Allianoi için Acı Son

İzmir 2 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Bergama'daki Allianoi Antik Kenti için ‘acı son’ anlamına gelen kararı onayladı. Kurul’un 8 Aralık 2010 tarihinde yapılan toplantısında Yortanlı Barajı'nın faaliyete geçirilmesi konusunda kültür varlıkları açısından sakınca olmadığına karar verildi. Böylece Allianoi'nin sular altında kalmasının önündeki son engel de kalktı.

İzmir’in Bergama İlçesi’nde bulunan Allianoi Antik Kenti’nin, Yortanlı Barajı suları altında kalmaması için toplumun her kesimi tarafından verilen mücadele, İzmir 2 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun verdiği karar ile darbe aldı. Kumla örtülerek üzeri tamamen kapatılan Allianoi Antik Kenti'nde 8 Aralık 2010 tarihinde inceleme yapan kurul üyeleri Yortanlı Barajı'nda su tutulmasına olanak sağlayacak, Allianoi Antik Kenti için karar verdi. Kararda antik buluntuların olduğu bölgenin mitolojideki ‘Allianoi’ kenti olup olmadığının kesinleşmediğine vurgu amacıyla ‘Allianoi (?) Termal Yerleşmesi’ şeklindeki ibareler dikkati çekti. Kararda kullanılan her Alianoi kelimesinden sonra (?) işaretini kullanıldığı görüldü. Kararda, şöyle denildi:

“İzmir İli, Bergama İlçesi, Paşa Ilıcası Mevkii, Yortanlı Barajı Gölü Alanında Yer Alan Allianoi (?) Termal Yerleşesi Koruma Projesi uygulamalarının kurulumuzca onaylı koruma projesi doğrultusunda tamamlandığı anlaşıldığından, uygulama sonuçlarının uygun olduğuna, Yortanlı Barajı’nın faaliyete geçirilmesinde kültür varlıkları açısından sakınca bulunmadığına karar verildi.”

İzmir 2 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun verdiği karar, Allianoi ile ilgili mücadele ve dava sürecine müdahil olacağını geçen hafta açıklayan İzmir Barosu'nun bilgi edinmek üzere kurula gönderdiği yazı sonucu ortaya çıktı. Gelişme üzerine 27 Aralık 2010 Pazartesi günü, Allianoi Antik Kenti’nde basın açıklaması yapmayı planlayan İzmir Barosu dava açmaya karar verdi. İzmir Barosu Başkanı Avukat Sema Pekdaş, Allianoi ile ilgili olarak çeşitli yürütmeyi durdurma kararları olduğunu, antik kentin Türkiye’nin altına imza attığı uluslararası anlaşmalar nedeniyle evrensel hukukun koruması altında olduğunu söyledi. Pekdaş, şöyle dedi:

“İzmir 2 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu'nun verdiği son karar karşısında pazartesi günü ‘yürütmeyi durdurma' istemiyle dava açacağız. Su, önemli bir ihtiyaç ancak, ömrü en fazla 50 yıl olan bir baraj için bu kadar önemli tarih yok edilmemeli. Baraj başka bir yere yapılabilir ancak dünyanın en eski tıp merkezini yok etmek, tarihe, hukuka ve gelecek nesillerimize büyük saygısızlık. Yortanlı Barajı’nda su tutulmamalı ve yargı kararları beklenmeli.”

Kurul kararında Allianoi adının yanına soru işareti konmasını ‘Komedi’ olarak nitelendiren Pekdaş, “Allianoi bütün dünyanın kabul ettiği ve gelişmeleri büyük dikkatle izlediği bir antik kent. Burayı bir tek Çevre ve Orman Bakanı ve DSİ yetkilileri Alliaoni olarak kabul etmek istemiyor. Kurul da Bakan’ın açıklamasının ardından böyle yazmayı uygun bulmuştur” dedi.

“Kurul yetki sınırını aştı”

Allianoi Antik Kenti ile ilgili dava sürecini başından sonuna kadar takip eden ve antik kenti kurtarmak isteyenler tarafından oluşturulan Allianoi Girişim Grub'’nun eski dönem sözcüsü Avukat Arif Ali Cangı ise, Allianoi ile ilgili açtıkları davaların sürdüğünü, bu bilindiği halde yapılanın yargı kararlarını etkisiz hale getirmek anlamına geldiğini söyledi. Cangı, şöyle konuştu:

“Apar topar kumla örttüler. Şimdi bir de su tutarlarsa ‘mahkeme kararlarını tanımıyoruz’ demek istiyorlar. Allianoi'nin kumla örtülmesi kararı için açtığımız dava için 5 Ocak 2011 tarihinde keşif yapılacak. Kurul bunu bile bile alet oluyor. Koruma ile görevlendirilen kurul kendi görevini unuttu barajın su tutması için elinden geleni yapıyor. Ayrıca bu karar ile Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun 1988 yılında aldığı ilke kararı da ihlal ediliyor. Kurul üyeleri görev sınırlarını aştı. Bundan sonrası görevi kötüye kullanmaya giriyor. Su tutulursa işlenen suç sabitlenmiş olacak ve bundan sonraki davalar da hep ceza davası olacak.”

Cangı, kurulun geçen mayıs ayında verdiği kararın iptali için açılan dava dışında, Danıştay'da süren Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun Allianoi'nin kumla kaplanmasını sağlayan ilke kararının iptalini isteyen davanın, 2005 yılında DSİ'ye karşı açtıkları ve barajın yerinin değiştirilmesinin istendiği davanın da sürdüğünü ekledi.

Hukuki sürecin tamamlanmadığını söyleyen ‘Allianoi Girişim Grubu' dönem sözcüsü İffet Diler ise, baraj kapaklarının deneme amaçlı kapatılacağını tahmin ettiklerini söyledi. Baraj için görkemli açılış yapılmasını beklediklerini anlatan Diler, “Allianoi diye bir yer olmadığını söyleyen Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu artık görkemli bir açılış yapar. Lokma döktüreceğini söyleyen Bergama Ziraat Odası Başkanı da açılışta lokmasını döker” diyerek tepkisini dile getirdi. Bergama Belediye Başkanı CHP'li Mehmet Gönenç'i de göreve davet eden Diler, “İktidara aday olduğunu söyleyen bir siyasi partinin kültür ve tarım politikası yok mudur? Böyle bir partiye mensup belediye başkanının susmasına anlam veremiyorum. Allianoi’de bunu yapanlar Hasankeyf’te neler yapmaz” diye konuştu.



Yetkililer ne dedi?

İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürü Abdülaziz Ediz, İzmir 2 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 8 Aralık 2010 tarihinde verdiği kararın ardından kendileri ile ilgili sürecin tamamlanmış olduğunu söyledi. Kurulun verdiği kararın su tutulması anlamına geldiğini ifade eden Ediz, “Bundan sonrası DSİ’nin görev alanına giriyor. Şu an kesinleşen mahkeme kararı yok. Eğer iptale ilişkin karar çıkarsa hukuki zeminde değerlendirilir” dedi.

Kararda Allianoi isminden sonra soru işareti kullanılması konusuna da değinen Ediz, “Buranın Allianoi olup olmadığına ilişkin tartışmalar vardı. Kazıları yapan Ahmet Yaraş Allianoi diyordu karşı taraf ta buranın Paşa Ilıcası olduğunu söylüyordu. Buranın Allianoi olduğuna dair kesin bir bilimsel kanı ve literatürün kabul ettiği bir şey olmadığı için bir yıldır yazışmalarda bu uygulamayı yapıyoruz” diye konuştu.

DSİ 2'nci Bölge Müdürü Mustafa Altundal ise Allianoi Antik Kenti’nin korunmasıyla ilgili çalışmaların tamamlandığını, su tutmaya yönelik çalışmaların sürdüğünü belirterek, “Önümüzdeki kısa dönemde su tutmaya başlanacak. Su tutmayla ilgili bazı aparatların imalatının yapılması gerekiyor. Bunlar tamamlandığında su tutacağız” dedi. Altundal, barajın açılışı için tören yapılıp yapılmayacağı konusunda ise, “5 yıl önce bitmiş baraj için açılış yapılmaz, ancak yine de takdir Bakanlığın” diye konuştu.

Kurul kararı

"Yortanlı Barajı göl alanında kalan ve 1. derece arkeolojik sit alanı olarak tescilli Allianoi (?) Termal Yerleşmesi’nde yapılan kurtarma kazıları sonucunda ortaya çıkarılan kültür varlıklarının korunmasına yönelik hazırlanarak 28.05.2010 tarih ve 5804 sayılı kararımız doğrultusunda çalışmaları sürdürülen İzmir İli, Bergama İlçesi, Paşa Ilıcası Mevkii, Yortanlı Barajı Gölü Alanında Yer Alan Allianoi (?) Termal Yerleşesi Koruma Projesi uygulamalarının kurulumuzca onaylı koruma projesi doğrultusunda tamamlandığı anlaşıldığından, uygulama sonuçlarının uygun olduğuna (OLUMLU), Yortanlı Barajı’nın faaliyete geçirilmesinde kültür varlıkları açısından sakınca bulunmadığına karar verildi".