda
Bahreyn ile Türkiye arasında 500 milyon dolarlık "tarım projesi" için anlaşma
imzalandı. Bahreyn hükümeti bu projenin büyüklüğünün zamanla 3 milyar dolara
ardından da 6 milyar dolara ulaşacağını açıkladı. Bahreyn-Türkiye Ekonomik
Forumu’na katılan Cumhurbaşkanı Gül de anlaşmayı övmüştü:
"Memnuniyetle görüyorum ki, Bahreyn ile Türkiye arasında bir
mutabakat anlaşması imzalandı; tarım alanında yatırım yapmakla ilgili. Türkiye,
bu konularda iyi bir ülke. İmkanları çok olan bir ülke. Biz altyapı
yatırımlarını tarımda da yatırım yapılacak yere kadar götüren bir ülkeyiz.
Türkiye’nin çok büyük bir yatırım cazibesi vardır. İki ülke 2007’de askeri
işbirliği, 2008’de de Bayındırlık Bakanlıkları arasında ortak çalışmalar için
anlaşma imzalamıştı".
Bahreyn merkezli AgriCapital şirketi, Ağustos 2008’de Körfez
Finans Merkezi (Bahreyn), Ithmaar Bankası (Bahreyn) ve Abu Dabi Yatırım Merkezi
(Birleşik Arap Emirlikleri) ortaklığıyla kuruldu. "Şeriat kurallarını temel
alarak" kurulduğu açıklanan AgriCapital’in 3 milyar dolar sermayesinin yanı sıra
1 milyar dolar da ödenmiş sermayesi var. Şirket, Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Güney
Asya’da tarım sektöründe yatırımlar yapmak amacıyla kuruldu. Yatırımlarını besin
üretimi, hayvancılık, biyoilaç, biyoyakıt ve tarım teknolojilerine ayırıyor.
Şirketin, Türkiye, Filipinler, Hindistan, Sudan ve Mali’de yatırımları
var.
Suudiler’den 500 bin hektara 4.3 milyar
dolar
İşte Economist’e göre ülkeler arasında son 2 yıl içinde dünya
genelinde devredilen topraklar:
- Suudi Arabistan, Etiyopya’da buğday ve pirinç yetiştirmek için
100 milyon dolar ödedi. (Dünya Gıda Programı Etiyopya’ya yılda 116 milyon dolar
gıda yardımı yapıyor)
- Güney Kore, Sudan’da 690 bin hektar arazi kiraladı. Sudan
hükümeti tarım alanlarının yüzde 20’sini yabancılara ayırdığını açıkladı.
Buralarda üretilen tarım ürünlerinin yüzde 70’inin ülke dışına çıkarabileceği
kararını verdi. 2007’de 700 milyon dolar olan yabancı tarım yatırımının 7.5
milyar dolara çıkmasını beklediklerini açıkladı. Bu da Sudan’a yönelik yabancı
yatırımın yarısı.
- Çin, Kongo’da bio-yakıt üretmek için 2.8 milyon hektar arazi
kiraladı, Zambia’da 2 milyon hektar arazi alıyor.
- Libya, Mali’den 100 bin hektar arazi kiraladı.
- Pakistan 500 bin hektarlık arazisini yabancılara açtığını
açıkladı. Tarım alanlarının güvenliği için 100 bin kişilik bir güvenlik birimi
oluşturdu.
- Güney Koreli Daewoo şirketi Madagaskar’da 1.3 milyon hektar
arazi almak istedi. Ancak muhalefetin ve çiftçilerin tepkisi nedeniyle devlet
başkanı istifa etmek zorunda kaldı.
- Suudi Bin Ladin Group, Endonezya’da 500 bin hektar alana
pirinç ekmek için 4.3 milyar dolar yatırım kararı aldı. Gelen tepkiler nedeniyle
askıya aldı.
|
