AKM’de ‘Yüz Nakli’ Tartışması

Cumhuriyet döneminin en önemli simge binalarından biri olan Atatürk Kültür Merkezi (AKM) ile ilgili tartışmalar son bulmuyor. Büyük tepki görmesi üzerine yıkım kararı geri alınarak AKM’nin onarılmasına karar verildi. Onarılmak üzere boşaltılan AKM’nin yenilenme çalışması için Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı arasında bir protokol imzalandı. Anlaşmaya göre İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’nın yürüteceği yenileme çalışmasının hazırlanması görevi de Murat Tabanlıoğlu’na verildi.

AKM’nin yenilenerek kullanıma açılmasını görüşmek üzere de, çalışmanın katılımcıları, kullanıcıları ve yetkililer İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ofisi’nde 22 Ekim Çarşamba günü bir araya geldiler. Toplantıda bir sunum yaparak yenilenme çalışmasını anlatan Murat Tabanlıoğlu bütün binanın teknik olarak yeniden modellendiğini ve binayı salonların bulunduğu ana bina ile depoların bulunduğu yan bina olarak iki ayrı bölümde ele aldıklarını söyleyerek yapılacak değişiklikleri anlattı.

Ön cephenin gündüz ve gece farklı yayınların yapılabileceği büyük bir ekran olarak kullanılabilecek hale getirilmesi ve binanın içinde defter, kartpostal, hediyelik eşya gibi ürünlerin satılacağı bir dükkânın açılması; üst katına yapılacak olan restoran ve kafelerle ilgili olarak; toplantıya katılan İstanbul Devlet Tiyatrosu oyuncusu ve Tiyatro Oyuncuları Meslek Birliği (TOMEB) İstanbul temsilcisi Orhan Kurtuldu ve Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Muhçu endişe ve sorularını dile getirdiler. Ayrıca Kültür Sanat-Sen Emekçiler Sendikası’ndan gelen katılımcılar ve sanatçılar da görsel açıdan estetik çözüm yoluna gidilmesi ve kendi gereksinimlerinin göz ardı edilmesini eleştirdiler, haklı eleştirileri olduğunu ve bu endişelerin dikkate alınması gerektiğini belirttiler.

Konuyla ilgili olarak düşüncelerini aldığımız Orhan Kurtuldu, bütün bu onarım çalışmalarını bir “yüz nakli” olarak değerlendirdiğini ve AKM’nin simgesel kimliğinin yok edilmeye çalışıldığını söyledi. “Yenileme projesiyle yapılan bu değişikliğin -‘yüz naklinin’- amacı; AKM’yi bir dijital ekrana çevirmek. Yani bir çeşit reklam ekranına dönüştürmek. "Aklımıza hemen şu soru geliyor: Acaba AKM, ticarileştirilmek mi isteniyor?" diyen Kurtuldu sivil toplum örgütlerine göre bu değişikliğin; AKM’nin yıkımıyla eşanlamlı olduğunu; AKM’nin temel ihtiyacı olan bakım, onarım ve zorunlu değişikliklerinin dışında yapılacak değişikliklere sanatsal anlamda gerek olmadığını belirtti. TOMEB de yayımladığı bildiride” AKM’nin restorasyon ve yenileme işi ihale kanununa uygun olarak mı verilmiştir? İhaleye kimler katılmıştır?” gibi sorulara yer verdi.

Eyüp Muhçu ise AKM’nin Taksim Cumhuriyet Alanı’nın çok önemli ve onu tamamlayan, anıtsal nitelikte ve döneminin özgün mimarlık özelliklerini yansıtan bir yapı olduğunun altını çizerek “Koruma Kurulu’nca ‘Korunması gereken kültür mirası’ olarak tescil edilen ve Kültür Bakanlığı’nın ‘tescilin kaldırılması’ talebi reddedilen yapının, gelinen aşamada koruma ilkeleri çerçevesinde restore edilmesi gerekmektedir. Öngörülen yaklaşımdaysa, bu kurala uyulmamaktadır. Bina cephesi tamamen değiştirilerek koruma yaklaşımından uzaklaşılmakta, ‘dijital reklam panosu’ izlenimi veren bir yaklaşımla ‘yapı imgesi’ ortadan kaldırılmaktadır. Yapıya kimi ticari fonksiyonlar konması ve bu fonksiyonların cephede algılanması ise ‘kültür binası’ ve ‘simge’ özellikleri ile bağdaşmamaktadır. Projeyle anıtsal yapıya, kimi ticari mekânlar yerleştirilirken, Aziz Nesin Sahnesi’nin kaldırılması ise dayatmaların ideolojik bir ekseni olduğunu açıkça göstermektedir. ” dedi.